Testament voor een DGA of ondernemer

Er zijn maar weinig ondernemers die in voldoende mate anticiperen op de gevolgen van hun overlijden. Vaak wordt er niet voorzien in de leiding, het eigendom, de zeggenschap, de noodzakelijke stappen, de wensen van de ondernemer en mogelijke financiele gevolgen van het overlijden van de ondernemer. Belangrijke vragen zijn:

• wie krijgt de leiding binnen uw bedrijf?
• wat moet er met uw bedrijf gebeuren na uw overlijden?
• wie wordt uiteindelijk de eigenaar / aandeelhouder?
• welke adviseurs moeten er bij de overdracht worden betrokken?
• is de bedrijfsopvolgingsregeling van toepassing en/of optimaal?
• maak uw eigen wensen binnen uw familie en bij uw adviseurs duidelijk, zijn deze personen op de hoogte en zijn deze formeel benoemd?
• zorg voor een juiste en optimale juridische structuur
• zijn er gevolmachtigden die direct aan de slag kunnen?

Inleiding testament ondernemer

Veranderingen binnen de familie, de onderneming, fiscale wetgeving of de wensen van een ondernemer kunnen van invloed zijn op het testament van een directeur groot aandeelhouder (DGA) en/of ondernemer. In een testament legt de DGA/ ondernemer vast hoe er met zijn vermogen (privé en zakelijk) moet worden omgegaan na zijn overlijden. Een correct en up to date testament zal de nabestaanden (en ook de stakeholders binnen het bedrijf, zoals de bank en de werknemers) rust en zekerheid geven.

De belastingdienst zal bij het overlijden van een ondernemer belasting gaan heffen over de waarde van het bedrijf (box 1 of box 2). Er is gelukkig een bedrijfsopvolgingsregeling waardoor de belastingheffing kan worden beperkt. Naast de inkomstenbelasting moet er ook erfbelasting worden betaald. Het is belangrijk om als ondernemer tijdens leven uit te rekenen hoeveel belasting er moet worden betaald en/of dit geld er ook is.

Wie zijn de erfgenamen van de ondernemer of DGA ?

Volgens de wet zijn uw familieleden uw erfgenamen.

• Bent u getrouwd en zijn er kinderen dan zijn uw partner en uw kinderen uw erfgenamen en zal de langstlevende het voor het zeggen hebben.
• Als u ongehuwd samenwoont zullen uw kinderen erven, en staat uw partner "te kijken".
• Bent u niet getrouwd, woont u niet samen en zijn er geen kinderen dan zijn uw ouders, broers en zussen uw erfgenaam.

Als u dit als ondernemer of DGA anders zou willen inkleden, bijvoorbeeld om optimaal gebruik te maken van de bedrijfsopvolgingsregeling, dan moet u een testament opstellen.

Wie gaat de afwikkeling en verdeling van de nalatenschap van de ondernemer of DGA regelen?

De vraag is wie er direct na uw overlijden naar uw bedrijf gaat rijden om daar de financiële en juridische zaken op te pakken. Ook moet u privé vermogen worden verdeeld, verkocht of overgedragen. Als u verder niks zou regelen dan moeten de erfgenamen dit in overleg regelen, dit kan veel gedoe, gezeur en vertragingen opleveren. Het is veelal het beste dat u één of drie personen gaat aanwijzen die als executeur gaan optreden en dus rechtsgeldig bevoegd zijn om uw testament af te wikkelen. Deze personen kunnen ook uw erfgenaam zijn, maar dit hoeft niet.

Wat gebeurt er met de onderneming van de ondernemer of DGA na overlijden?

Als een ondernemer of DGA komt te overlijden moeten er vaak direct veel zaken worden geregeld. Er kan een probleem of vacuüm ontstaan binnen de leiding (het bestuur) van de onderneming. Het is verstandig om iemand een volmacht te geven die dan na uw overlijden namens u beslissingen kan nemen.

