Schijnzelfstandigheid Deliveroo

Deliveroo dacht slim te zijn door al haar werknemers in 2018 te laten werken middels een zogeheten partnerovereenkomst, waardoor de werknemers geen werknemers meer waren maar zelfstandig ondernemer. Hierbij had Deliveroo de bezorgers meer vrijheid gegeven om zelf invulling aan het werk te geven. Na de Rechtbank (2018), het Gerechtshof (2021) is nu ook de Hoge Raad (2023) van mening dat de bezorgers in dienstbetrekking zijn. Deliveroo heeft haar activiteiten in Nederland gestaakt.

In het kort Deliveroo en dienstbetrekking

• Volgens alle rechters zijn de bezorgers van Deliveroo in dienstbetrekking
• Volgens de Hoge Raad is de uitspraak van het Gerechtshof helder en juist
• De bezorgers waren vrij om zicht te laten vervangen echter op grond van overige omstandigheden is sprake van een arbeidsovereenkomst
• De adviseur van de Hoge Raad geeft een heldere toelichting

Handhaving door de belastingdienst op ZZPers vanaf 2025

De belastingdienst is in 2024 begonnen met de controle op schijnzelfstandigheid (80 inspecteurs in Nederland). In eerste instantie wordt nog een waarschuwing of aanwijziging gegeven maar vanaf 2025 volgen naheffingsaanslagen en (eventueel) boetes. Wij merken dit bij lopende boekenonderzoek van de belastingdienst. Per ZZPer kan de loonbelasting en premieheffing oplopen tot € 12.000 per jaar, meestal met een boete van 25% over dit bedrag, totaal derhalve € 15.000 per jaar. Alleen een schriftelijke overeenkomst (met kopie paspoort) is niet voldoende, hoe er in de praktijk wordt gewerkt is het belangrijkste.

De handhaving van de nieuwe ZZP wetgeving zorgt nu al voor grote onzekerheid bij ZZPers en hun opdrachtgevers. Veel ZZPers vrezen nu al voor hun zelfstandigheid en opdrachtgevers zijn terughoudender bij het samenwerken met ZZPers (zie ook artikel NOS 31 juli 2024).

Gezagsverhouding en fiscale gevolgen

De Rechtbank Amsterdam was in 2018 van oordeel dat geen sprake was van een dienstverband tussen Deliveroo en de maaltijdbezorgers. Dit oordeel is voornamelijk gebaseerd op basis van de schriftelijke overeenkomst tussen partijen.

De FNV liet het hier niet bij zitten en startte een nieuwe procedure. In de nieuwe procedure is de kantonrechter het wel met de FNV eens. De verhouding tussen Deliveroo en de bezorgers is, volgens de kantonrechter, met de invoering van de nieuwe contractvorm niet wezenlijk veranderd. Daarbij is onder andere van belang dat de partnerovereenkomst een standaardcontract is, dat volledig en eenzijdig door Deliveroo is opgesteld en niet onderhandelbaar is.

De rechter oordeelt dat binnen de rechtsverhouding nog altijd sprake is van een gezagsverhouding tussen het bedrijf en de bezorgers. Het Gerechtshof in Amsterdam heeft bovenstaande in 2021 bevestigd.

Voor het bestaan van een dienstverband wordt gekeken naar drie criteria:

• Moet de maaltijdbezorger de werkzaamheden persoonlijk verrichten?
• Moet de werkgever loon betalen?
• Is sprake van een gezagsverhouding?

Hoewel ook sprake kan zijn van een gezag bij een overeenkomst van opdracht, komt de rechter in de laatste procedure op basis van het samenstel van feiten en omstandigheden tot de conclusie dat sprake is van een dienstverband.

In de procedure is de tekst van de schriftelijke overeenkomst tussen Deliveroo en de maaltijdbezorgers wel meegenomen in het oordeel, maar niet doorslaggevend.

CAO bij Deliveroo

Niet alleen is de verhouding tussen Deliveroo en de bezorgers aan te merken als een arbeidsovereenkomst, het bedrijf valt bovendien onder de werkingssfeer van de CAO beroepsgoederenvervoer. De rechter is het met de FNV eens dat de bezorging van maaltijden door Deliveroo moet worden gekwalificeerd als vervoer van goederen over de weg en daarmee onder de CAO van die sector valt. Deliveroo is daarmee ook verplicht de CAO met terugwerkende kracht na te leven.

Gevolgen werknemer of ondernemer

Zoals uit dit artikel blijkt, worden binnen de rechtspraak verschillende standpunten ingenomen ten aanzien van het begrip gezagsverhouding. Dit brengt een rechtsonzekerheid met zich mee die grote gevolgen kan hebben wanneer de uitspraak nadelig uitpakt.

Vanuit een juridisch perspectief kunnen de bezorgers met dit vonnis een arbeidscontract eisen. Dat betekent dat bezorgers – al dan niet met terugwerkende kracht – een minimumuurloon kunnen krijgen in plaats van een variabele vergoeding per bestelling. Naleving van de betaling van het minimumloon zal anders via de Inspectie SZW kunnen worden afgedwongen.

Ook bouwen ze pensioen op, krijgen ze doorbetaald bij ziekte en vakantie en zijn ze verzekerd. Dat is allemaal vastgelegd in de CAO beroepsgoederenvervoer, waaronder de bezorgers volgens de uitspraak van de rechter vallen.

Doordat er een dienstverband wordt geconstateerd, wordt Deliveroo inhoudingsplichtig voor de loonbelasting en dient zij premies werknemersverzekeringen voor de maaltijdbezorgers af te dragen. Dit werkt uiteraard kostprijsverhogend, en het verleden kan niet meer worden ingehaald. 

Naast bovenstaande gevolgen kunnen kan er belastingtechnisch meer aan de orde zijn.
Een voorbeeld hiervan is wanneer de (achteraf bezien) werknemers binnen het concern (interne) diensten hebben geleverd.

Artikel 8b Wet Vpb zegt dat gelieerde lichamen zakelijk met elkaar dienen te handelen. Indien de doorbelasting (interne verrekenprijzen) in beginsel zijn gebaseerd op het feit dat de bezorgers zelfstandigen zijn, dan is de doorbelasting naar alle waarschijnlijkheid te laag vastgesteld.
De Belastingdienst kan op basis van vorengenoemd artikel de doorbelasting corrigeren (met een mogelijkheid van activeren, afhankelijk van de feiten).

Conclusie werknemer of ondernemer Deliveroo

Zoals uit dit artikel blijkt kunnen de gevolgen enorm zijn voor zowel de juridische als de fiscale kant. Daarnaast kom je in een wirwar van correcties terecht hetgeen goed en juist moet worden gemonitord teneinde rechten van betrokkenen te bewaken en zorg te dragen voor de neutraliteit van de correcties.

Wanneer een discussie omtrent schijnzelfstandigheid aanwezig is, dient u zich vanaf het eerste moment te laten bijstaan door een fiscaal jurist. Deze kan de mogelijke correcties minimaliseren dan wel zorg dragen voor de juiste toepassingen op verschillende juridische en fiscale vlakken. 

Bron Deliveroo en werknemers

Gerechtshof Amsterdam d.d. 16 februari 2021 ECLI:NL:GHAMS:2021:392

Hoge Raad d.d. 24 maart 2023 ECLI:NL:HR:2023:443