Beleid Belastingdienst over crowdfunding

De Belastingdienst moet met haar tijd mee. Crowdfunding wordt steeds populairder, edoch in de juridische en fiscale wereld moet men de weg nog vinden. De Belastingdienst werkt aan een notitie over de fiscale aspecten van crowdfunding. Er moet nog interne en externe afstemming plaatsvinden, dus het gaat nog wel even duren voordat we het document in ons bezit hebben. Als het document gereed is wordt het op het internet geplaatst (aldus de Staatssecretaris van Financiën). Op dit moment staat er op de site van de Belastingdienst het volgende:

• Soms worden projecten of startende ondernemingen gefinancierd door middel van publieksfinanciering, ofwel crowdfunding. De geldschieter verstrekt kapitaal aan de startende ondernemer of degene die een project opstart. De tegenprestatie kan bestaan uit onder meer rente, aandelen of goederen. Crowdfunding kent vele verschijningsvormen en variaties, die allemaal weer andere fiscale gevolgen kunnen hebben. Laat u dus goed adviseren voordat u als ondernemer of geldgever deelneemt aan een crowdfunding-project. En hebt u vragen? Neem dan contact op met uw belastingkantoor.

Met bovenstaande komt u dus niet veel verder.

Wat is crowdfunding?

Crowdfunding is in Nederland iets nieuws. Feitelijk gaat het bij crowdfunding om het financieren van een bedrijf (ophalen van geld) bij het grote publiek om een bedrijf, project of uitvinding te financieren. Meestal gaat het om relatief kleine bedragen, maar de eerste miljoenenprojecten komen al voorbij. Meestal zal de opzet via het internet plaatsvinden en langzaam ontstaan er centrale sites waar je projecten kunt aanmelden.

Fiscale regelgeving over crowdfunding

De fiscale wetgeving kent nog niet de term "crowdfunding". Er gelden nog geen specifieke regels en fiscale procedures zijn schaars. Het is echter wel zo dat investeringen in crowdfunding fiscale en juridische gevolgen hebben (box 1, box 2, box 3, AFM-vergunning, etc.).

Het is afhankelijk wat er wordt geregeld via crowdfunding, een opstelling van de opties:

1. Aandelen: als de crowdfunder aandelen krijgt is het bedrag voor de ondernemer soms belast (box 2) soms onbelast (deelnemingsvrijstelling)
2. Lening: een lening aan de onderneming behoort niet direct tot de winst. Als de lening wordt kwijtgescholden kan sprake zijn van een onbelaste of belaste kwijtschelding of een gift.
3. Product of dienst: de ontvangst moet tot de winst van de onderneming worden gerekend.
4. Gift of schenking: als de ontvangen gelden niet tot de winst behoren kan er sprake zijn van een gift of schenking. De schenkbelasting kan oplopen tot 40% (voor de ondernemer). Er geldt een vrijstelling van € 2.274 per schenker. Als de ondernemer de schuld niet kan terugbetalen kan een vrijstelling van toepassing zijn.

Handreikingen belastingdienst inzake crowdfunding

Wat is crowdfunding?

Crowdfunding is voor een particulier of bedrijf een wijze om te voorzien in een financieringsbehoefte. De crowdfunder vervult via het crowdfundingplatform een intermediairfunctie tussen geldnemer en geldgevers. De crowd (de menigte) bepaalt welk project geloofwaardig genoeg is om in te investeren (te funden). Het contact verloopt indirect via de crowdfunder, of direct tussen degene die een financieringsbehoefte heeft (de geldnemer) en de geldgevers.

Hoe werkt crowdfunding?

Crowdfunding werkt in de regel als volgt: een groep personen - of een persoon, ondernemer of particulier - wil een project starten, maar heeft onvoldoende startkapitaal. Om dit kapitaal te krijgen, biedt de groep - of een individueel persoon - het project aan op een platform voor crowdfunding en geeft daarbij aan welk bedrag nodig is. Vervolgens schrijven diverse particulieren of bedrijven zich in voor relatief kleine bedragen. In ruil daarvoor krijgen ze vaak een vooraf bepaalde tegenprestatie. Banken en grootinvesteerders brengen doorgaans een groot bedrag in.

Kenmerken crowdfunding

Crowdfunding heeft de volgende kenmerken:

• financiering van een concreet project

• een vooraf gedefinieerd doelbedrag

• een vooraf gedefinieerde einddatum waarop het doelbedrag opgehaald moet zijn

• een vooraf omschreven tegenprestatie

Van belang is dat een project over het algemeen pas van start gaat als het beoogde doelbedrag is behaald. Komt het niet tot het doelbedrag, dan gaat het geld terug naar de inleggers. Het komt ook voor dat de initiatiefnemer(s) het toegezegde bedrag niet int, of het project aanpast.

Vormen van crowdfunding

Er zijn 3 soorten crowdfunding:

1. Het financieren van een maatschappelijk project of een goed doel. Hierbij is het over het algemeen niet de bedoeling dat betrokken partijen hiermee geld verdienen.

2. Het financieren van een onderneming. Hierbij willen de betrokken partijen iets overhouden onderaan de streep.

3. Het financieren van een particulier project. Denk aan een geldelijke bijdrage voor de verbouwing of aanschaf van een woning, een wereldreis of voor allerlei kosten en faciliteiten voor een gezinslid dat door een ongeluk invalide is geworden.

Variant 1: donatie zonder tegenprestatie

Bij de traditionele crowdfunding gaat het veelal om een donatie zonder tegenprestatie. De geldgever doneert geld aan een fonds zonder winstoogmerk, al dan niet een ANBI. Het fonds gebruikt het geld voor projecten of doelen die aansluiten bij de doelstelling van het fonds. Het is mogelijk dat het fonds bepaalt waar het geld naar toe gaat. Het is ook mogelijk dat de geldgever zelf een project of doel kiest uit de door het fonds samengestelde lijst.

Voorbeeld:
Bij een ramp wordt Giro555 geopend voor noodhulp. Geldgevers storten hun donaties op dit rekeningnummer, de hulporganisatie besteedt de donaties aan noodhulp.

Inkomstenbelasting: winst uit onderneming

Geldgever

De geldgever moet tegenover de Belastingdienst de zakelijkheid van de donatie aannemelijk maken. Als de ondernemer geld doneert aan Giro555 omdat hij anders door alle media-aandacht reputatieschade op zou lopen, is het denkbaar dat de donatie als zakelijke kosten beschouwd wordt.

Crowdfunder

Als hij de inzamelingsactie organiseert als ondernemer, dan behoort de vergoeding voor zijn inspanningen tot zijn omzet.

