Renteswap niet aftrekbaar als kosten eigen woning?

Op dit moment lopen er een aantal procedures tegen de fiscus die betrekking hebben op de vraag of de kosten van een renteswap aftrekbaar zijn als kosten voor de eigen woning conform artikel 3.120 wet IB 2001. De rechtbanken waren het nog niet met elkaar eens. Het Gerechtshof in Den Haag heeft duidelijkheid gegeven, de renteswapkosten zijn aftrekbaar. Direct na deze uitspraak doet het Gerechshof Amsterdam een andere uitspraak. Edoch beide zaken hadden andere feiten, derhalve is er thans wel enig licht in de tunnel. De AG (adviseur van de Hoge Raad) is van mening dat de kosten wel aftrekbaar zijn. De Hoge Raad is echter in juli 2017 van mening dat de kosten niet aftrekbaar zijn. In 2019 wees de Hoge Raad een ander arrest, de onderlinge samenhang moet beter worden onderzocht.

De renteswap aftrekbaar ?

In tijden dat de rente nog iets hoger was dan nu en er volgens de kenners een reële kans was dat de rente verder zou stijgen, hebben verschillende banken aan hun klanten een eigenwoninglening verstrekt met een lage variabele rente in combinatie met een renteswap. Door de renteswap werd het risico van een rentestijging geëlimineerd. Het totaal van de te betalen rente en renteswapkosten blijft altijd gelijk, terwijl de componenten fluctueren. Met andere woorden: de combinatie maakt dat er in feite sprake is van een vaste rente.

Door de dalende rente van de afgelopen jaren is de rentecomponent heel laag geworden en moeten er behoorlijke bedragen betaald worden voor de renteswap. De Belastingdienst en de Hoge Raad zijn van mening dat de renteswap een derivaat is dat als apart product dient te worden behandeld. Zij zijn van mening dat de kosten die betaald worden voor de renteswap geen verband houden met de financiering van de eigen woning. Aftrek als kosten voor de eigen woning wordt om die reden geweigerd. Aangezien deze constructie vooral wordt aangeboden bij woningen uit het duurdere segment, kunt u zich voorstellen dat er grote belangen mee zijn gemoeid. In sommige gevallen zullen mensen de bank aansprakelijk (kunnen) stellen voor de schade, dit is een specialistische produre.

Wij zijn van mening dat de renteswap en de eigenwoninglening als één geheel moet worden gezien indien de lening en de swap gelijktijdig zijn afgesloten en de swap dezelfde onderliggende waarde heeft als de hoofdsom van de lening. Economisch gezien is er sprake van één samenhangend geheel. Verschillende rechtbanken en gerechtshoven zijn dit met ons eens, de Hoge Raad echter niet en die heeft wel een soort slotoordeel gegeven.

Op 15 november 2016 heeft het Ministerie op basis van een Wob-verzoek (Wet openbaarheid bestuur), inzicht gegeven in het standpunt van de Belastingdienst. Deze stukken zijn via deze link te vinden. Hieruit blijkt dat de Belastingdienst alle zaken waarbij een renteswap speelt, in combinatie met de eigen woning, via de kennisgroep Onroerende zaken afgehandeld wenst te zien en dat zij bij het standpunt blijven dat de kosten van de renteswap niet aftrekbaar zijn als kosten van de eigen woning.

Conclusie renteswap en aftrek

Mocht bij u sprake zijn van een renteswap waarbij een discussie met de fiscus loopt over de aftrekbaarheid van de kosten, dan is het raadzaam om bezwaar te maken. De uitspraak van de Hoge Raad geeft nog wel mogelijkheden maar er ligt nu wel een echte uitdaging. Door het arrest uit 2019 staat de deur weer een beetje open.

Heeft u advies nodig, dan kunt u altijd vrijblijvend contact opnemen met ons kantoor.

De Hoge Raad heeft beslist dat de betaalde vergoeding voor een renteswap geen rente van geldleningen is en ook niet onder het begrip kosten van geldleningen valt. Het feit dat er een onderlinge samenhang is vindt de Hoge Raad - ondanks de mening van de AG - onvoldoende om de swap en de hypotheek als één geheel te zien. Onder rente van een schuld kan namelijk uitsluitend worden verstaan hetgeen tussen de geldgever en de geldnemer is overeengekomen als vergoeding voor het gedurende de looptijd van de geldlening ter beschikking stellen van een hoofdsom (zie HR 16 februari 2000, nr. 33.795). Kosten van geldleningen zijn kosten die rechtstreeks voortvloeien uit het opnemen, verlengen of aflossen van de eigenwoningschuld (HR 23 september 2016, nr. 16/00934) en hiertoe behoren onder andere taxatiekosten, afsluitprovisies en hypotheekaktekosten.

De rechter moet het wel goed en voldoende hebben onderzocht, dit volgt uit het arrest uit 2019.

Aansprakelijkheid banken voor schade?

Veel advocaten zijn op dit moment bezig om banken aansprakelijk te stellen voor de schade van een renteswap. Door het arrest van de Hoge Raad zal er een nieuwe reeks procedures richting banken worden opgestart (particulieren met renteswaps). Mede door het advies van de bank is een groot deel van de hypotheekrente niet aftrekbaar (deel renteswap). Banken stellen veelal dat een renteswap eigenlijk gelijk is aan een hypotheek met een vaste rente. De Hoge Raad denkt hier nu heel anders over. Dat banken niet zorgvuldig richting hun klanten hebben gehandeld staat dan wel redelijk vast.