Schijnzelfstandigheid en belastingen

Wanneer is een ondernemer die wordt ingehuurd door een opdrachtgever eigenlijk een werknemer? Vroeger kenden we de zogenaamde VAR verklaring en model overeenkomsten maar tegenwoordig zwemt de ondernemer (opdrachtgever en opdrachtnemer) in een fiscaal moeras. In dit artikel geven wij enige duidelijkheid. In 2025 komt er nieuwe wetgeving, maar wat moeten partijen nu doen?

Belastingdienst werkt ook met schijnzelfstandigen

Volgens onderzoek van de algemene rekenkamer werkt de belastingdienst zelf ook met zelfstandigen die gezien de aard en omvang van hun werkzaamheden eigenlijk gewoon in loondienst moeten zijn. Diensten van het ministerie van financien (waaronder de Belastingdienst) werken volop met schijnzelfstandigen. De vaststelling van de rekenkamer is bijzonder maar zeker ook pijnlijk. De Belastingdienst zou immers als taak moeten hebben om hierop te controleren. Het goede voorbeeld geven zou dan een mooi begin zijn. Bij de Belastingdienst en de uitvoeringsdienst toeslagen werken op dit moment 300 zelfstandigen die zouden kwalificeren als schijnzelfstandige. De mensen worden ingehuurd via een tussenpersoon. Door de fiscale voordelen (en het niet betalen van premies) ligt schijnzelfstandigheid onder een vergrootglas. Waarom het dan intern mis gaat kan maar aan één ding liggen "er zijn geen mensen te krijgen". Dit wordt ook bevestigd door minister Kaag. Als we geen zelfstandigen hebben worden taken niet uitgevoerd, aldus onze minister in het FD.

Ondernemer of werknemer

Nederland kent ruim 1.000.000 zelfstandige ondernemers die voor verschillende opdrachtgevers werken. In sommige gevallen is van echt ondernemerschap eigenlijk geen sprake en is sprake van een normale werkgever - werknemer verhouding. Omdat schijnzelfstandigeid voor fiscale voordelen en oneerlijke concurrentie zorgt wil de belastingdienst (of beter de overheid) graag "af" van ondernemers die feitelijk in dienstbetrekking zijn bij hun opdrachtgever.

Voor opdrachtgevers is het belangrijke om te weten of er zaken wordt gedaan met een echte ondernemer. Dit voorkomt namelijk heffingen en boetes achteraf. Het grijze gebied tussen werknemer en ondernemer zorgt voor veel onduidelijkheid en evenzovele procedures bij rechters. Bij (laag betaalde) maaltijd bezorgers ging het recentelijk al mis maar ook bij (hoog betaalde) zorgmedewerkers of managers kan er een probleem ontstaan. Het is op dit moment de bedoeling dat in 2025 nieuwe wetgeving wordt geintroduceerd, tot dat moment blijft het zwemmen in een schemerig moeras.

Pesten zelfstandig ondernemer

De komende jaren wordt het fiscale voordeel voor ondernemers is ras tempo afgebouwd. De belangrijkste maatregelen zijn:

Afbouw zelfstandigenaftrek van nu nog € 5.030 tot € 1.200 in 2030.
Verplichte pensioenopbouw voor zelfstandigen.
Opbouw fiscale oudedagsreserve is in 2023 gestopt (geen aftrekpost meer)
Minder voordeel van zelfstandigenaftrek (aftrek tegen lager tarief)

Noot fiscaal jurist inzake schijnzelfstandigheid

Schijnzelfstandigheid is een term die wordt gebruikt voor een persoon die als zelfstandige werkt maar in feite een werknemer is. Hierdoor worden er geen premies voldaan en is de belastingheffing vaak lager. Dit kan problemen geven met de Belastingdienst maar ook tot gevolg hebben dat er premies en/of boetes moeten worden betaald. Door het handhavingsmoratorium zullen er komende tijd in principe geen boetes worden opgelegd aan opdrachtgevers. In diverse stukken wordt aandacht besteed aan de schijnzelfstandigheid, bijvoorbeeld het rapport van de Algemene rekenkamer uit april 2022 inzake schijnzelfstandigheid en handhaving door de belastingdienst. In juni 2022 kwam hier nog een tweede rapport bij over het toezichtplan arbeidsrelaties. De belangrijkste conclusies zijn de volgende:

Wetgeving is verouderd.
Grote fiscale verschillen tussen werknemers en ondernemers.
Onvoldoende handhaving door de belastingdienst.
Er zijn weinig kwaadwillende ondernemers.

De Belastingdienst heeft op dit moment te weinig mensen en middelen om schijnzelfstandigheid aan te pakken. Op grond van wetgeving (het handhavingsmoratorium) worden er de komende jaren geen boetes of naheffingen opgelegd aan opdrachtgevers die zelfstandigen inhuren die feitelijk werknemer zouden zijn. Per 2025 zal dit wel weer gaan veranderen. Als een ondernemer langere tijd voor een opdrachtgever werkt en niet zelfstandig zijn of haar uren mag bepalen bestaat er een risico dat sprake is van werknemerschap. In dit memo wordt een toelichting gegevenop het begrip schijnzelfstandigheid en gezagsverhouding.

De belastingdienst zal de komende tijd haar boekenonderzoeken opvoeren en kritisch zijn op ingehuurde ondernemers. Dit zal mogelijk meer procedures tot gevolg hebben en wellicht ook naheffingsaanslagen.

Voorlopig blijft de onduidelijkheid nog hangen boven het fiscale landschap. Als u ondernemers zou inhuren zorg dan voor een ordentelijke administratie, heldere risicoverdeling en een juiste overeenkomst. Wilt u een vrijblijvend gesprek neem dan gerust contact op met één van onze specialisten.