Geldnemer

De vergoeding ontvangt de geldnemer in het kader van de uitoefening van zijn onderneming en behoort tot zijn omzet.

Inkomstenbelasting: resultaat uit overige werkzaamheden

De kans is klein dat een geldgever, crowdfunder of geldnemer handelt in de sfeer van de bron ‘resultaat uit overige werkzaamheden’. Als dat wel het geval is, zijn de winstbepalingsregels hierop van overeenkomstige toepassing. Kwalificatie als resultaat uit overige werkzaamheden zal in de behandeling van de andere varianten van donaties niet aan de orde komen.

Inkomstenbelasting: giftenaftrek

Bij traditionele crowdfunding is er geen sprake van een periodieke giften, maar uitsluitend van andere giften bij de geldgever.

Inkomstenbelasting: box 3

Geldgever

De donatie behoort tot het box 3-vermogen van de geldgever, zolang de geldgever de beschikkingsmacht over de donatie niet definitief heeft verloren.

Crowdfunder

Het is niet voor te stellen dat een crowdfunder zijn werkzaamheden verricht in de privésfeer. In de uitzonderingssituatie dat de crowdfunder zijn werkzaamheden in de privésfeer verricht en op de peildatum de beschikking heeft over de donatie(s), behoren deze tot zijn box 3-vermogen. Er zal vrijwel altijd sprake zijn van een terugbetalings- of doorstortverplichting die daartegenover als schuld in box 3 wordt opgenomen.

Geldnemer

De ontvangen donatie behoort tot het box 3-vermogen van de geldnemer. Afhankelijk van de voorwaarden waaronder het geld is ontvangen, kan een verplichting die daartegenover staat als schuld in box 3 worden opgenomen.

Schenkbelasting

Geldgever en crowdfunder

Er zijn in beginsel geen fiscale gevolgen voor de schenkbelasting aan te wijzen bij een donatie zonder tegenprestatie.

Geldnemer

De ontvanger van de schenking is belastingplichtig voor de schenkbelasting en doet aangifte schenkbelasting. Als de geldnemer een ANBI is, is de schenking vrijgesteld van schenkbelasting. De ANBI hoeft hiervan geen aangifte schenkbelasting te doen. Een SBBI zal wel telkens aangifte schenkbelasting moeten doen.

Als de verkrijging van een ANBI afkomstig is, dan is de donatie vrijgesteld van schenkbelasting. De geldnemer hoeft hiervan geen aangifte schenkbelasting te doen.

Vennootschapsbelasting

In deel 1, algemeen leest u de algemene gevolgen van het doen van een donatie voor de vennootschapsbelasting.

Geldgever

De donatie behoort tot de zakelijke kosten van geldgever, als deze uit zakelijke overweging is gedaan. De donatie is aftrekbaar als gift in de vennootschapsbelasting, mits gedaan aan een ANBI of SBBI en het maximaal 50% van de winst, of € 100.000 bedraagt.

Crowdfunder

De donatie is integraal belast met vennootschapsbelasting als de crowdfunder een bv of nv drijft. Bij stichtingen en verenigingen moet worden getoetst of zij een onderneming drijven. Zo ja, dan behoort de donatie tot de omzet.

Geldnemer

Als de geldnemer geheel belastingplichtig is, dan behoort de donatie tot zijn omzet. Is de geldnemer beperkt belastingplichtig dan geldt:

• komt de bate op in het niet-ondernemingsgedeelte in de onbelaste sfeer? Dan is de bate onbelast.

• Als de bate opkomt in het ondernemingsgedeelte, dan kan de bate onder voorwaarden toch buiten de ondernemingssfeer blijven. De geldgever mag dan geen belang hebben bij de bedrijfsuitoefening van de instelling en geen ander belang hebben dan de bevordering van het (algemeen nuttige) doel van belanghebbende. De donatie dient bijvoorbeeld ter versterking van het vermogen van de beperkt belastingplichtige (BNB 1999/208; manege-arrest).

Variant 2: donatie met tegenprestatie

Bij deze variant gaat het ook om traditionele crowdfunding, maar met een tegenprestatie voor de donatie. De geldgever doneert geld aan een fonds zonder winstoogmerk, al dan niet een ANBI. Het fonds stort het geld door naar bepaalde projecten of doelen, die aansluiten bij de doelstelling van het fonds. Het fonds kan bepalen waar het geld naartoe gaat, maar de geldgever kan zelf ook een project of doel uit de door het fonds samengestelde lijst kiezen. De geldgever ontvangt een tegenprestatie voor zijn donatie.

Voorbeeld:
Geldgever doneert aan een steunfonds van een plaatselijk theater. In de eerste situatie mag hij in ruil voor zijn donatie deelnemen aan een meet-and-greet met een artiest. In de tweede situatie ontvangt hij een theaterjaarkaart voor zijn donatie. In de eerste situatie is in de regel sprake van een bijkomstige tegenprestatie (tegenprestatie van geringe waarde). In de tweede situatie is de tegenprestatie meer dan bijkomstig.

Inkomstenbelasting: winst uit onderneming

Geldgever

Als de ondernemer in zijn hoedanigheid als ondernemer handelt, dan is het gehele gedoneerde bedrag zakelijk. Het bedrag wordt beschouwd als de prijs van de tegenprestatie, die geldgever voor zijn donatie ontvangt.

Wellicht is in het bedrag ook een donatie begrepen. De inspecteur moet aannemelijk maken dat het betaalde bedrag niet alleen op de tegenprestatie ziet maar deels een donatie is, oftewel een bevoordeling uit vrijgevigheid. Daarbij moet de vraag worden beantwoord of de tegenprestatie meer dan bijkomstig is.

Als de tegenprestatie aan te merken is als bijkomstig, dan is het gehele betaalde bedrag een donatie. Vervolgens zal beoordeeld moeten worden of deze een zakelijk verband heeft met de onderneming. Zo ja, dan is de donatie een zakelijke last. Zo nee, dan is de donatie wellicht aftrekbaar via de giftenregeling.

Als de tegenprestatie meer dan bijkomstig is, dan zal het betaalde bedrag gesplitst moeten worden in een bedrag van de donatie en een vergoeding voor de tegenprestatie. De inspecteur moet dit aannemelijk maken.

In het voorbeeld van de donatie aan de steunstichting van het theater met ontvangst van een theaterjaarkaart, is het verdedigbaar te stellen dat het bedrag voor de theaterjaarkaart geen donatie is. De vraag is dan of deze tegenprestatie enig verband houdt met de onderneming. Zo ja, dan zijn de uitgaven mogelijk gemengde kosten, omdat de uitgave voor een theaterjaarkaart zowel een zakelijk als een privé-element bevat. Zo nee, dan vindt deze uitgave geheel in de privésfeer plaats.