Ook moet duidelijk zijn wat er moet worden geregeld en wie er wat moet doen. De meeste ondernemers staan hier niet of onvoldoende bij stil waardoor er veel problemen kunnen ontstaan en erfgenamen niet weten wat er moet gebeuren en welke de wensen zijn van de ondernemer. Moet het bedrijf worden verkocht? Wie gaat het bedrijf aansturen? etc. Het is verstandig om zorgvuldig vast te leggen wat de wensen van de ondernemer zijn bij zijn overlijden. De centrale vraag moet zijn hoe de continuïteit van de onderneming het beste kan worden gewaarborgd. Vragen die moeten worden beantwoord zijn:

1. Hoe continuïteit waarborgen ?
2. Zijn er kinderen die bedrijf willen en kunnen overnemen? Hoe werkt dit fiscaal uit bij het overlijden?
3. Hoeveel belasting is er verschuldigd bij uw overlijden en kan dit worden betaald?
4. Wie gaat het bedrijf direct na uw overlijden aansturen en welke beslissingen mag hij / zij nemen?
5. Wie gaat de aangiften inkomstenbelasting en erfbelasting verzorgen?
6. Wat is de rol van uw notaris, accountant en /of fiscalist?
7. Afwikkelingsbewindvoerder: de executeur is beheerder van de aandelen in uw bedrijf. Deze persoon is echter niet de bestuurder van de BV. In uw testament zou u een afwikkelingsbewindvoerder kunnen aanwijzen die dan het bedrijf kan besturen en kan overleggen met uw bank en accountant.

Leventestament voor de ondernemer of DGA

Als u niet meer in staat bent om tijdelijk of langdurig zelfstandig (verantwoorde) beslissingen te nemen is het verstandig om een zogenaamd levenstestament op te stellen. Als u bijvoorbeeld lang in het ziekenhuis ligt of ziek wordt (dementie) kan iemand anders voor u de noodzakelijke beslissingen nemen. In een leventestament kunt u het volgende opnemen:

1. Wie is uw vertrouwenspersoon: maak een keuze voor een vertrouwenspersoon (of organisatie) die namens u beslissingen kan en mag nemen. U kunt ook meerdere (verschillende) vertrouwenspersonen opnemen, bijvoorbeeld iemand die uw bedrijf gaat aansturen, iemand die over uw privé vermogen mag beslissen en iemand die over uw medische toestand kan en mag beslissen. Overleg wel - tijdens uw leven - met deze vertrouwenspersoon zodat hij of zij niet voor verrassingen komt te staan en ook weet wat uw wensen zijn.
2. Rechten vertrouwenspersoon: in het testament kunt u opnemen wat u wilt dat de vertrouwenspersoon binnen uw prive situatie en/of uw bedrijf gaat doen en waarover hij/zij wel en niet mag beslissen. U zou ook kunnen bepalen dat er eerst extern deskundig advies moet worden ingewonnen.
3. Wie mag levenstestament inzien: u kunt bepalen wie uw levenstestament mag inzien. Soms is het verstandig een kopie te verstrekken aan uw accountant, fiscalist, notaris, bank of huisarts (als u die zou benoemen in uw levenstestament).

Algemene aandachtspunten bij testament ondernemer of DGA

Er zijn diverse zaken waar u als ondernemer of DGA over moet nadenken. In dit onderdeel de belangrijkste onderdelen

1. Executeur (zie boven): benoem iemand (of een organisatie of meerdere personen) die uw privé en zakelijk vermogen kunnen aansturen, verkopen of afhandelen.
2. Echtscheiding erfgenamen: stel dat een erfgenaam in de toekomst gaat scheiden mag dan de ex echtgenoot (koude kant) ook een deel van uw erfenis (indirect) ontvangen? Als u dit niet wenst dan moet u dit in uw testament opnemen via een zogenaamde uitsluitingsclausule.
3. Fiscaal proof: overleg met een kundige estate planner of notaris over fiscaal de beste route.

Aandachtspunten inzake BV of onderneming bij testament ondernemer en DGA

Voor ondernemers spelen er specifieke aandachtspunten in het testament, de belangrijkste:

1. Wat moet er met de onderneming gebeuren na uw overlijden?
2. Wie gaat de onderneming (tijdelijk) aansturen?
3. Is er voldoende geld aanwezig om de inkomstenbelasting en erfbelasting te betalen?
4. Zijn er gevolmachtigden die direct namens u kunnen handelen en betalingen kunnen verrichten?
5. Moet de beoogde bedrijfsopvolger de waarde van de onderneming vergoeden of wordt dit gratis verstrekt? Is een legaat wenselijk zodat duidelijk is wie de opvolger is? Het is vaak verstandig om de opvolger ook als executeur te benoemen zodat hij/zij niet afhankelijk is van de overige erfgenamen voor de levering van de aandelen.

Vragen over testament voor ondernemers

Neem voor vragen of opmerkingen contact op met onderstaande fiscalisten.