Crowdfunder

Als de crowdfunder een ondernemer is, dan behoort de vergoeding voor zijn diensten tot zijn omzet.

Geldnemer

De vergoeding ontvangt de geldnemer in het kader van de uitoefening van zijn onderneming en behoort tot zijn omzet. In het concrete voorbeeld van de steunstichting van het plaatselijk theater die een tegenprestatie voor de donatie geeft, is splitsing van het ontvangen bedrag niet relevant: zowel de donatie als het ontvangen bedrag voor de tegenprestatie, de meet-and-greet of de theaterjaarkaart, behoren tot de omzet.

Inkomstenbelasting: giftenaftrek

Bij traditionele crowdfunding is geen sprake van een periodieke giften, maar uitsluitend van andere giften bij de geldgever. Het bedrag van de donatie dat ziet op de tegenprestatie die meer dan bijkomstig is, kan niet als gift in aftrek worden gebracht.

Inkomstenbelasting: box 3

Geldgever

De donatie behoort tot het box 3-vermogen van de geldgever, zolang de geldgever de beschikkingsmacht over de donatie niet definitief heeft verloren. Vanaf het moment dat een onvoorwaardelijk recht bestaat op een tegenprestatie, behoort dit recht voor de waarde in het economisch verkeer tot de bezittingen in box 3.

Crowdfunder

Het is niet voor te stellen dat een crowdfunder zijn werkzaamheden verricht in de privésfeer. In de uitzonderingssituatie dat de crowdfunder zijn werkzaamheden in de privésfeer verricht en op de peildatum de beschikking heeft over de donatie(s), behoren deze tot zijn box 3-vermogen. Er zal vrijwel altijd sprake zijn van een terugbetalings- of doorstortverplichting die daartegenover als schuld in box 3 wordt opgenomen.

Als de crowdfunder een onvoorwaardelijke plicht heeft tot het verlenen van een tegenprestatie, vormt deze een schuld in box 3.

Geldnemer

De ontvangen donatie behoort tot het box 3-vermogen van de geldnemer. Afhankelijk van de voorwaarden waaronder het geld is ontvangen, kan de daartegenover staande verplichting als schuld in box 3 worden opgenomen.

Als de geldnemer een onvoorwaardelijke plicht heeft tot het verlenen van een tegenprestatie, vormt deze een schuld in box 3.

Schenkbelasting

Geldgever en crowdfunder

Er zijn in beginsel geen fiscale gevolgen voor de schenkbelasting aan te wijzen bij een donatie met tegenprestatie.

Geldnemer

De ontvanger van de schenking is belastingplichtig voor de schenkbelasting en doet aangifte schenkbelasting. Als de geldnemer een ANBI is, is de schenking vrijgesteld van schenkbelasting. De ANBI hoeft hiervan geen aangifte schenkbelasting te doen. Een SBBI zal wel telkens aangifte schenkbelasting moeten doen.

Als de verkrijging van een ANBI afkomstig is, dan is de donatie vrijgesteld van schenkbelasting. De geldnemer hoeft hiervan geen aangifte schenkbelasting te doen.

Vennootschapsbelasting

In deel 1, algemeen leest u de algemene gevolgen van het doen van een donatie voor de vennootschapsbelasting.

Tegenprestatie van bijkomstige aard

De tegenprestatie van bijkomstige aard (met een geringe waarde) kan fiscaal genegeerd worden. De fiscale gevolgen zijn gelijk aan de gevolgen van een donatie zonder tegenprestatie. Zie hiervoor paragraaf vennootschapsbelasting bij variant 1: donatie zonder tegenprestatie.

Tegenprestatie niet van bijkomstige aard

De betaling voor een tegenprestatie die niet van bijkomstige aard is, is belast bij geldnemer. De geldnemer rekent deze vergoeding tot zijn winst. Als hij stelt dat er (ook) sprake is van een donatie, ligt de bewijslast daarvoor bij hem. Bovendien moet hierbij vastgesteld worden wie de tegenprestatie levert: de crowdfunder, de geldnemer, of beiden.

Bij beperkt belastingplichtigen moet de extra vraag gesteld worden of de betaling en ontvangst een rechtstreeks verband heeft met de ondernemingsactiviteiten (belaste activiteiten), of met de niet-ondernemingsactiviteiten (onbelaste activiteiten).

ANBI-status en tegenprestatie

Een van de voorwaarden voor het verkrijgen en behouden van de ANBI-status is, dat de beheerkosten van de ANBI in een redelijke verhouding staan tot de bestedingen. Wat 'redelijk' is, is (onder andere) afhankelijk van de aard van de ANBI. Het geven van een tegenprestatie voor een donatie kan leiden tot een disbalans tussen de beheerskosten en de bestedingen, waardoor de instelling niet meer aan de ANBI-voorwaarden voldoet. In dat geval kan de instelling niet (langer) als ANBI kwalificeren.

Variant 3: Zuivere loketfunctie

In deze variant fungeert de instelling die de donatie ontvangt als doorgeefluik, of vervult een kasfunctie door (bancaire) dienstverlening voor de donateurs en de bij belanghebbende aangesloten instellingen. De loketinstelling houdt hierbij (meestal) een bedrag aan commissie in bij de doorbetaling. Of brengt een bijdrage in rekening bij de geldgever of de geldnemer.

Voorbeeld:
De crowdfunder ontvangt donaties en stort deze door onder inhouding van administratiekosten.

Geen ANBI-status crowdfunder met loketfunctie

De instelling die alleen maar een bancaire functie vervult, kan de ANBI-status niet ontlenen aan het feit dat de gelden aan ANBI’s ten goede komen. Een instelling kan als ANBI worden aangemerkt als zij (nagenoeg) uitsluitend het algemeen nut beoogt. Dit betekent onder meer, dat het doel en de feitelijke werkzaamheden van de instelling (nagenoeg) uitsluitend het algemeen belang moeten dienen.

Een loketinstelling waarvan het (feitelijke) doel is om in opdracht geld door te betalen aan derde begunstigden, wordt niet als ANBI aangemerkt. De loketinstelling fungeert in feite slechts als een bank. De Hoge Raad (BNB 2016/146) heeft bevestigd dat een loketinstelling niet rechtstreeks, hooguit indirect, het algemeen belang dient. Op voorhand kan niet worden vastgesteld welke instellingen zich aansluiten bij de loketinstelling en in hoeverre zij het algemeen belang beogen. Het particuliere belang staat voorop, zodat de loketinstelling geen recht heeft op de ANBI-status.

Inkomstenbelasting: winst uit onderneming

Geldgever

De geldgever handelt in het kader van zijn onderneming. De donatie, waaronder de in rekening gebrachte administratiekosten, zijn zakelijke uitgaven.

Crowdfunder

Het verschil tussen de van de geldgever ontvangen donatie en het bedrag dat doorbetaald wordt aan de geldnemer, behoort tot de winst.

Geldnemer

De donaties behoren tot de winst, eventueel betaalde bedragen aan de loketinstelling behoren tot de zakelijke uitgaven.

Inkomstenbelasting: giftenaftrek

Geldgever

Voor een antwoord op de vraag of recht bestaat op giftenaftrek bij de geldgever, is van belang wie de uiteindelijk begunstigde (geldnemer) van de donatie is. Er wordt fiscaal door de loketinstelling heen gekeken, alsof de geldgever direct aan de geldnemer doneert. Het volledige bedrag dat hij aan de loketinstelling betaalt, is bij de geldgever aftrekbaar, ook het deel dat bij de loketinstelling achterblijft als kostenvergoeding. Daarnaast is van belang of sprake is van een eenmalige of periodieke gift, en moet aan de overige voorwaarden voor aftrek worden voldaan.

Crowdfunder en geldnemer

Er zijn voor de crowdfunder en geldnemer geen fiscale gevolgen voor de giftenaftrek.

Inkomstenbelasting: box 3

Geldgever

De donatie behoort tot het box 3-vermogen van de geldgever, zolang de geldgever de beschikkingsmacht over de donatie niet definitief heeft verloren.

Crowdfunder

Het is niet voor te stellen dat een crowdfunder zijn werkzaamheden verricht in de privésfeer. In de uitzonderingssituatie dat de crowdfunder zijn werkzaamheden in de privésfeer verricht en op de peildatum de beschikking heeft over de donatie(s), behoren deze tot zijn box 3-vermogen. Er zal vrijwel altijd sprake zijn van een terugbetalings- of doorstortverplichting die daartegenover als schuld in box 3 wordt opgenomen.

Geldnemer

De ontvangen donatie behoort tot het box 3-vermogen van de geldnemer. Afhankelijk van de voorwaarden waaronder het geld is ontvangen, kan de daartegenover staande verplichting als schuld in box 3 worden opgenomen.

Schenkbelasting

Geldgever en crowdfunder

Er zijn in beginsel geen fiscale gevolgen voor de schenkbelasting aan te wijzen bij een donatie aan een zuivere loketinstelling.

Geldnemer

De ontvanger van de schenking is belastingplichtig voor de schenkbelasting en doet aangifte schenkbelasting. Als de geldnemer een ANBI is, is de schenking vrijgesteld van schenkbelasting. De ANBI hoeft hiervan geen aangifte schenkbelasting te doen. Een SBBI zal wel telkens aangifte schenkbelasting moeten doen.

Als de verkrijging van een ANBI afkomstig is, dan is de donatie vrijgesteld van schenkbelasting. De geldnemer hoeft hiervan geen aangifte schenkbelasting te doen.

Vennootschapsbelasting

In deel 1, algemeen leest u de algemene gevolgen van het doen van een donatie voor de vennootschapsbelasting.

Geldgever

De donatie is aftrekbaar als zakelijke kosten als deze zich voordoet binnen belaste sfeer van de vennootschapsbelasting, of (beperkt) aftrekbaar als gift.

Aftrekbaar als gift

Nu aan de betaling aan de crowdfunder een opdracht verbonden is, is deze door te betalen aan de uiteindelijke gerechtigde (geldnemer). Op dat moment geldt dat de laatstgenoemde de ANBI-status moet hebben, wil de gift aftrekbaar zijn voor de vennootschapsbelasting. Het volledige bedrag dat aan de loketinstelling wordt betaald, is bij de geldgever aftrekbaar. Dus ook het deel dat bij de loketinstelling achterblijft als kostenvergoeding.

Crowdfunder, loketfunctie

De donatie is integraal belast met vennootschapsbelasting als de crowdfunder een bv of nv drijft. Bij stichtingen en verenigingen (beperkt belastingplichtigen) moet u toetsen of zij een onderneming drijven. Zo ja, dan behoort de donatie tot de omzet. Als de crowdfunder beperkt belastingplichtig is, moet u beoordelen of zijn activiteiten kwalificeren als ondernemingsactiviteiten. De doorgeefluikactiviteit is waarschijnlijk geen ondernemingsactiviteit. Dit is anders als deze activiteit onlosmakelijk verbonden is met een ondernemingsactiviteit en daarom zelfstandigheid mist. Dan volgt de doorgeefluikactiviteit de kwalificatie voor de vennootschapsbelasting van de activiteiten, waarmee zij onlosmakelijk is verbonden.

Geldnemer

Als de geldnemer geheel belastingplichtig is, dan behoort de donatie tot zijn omzet. Is de geldnemer beperkt belastingplichtig dan geldt:

• Komt de bate op in het niet-ondernemingsgedeelte in de onbelaste sfeer? Dan is de bate onbelast.

• Als de bate opkomt in het ondernemingsgedeelte, dan kan de bate onder voorwaarden toch buiten de ondernemingssfeer blijven. De geldgever mag dan geen belang hebben bij de bedrijfsuitoefening van de instelling, en geen ander belang hebben dan de bevordering van het (algemeen nuttige) doel van belanghebbende. De donatie dient bijvoorbeeld ter versterking van het vermogen van de beperkt belastingplichtige (BNB 1999/208; manege-arrest).

Variant 4: Loketinstelling TWAN

In deze variant fungeert de loketinstelling als doorgeefluik en tegelijkertijd voegt de instelling waarde hierbij toe aan het algemeen nut (zie begrippenlijst voor verklaring begrip loketinstelling TWAN).

Voorbeeld:
Een crowdfundingplatform in de culturele sector stort het gedoneerde geld gedeeltelijk door naar het door de geldgever aangewezen fonds. Het andere deel gebruikt de instelling voor zijn eigen activiteiten volgens de eigen ANBI-doelstelling, bijvoorbeeld het stimuleren van cultuur in een bepaald geografisch gebied.

ANBI-status Loketinstelling TWAN

De instelling die alleen maar een loketfunctie vervult, is geen ANBI. Een loketinstelling TWAN kan substantiële activiteiten verrichten die de kwalitatieve en kwantitatieve toets voor het verkrijgen van de ANBI-status doorstaan. Het is daarbij essentieel om te bepalen wanneer de grens van pure loketfunctie wordt overschreden. Richtlijn hierbij is dat de toegevoegde waarde rechtstreeks op het algemeen nut moet zijn gericht. Hiervan is bijvoorbeeld geen sprake als de activiteiten rechtstreeks en/of primair gericht zijn op de geldgever, gericht zijn op advisering op het gebied van financiering(svormen), of de focus hebben op het ondernemerschap van de geldnemers.

Naarmate de activiteiten van de instelling, naast het dienen als doorgeefluik, meer zelfstandigheid en substance vertonen, komen de activiteiten het algemeen nut meer ten goede en komt de kwalificatie als loketinstelling TWAN in beeld.

Inkomstenbelasting: winst uit onderneming

Geldgever

Als een IB-ondernemer een betaling verricht op zakelijke gronden, dan is het niet relevant of de ontvanger een ANBI is. Als de betaling deels zakelijk is, dan is slechts de zakelijke betaling aftrekbaar. Het andere deel wordt uit privé-overwegingen betaald en komt misschien in aanmerking voor de giftenaftrek.

Crowdfunder

Het verschil tussen de van de geldgever ontvangen donatie en het bedrag dat doorbetaald wordt aan de geldnemer behoort tot de winst.

Geldnemer

Als de geldnemer een bedrag ontvangt van de crowdfunder voor binnen zijn onderneming ontwikkelde activiteiten, behoort dit tot zijn omzet.

Inkomstenbelasting: giftenaftrek

Geldgever

Bij een donatie aan een loketinstelling TWAN zijn er 2 uiteindelijke begunstigden: de loketinstelling TWAN zelf en de geldnemer die een donatie ontvangt via de loketinstelling TWAN. De donatie moet gesplitst worden in het bedrag dat naar de uiteindelijke begunstigde (geldnemer) wordt doorgestort en in het bedrag dat ten goede komt aan de activiteiten van de loketinstelling TWAN. Voor het eerstgenoemde bedrag zie de fiscale gevolgen van variant 1 van de donaties (donatie zonder tegenprestatie). De aftrek voor het deel dat ten goede komt aan de loketinstelling TWAN is alleen mogelijk als de loketinstelling TWAN de ANBI-status heeft.

Crowdfunder en geldnemer

Er zijn voor de crowdfunder en geldnemer geen fiscale gevolgen voor de giftenaftrek.

Inkomstenbelasting: box 3

Geldgever

De donatie behoort tot het box 3-vermogen van de geldgever, zolang de geldgever de beschikkingsmacht over de donatie niet definitief heeft verloren.

Crowdfunder

Het is niet voor te stellen dat een crowdfunder zijn werkzaamheden verricht in de privésfeer. In de uitzonderingssituatie dat de crowdfunder zijn werkzaamheden in de privésfeer verricht en op de peildatum de beschikking heeft over de donatie(s), behoren deze tot zijn box 3-vermogen. Er zal vrijwel altijd sprake zijn van een terugbetalings- of doorstortverplichting, die daartegenover als schuld in box 3 wordt opgenomen.

Geldnemer

De ontvangen donatie behoort tot het box 3-vermogen van de geldnemer.

Schenkbelasting

Geldgever en crowdfunder

Er zijn in beginsel geen fiscale gevolgen voor de schenkbelasting aan te wijzen bij een donatie aan een zuivere loketinstelling.

Geldnemer

De ontvanger van de schenking is belastingplichtig voor de schenkbelasting en doet aangifte schenkbelasting. Als de geldnemer een ANBI is, is de schenking vrijgesteld van schenkbelasting. De ANBI hoeft hiervan geen aangifte schenkbelasting te doen. Een SBBI zal wel telkens aangifte schenkbelasting moeten doen.

Als de verkrijging van een ANBI afkomstig is, dan is de donatie vrijgesteld van schenkbelasting. De geldnemer hoeft hiervan geen aangifte schenkbelasting te doen.

Vennootschapsbelasting
In deel 1, algemeen leest u de algemene gevolgen van het doen van een donatie voor de vennootschapsbelasting.

Geldgever

De donatie is aftrekbaar als zakelijke kosten als deze zich voordoet binnen belaste sfeer van de vennootschapsbelasting of (beperkt) aftrekbaar als gift.

Voorwaarde aftrek als gift:
Nu aan de betaling - aan de crowdfunder - een opdracht verbonden is om deze door te betalen aan de uiteindelijke gerechtigde (geldnemer), geldt dat deze de ANBI-status moet hebben. Het volledige bedrag dat aan de loketinstelling wordt betaald, is bij de geldgever aftrekbaar. Ook het deel dat bij de loketinstelling achterblijft als kostenvergoeding dan wel - ingeval de crowdfunder ANBI is - als vergoeding voor haar TWAN-activiteiten, kan de geldgever aftrekken.

Crowdfunder

Als de crowdfunder beperkt belastingplichtig is, dan moet beoordeeld worden of zijn TWAN-activiteiten kwalificeren als ondernemingsactiviteiten. De doorgeefluikactiviteit is waarschijnlijk geen ondernemingsactiviteit (zie de toelichting bij variant 3). Dit is anders als deze activiteit onlosmakelijk verbonden is met een ondernemingsactiviteit en daarom zelfstandigheid mist.

Dan volgt de doorgeefluikactiviteit de kwalificatie voor de vennootschapsbelasting van de activiteiten waarmee zij onlosmakelijk is verbonden.

Ontvangt de loketinstelling TWAN donaties bestemd voor haar eigen activiteiten, dan geldt het volgende:

• Als de loketinstelling TWAN geheel belastingplichtig is, dan behoort de donatie tot zijn omzet.

• Als de loketinstelling TWAN beperkt belastingplichtig is, zijn de volgende 2 situaties denkbaar:

1. Komt de bate op in het niet-ondernemingsgedeelte in de onbelaste sfeer? Dan is de bate onbelast.

2. Als de bate opkomt in het ondernemingsgedeelte, dan kan de bate onder voorwaarden toch buiten de ondernemingssfeer blijven. De geldgever mag dan geen belang hebben bij de bedrijfsuitoefening van de instelling en geen ander belang hebben dan de bevordering van het (algemeen nuttige) doel van belanghebbende. De donatie dient bijvoorbeeld ter versterking van het vermogen van de beperkt belastingplichtige (BNB 1999/208; manege-arrest).

Geldnemer

Ten aanzien van de geldnemer (uiteindelijke gerechtigde van de donatie doorbetaald door de loketinstelling TWAN), geldt hetzelfde als in de alinea hiervoor beschreven over een donatie bestemd voor de eigen activiteiten van de loketinstelling TWAN. Maak dus een onderscheid tussen het opkomen van de donatie in de belaste of onbelaste sfeer van de geldnemer.

Variant 5, donaties aan anderen dan een fonds

In deze variant wordt rechtstreeks, zonder gebruikmaking van een fonds, geld aan het doel overgemaakt. Afhankelijk van het project/doel kan een tegenprestatie tegenover de betaling staan.

Voorbeeld:
Een conservatoriumstudent werft gelden om een zeer kostbaar instrument te kopen. Een eventuele tegenprestatie is zijn cd. Een ander voorbeeld is de sporter die via crowdfunding zijn uitzending naar de Olympische Spelen probeert te financieren. Of een museum dat via crowdfunding de restauratie van zijn gebouw wilt realiseren.

Inkomstenbelasting: winst uit onderneming

Geldgever

In welke hoedanigheid doneert de ondernemer? Uiteraard zult u steeds de zakelijkheid van de betaling moeten toetsen. Welk belang heeft de IB-ondernemer erbij om betalingen te doen aan de conservatoriumstudent, of de sporter? In verband met zijn onderneming of uit privé-overwegingen? Het zakelijke verband kan worden gevonden door te toetsen aan de criteria finaliteit, causaliteit en milieu.

Als de ondernemer de donatie verricht op zakelijke gronden, dan zijn dit zakelijke uitgaven (kosten).

In het voorbeeld van de student, is de cd een tegenprestatie van bijkomstige aard. Als de donatie meer dan bijkomstig is, dan zult u het betaalde bedrag moeten splitsen in een bedrag van de donatie en een vergoeding voor de tegenprestatie. De bewijslast voor het stellen hiervan ligt bij de inspecteur.

Geldnemer

Als de geldnemer een onderneming heeft, behoren de donaties tot zijn winst. Als de conservatoriumstudent een reeds bekende artiest en ondernemer is die een verzamel-cd met zijn meest bekende nummers verkoopt, dan zal hij de ontvangen betaling tot zijn omzet moeten rekenen. Zo ook de sporter die zijn activiteiten in de vorm van een onderneming verricht: zijn sportactiviteiten vormen zijn ondernemingsactiviteiten. De donaties hebben een zakelijk verband met zijn onderneming. Zij worden bovendien verricht om hem in staat te stellen zijn professionele sportbeoefening te continueren en via de Olympische Spelen eventueel naar een hoger niveau te tillen.

Als de geldnemer geen onderneming drijft, toetst u aan de broncriteria. De geldnemer werft geld voor een bepaald doel, project of droom. Hoogstwaarschijnlijk is er geen bron van inkomen: er is geen voordeel beoogd of te verwachten. De geldnemer wil fondsen werven tot het bedrag van zijn beoogde uitgaven. In de situatie dat de geldnemer toch substantieel meer donaties ontvangt dan voor het project of doel nodig is, zult u aan de hand van de feiten moeten beoordelen of sprake is van een bron van inkomen.

Inkomstenbelasting: giftenaftrek

Geldgever

Er moet onderscheid gemaakt worden tussen donatie aan een ANBI en donatie aan een particulier of onderneming. Alleen een donatie aan een ANBI kunt u als gift in aftrek brengen.

Geldnemer

Er zijn voor geldnemer geen fiscale gevolgen voor de giftenaftrek.

Inkomstenbelasting: box 3

Geldgever

De donatie behoort tot het box 3-vermogen van de geldgever, zolang de geldgever de beschikkingsmacht over de donatie niet definitief heeft verloren.

Geldnemer

De ontvangen donatie behoort tot het box 3-vermogen van de geldnemer. Afhankelijk van de voorwaarden waaronder het geld is ontvangen, kan de daartegenover staande verplichting als schuld in box 3 worden opgenomen.

Schenkbelasting

Geldgever en crowdfunder

Er zijn in beginsel geen fiscale gevolgen voor de schenkbelasting aan te wijzen bij een donatie aan een zuivere loketinstelling.

Geldnemer

De ontvanger van de schenking is belastingplichtig voor de schenkbelasting en doet aangifte schenkbelasting. Als de geldnemer een ANBI is, is de schenking vrijgesteld van schenkbelasting. De ANBI hoeft hiervan geen aangifte schenkbelasting te doen. Een SBBI zal wel telkens aangifte schenkbelasting moeten doen.

Als de verkrijging van een ANBI afkomstig is, dan is de donatie vrijgesteld van schenkbelasting. De geldnemer hoeft hiervan geen aangifte schenkbelasting te doen.

Vennootschapsbelasting

Geldgever

De donatie is alleen aftrekbaar als zakelijke kosten, of (beperkt) aftrekbaar als gift, als de (uiteindelijk) door de geldgever aangewezen gerechtigde de ANBI-status heeft. Dat is niet het geval.

Crowdfunder

De donatie is integraal belast met vennootschapsbelasting als de crowdfunder een bv of nv drijft. Bij stichtingen en verenigingen moet u toetsen of zij een onderneming drijven. Zo ja, dan behoort de donatie tot de omzet.

Geldnemer

Als de geldnemer geheel belastingplichtig is, dan behoort de donatie tot zijn omzet.
Als de geldnemer beperkt belastingplichtig is:

• Komt de bate op in het niet-ondernemingsgedeelte in de onbelaste sfeer? Dan is de bate onbelast.

• Als de bate opkomt in het ondernemingsgedeelte, dan kan de bate onder voorwaarden toch buiten de ondernemingssfeer blijven. De geldgever mag dan geen belang hebben bij de bedrijfsuitoefening van de instelling, en geen ander belang hebben dan de bevordering van het (algemeen nuttige) doel van belanghebbende. De donatie dient bijvoorbeeld ter versterking van het vermogen van de beperkt belastingplichtige (BNB 1999/208; manege-arrest).

Handreiking Crowdfunding, deel 5: lening

Na aandacht voor de donatie in deel 2, 3 en 4 van onze serie over crowdfunding en fiscaliteit, gaan we in deel 5 de fiscale gevolgen van crowdfunding door leningen nader bekijken.

Bij crowdfunding door middel van leningen wordt de financieringsvraag van geldnemer door de crowdfunder gekoppeld aan de investeringsvraag van de geldgever. De geldgever leent geld uit aan geldnemer. De geldnemer betaalt als vergoeding rente aan geldgever en lost vervolgens op de lening af.

Voor de inkomstenbelasting bekijken we de fiscale gevolgen voor winst uit onderneming, resultaat uit overige werkzaamheden en box 3. Wat betreft vennootschapsbelasting komt onder meer vervreemding of omzetting van een afgewaardeerde vordering ter sprake.

Inkomstenbelasting: winst uit onderneming

Eerst volgt een korte beschrijving van de algemene regels van het genieten van winst uit onderneming en vervolgens gaan we dieper in op enkele specifieke aspecten.

Geldgever

De rente-inkomsten van de geldgever op de lening verstrekt aan geldnemer, al dan niet door tussenkomst van de crowdfunder, behoren tot zijn winst. De kosten die geldgever aan crowdfunder betaalt voor de (bemiddelings)diensten van crowdfunder zijn zakelijke uitgaven die ten laste van de winst van geldgever komen. Een eventuele afwaardering van de lening kan onder bepaalde omstandigheden bij geldgever ten laste van de winst komen.

Mogelijk beloont de crowdfunder de geldgever ook gedeeltelijk in natura, bijvoorbeeld met een product van de geldnemer. In dat geval behoort deze beloning voor de waarde in het economische verkeer ook tot de winst.

Crowdfunder

De crowdfunder geniet door het verrichten van (bemiddelings)diensten in de regel winst uit onderneming. De crowdfunder verantwoordt de inkomsten voor zijn dienstverlening als omzet en mag alle daarbij behorende kosten aftrekken.

Geldlener

De rente op de geldlening is een zakelijke uitgave en komt ten laste van de winst van geldlener.

Indien de kernactiviteit van geldgever het verstrekken van leningen betreft, drijft hij een van de crowdfunding losstaande onderneming. In welke situatie vindt het verstrekken van de lening in het kader van deze onderneming plaats? De geldlening behoort tot het ondernemingsvermogen als de transactie tot stand is gebracht binnen de normale uitoefening van het bedrijf of beroep, of als de bedrijfs- of beroepsuitoefening tot het behalen van het desbetreffende voordeel in staat heeft gesteld.

Stel dat de eigenaar van een woonspeciaalzaak de lokale horecaondernemer in het kader van een crowdfundingsproject een lening verstrekt. Het verstrekken van lening behoort niet tot zijn normale bedrijfsuitoefening, zodat de lening niet tot zijn ondernemingsvermogen behoort. Het saldo van de vordering zult u in die situatie dus moeten opnemen in box 3 (verplicht privévermogen) bij de eigenaar van de woonspeciaalzaak.

Belegging van overtollige liquide middelen

Het beleggen van overtollige liquide middelen vindt niet plaats in het kader van de normale uitoefening van de onderneming, zij zijn blijvend overtollig en hebben geen functie binnen de onderneming. Dit is anders bij tijdelijk overtollige liquide middelen. Dat betekent dat de belegging op zodanige wijze is gedaan, dat de liquide middelen tijdig weer in de onderneming beschikbaar zullen zijn.

Fiscale herkwalificatie en onzakelijke leningen

Fiscale herkwalificatie: eigen vermogen

In voorgaande alinea’s is de uitgangssituatie beschreven dat de verstrekte lening zowel civiel- als fiscaalrechtelijk een lening betreft. Hierna behandelen wij de uitzonderingssituatie dat een verstrekte lening een fiscale herkwalificatie tot eigen vermogen ondergaat.

Een lening is fiscaal een lening als deze civielrechtelijk een lening is. Een essentieel element daarin is de verplichting tot het terugbetalen van het geleende geld. Van de civielrechtelijke kwalificatie wordt fiscaal afgeweken als er sprake is van:

een bodemlozeputlening. In het geval van een bodemlozeputlening weet of behoort de geldgever op het moment dat hij de lening verstrekt te weten dat het geld vanwege de moeizame situatie van de geldnemer nooit terugbetaald kan worden. Denk hierbij aan een aanstaand faillissement van een bestaand ondernemer die de lening aantrekt.

een schijnlening. De schijnlening ziet er vanwege de fiscale voordelen contractueel uit als een lening, maar de werkelijke bedoeling van de betrokken partijen is om kapitaal te verstrekken.

een deelnemerschapslening. Een deelnemerschapslening is een lening die achtergesteld is bij alle concurrerende schuldeisers, terwijl de rente vrijwel geheel winstafhankelijk is. De lening is alleen opeisbaar bij faillissement, surseance van betaling, of liquidatie en heeft geen vaste looptijd, of een looptijd van meer dan 50 jaar.

In bovenstaande 3 gevallen wordt de lening fiscaalrechtelijk geherkwalificeerd tot kapitaal. De inkomsten uit dit soort leningen worden bij de geldgever op grond van artikel 3.3, lid 1, onderdeel b van de Wet IB 2001 belast als winst uit onderneming.

Onzakelijke lening

Als vastgesteld is dat er geen reden is tot fiscale herkwalificatie van een lening tot eigen vermogen op grond van de bovenstaande 3 gevallen, kan wel sprake zijn van een onzakelijke lening. Van een onzakelijke lening is sprake als de geldverstrekking onder zodanige voorwaarden en omstandigheden heeft plaatsgevonden, dat de geldverstrekker daarbij een debiteurenrisico loopt dat een onafhankelijke derde niet zou hebben genomen. In dat geval kan een afwaardering op deze lening fiscaal niet ten laste van het resultaat komen.

Stel dat de lening een onzakelijke rente heeft en neem hierbij aan dat de rente op een zakelijk niveau vastgesteld kan worden, zonder de rente winstdelend te maken. In dat geval is geen sprake van een onzakelijke lening, maar een lening met onzakelijke voorwaarden. De rente wordt ingevolge artikel 3.8 Wet IB 2001 op een zakelijk niveau (at arm’s length) vastgesteld.

Hoe zit dat bij crowdfunding?

Voor crowdfunding geldt in het algemeen dat niet snel sprake is van een fiscale herkwalificatie tot eigen vermogen, of een onzakelijke lening. De lening wordt in beginsel gesloten tussen onafhankelijke derden, waarbij de condities zakelijk zijn. De crowdfunder brengt de investerings- en financieringsvraag op de markt samen, zodat partijen die onafhankelijk van elkaar opereren dankzij de bemiddeling tot elkaar worden gebracht. Leningen aan startende ondernemingen, of verstrekt voor een risicovol project, zullen een hogere rentevergoeding of risico-opslag kennen. De marktrente is de rente die tussen onafhankelijke partijen overeen wordt gekomen.

Kwijtschelding lening

Crowdfunding is een veelgebruikt middel door startende ondernemingen en bij risicovolle projecten. Het komt hierbij met regelmaat voor, dat de geldnemer in een positie komt dat hij de rente niet meer kan betalen en zijn geldlening niet meer kan aflossen.

De geldgever kan in zo’n geval de vordering op nihil waarderen en dit verlies ten laste van de winst brengen. Daarnaast kan de geldgever de lening kwijtschelden. De geldnemer behaalt dan een voordeel dat tot zijn winst behoort. De geldnemer kan onder omstandigheden een beroep doen op de kwijtscheldingswinstvrijstelling, zie artikel 3.13, lid 1, onderdeel a van de Wet IB 2001. Deze kwijtscheldingswinst is vrijgesteld voor zover deze de nog te verrekenen verliezen van geldnemer overtreft.

De winst is vrijgesteld onder de volgende cumulatieve voorwaarden:

• De kwijtschelding van de lening heeft een zakelijk karakter. Een kwijtschelding uit persoonlijke motieven behoort niet tot de winst, omdat het voordeel niet verkregen is uit onderneming. Dit laatste speelt met name in aandeelhouderssituaties en in de familiesfeer.
• De rechten op de rente- en terugbetalingen zijn niet voor verwezenlijking vatbaar. Een recht is niet meer voor verwezenlijking vatbaar als de geldgever op basis van de voor hem bekende feiten en omstandigheden, op het moment van de kwijtschelding, tot het oordeel komt dat een poging tot inning of verhaal vruchteloos is. Verder is vereist dat geldgever acht dat inning of verhaal naar maatschappelijke opvattingen tot onaanvaardbare gevolgen zouden leiden.
• De geldgever geeft zijn rechten onherroepelijk prijs. Prijsgeven is een rechtshandeling waaruit blijkt dat de geldgever afstand doet van zijn rechten.

Inkomstenbelasting: resultaat uit overige werkzaamheden

De kans is klein dat activiteiten van de geldgever, crowdfunder of geldnemer als werkzaamheden in het kader van de bron ‘resultaat uit overige werkzaamheden’ kunnen worden beschouwd. Als dat wel het geval is, zijn de winstbepalingsregels hierop van overeenkomstige toepassing.

Ter beschikking stellen van vermogensbestanddelen

De voordelen die geldgever behaalt zullen niet snel onder de terbeschikkingsstellingsregeling van artikel 3.91 en 3.92 van de Wet IB 2001 vallen. Eén van de vereisten voor toepassing van deze regeling is dat vermogensbestanddelen rendabel worden gemaakt door ze ter beschikking te stellen aan een verbonden persoon. Bij crowdfunding hebben de partijen over het algemeen geen relatie met elkaar. Toch is het nuttig om te controleren of de lening verstrekt wordt aan een verbonden persoon.

Geldgever

Indien de door geldgever verstrekte geldlening valt onder de terbeschikkingsstellingsregeling, wordt het resultaat volgens de winstbepalingsregels berekend. Dit betekent dat het rendement op de schuldvordering (de ontvangen rente) als resultaat uit overige werkzaamheden belast is, en een eventuele afwaardering van de schuld ten laste van het resultaat komt. Kosten gemoeid met het verstrekken van de lening kan geldgever ten laste van het resultaat brengen.

Omzetting of vervreemding van een afgewaardeerde vordering

Stel dat geldgever op een moment zijn vordering die valt onder de terbeschikkingsstellingsregeling van artikel 3.92 van de Wet IB 2001 ten laste brengt van het resultaat. Vervolgens wordt op een later moment de schuldvordering die eerder ten laste van het resultaat is gebracht omgezet in eigen vermogen. Op het moment van omzetting in eigen vermogen zal de afwaardering ten laste van het resultaatsvermogen op grond van artikel 3.98a van de Wet IB 2001 worden teruggenomen.

In een andere situatie is denkbaar dat de geldgever de schuldvordering, die eerder ten laste van het resultaat is gebracht, vervreemdt aan een met hem verbonden persoon of de vordering overbrengt naar het vermogen van een buiten Nederland gedreven onderneming. Op het moment van vervreemding of overbrenging wordt op grond van artikel 3.98b van de Wet IB 2001 een resultaat genomen ter grootte van de eerdere afwaardering.

Lucratief belang

In een uitzonderingssituatie is denkbaar dat de geldgever een geldlening verstrekt, waaraan buitengewone voorwaarden zijn gekoppeld. Artikel 3.92b van de Wet IB 2001 rekent voordelen uit een geldlening, waaraan een excessief beloningsbestanddeel is gekoppeld, op grond van de lucratiefbelangregeling tot de bron ‘resultaat uit overige werkzaamheden’. Naast de geldgever, kan de belastingplichtige voor de lucratiefbelangregeling ook de geldnemer, een van zijn werknemers of de crowdfunder zijn, mede afhankelijk van wie het excessieve beloningsbestanddeel geniet.

Als het gaat om een schuldvordering, een lening, dan gaat het om de vorderingen waarvan het rendement in enigszins belangrijke mate (ten minste 15%) afhankelijk is van management- of aandeelhoudersdoeleinden gekoppeld aan de niet limitatief opgesomde aspecten:

• winst
• omzet
• kostenvermindering
• het aantrekken van financieringsbronnen
• het gereedmaken voor verkoop, overname of wijziging van een belang in een onderneming of onderdelen daarvan het aankopen of overnemen van ondernemingen of onderdelen daarvan

Geldgever

Het resultaat uit het lucratief belang berekent de geldgever volgens de winstbepalingsregels. Het excessieve beloningsbestanddeel wordt bij geldgever progressief belast in box 1. Een eventuele afwaardering van de schuld komt ten laste van het resultaat. Daarnaast schrijft artikel 3.95b, lid 5 van de Wet IB 2001 aanvullende regels voor. De belastingplichtige kan ervoor kiezen om de voordelen uit middellijk (indirect) gehouden vermogensbestanddelen niet tot het resultaat uit overige werkzaamheden te rekenen. Dit kan alleen onder de voorwaarde dat belastingplichtige, voor tenminste 95% van dat resultaat, inkomen uit aanmerkelijk belang geniet dat een weerspiegeling is van de genoten voordelen.

Inkomstenbelasting: box 3

Crowdfunder

In de regel verricht de crowdfunder zijn werkzaamheden in de zakelijke sfeer. Als bij uitzondering de crowdfunder zijn werkzaamheden in de privésfeer verricht, behoort het saldo van de vorderingen en schulden tot zijn box 3-vermogen.

Geldlener

In deze situatie leent geldlener geld om een persoonlijk doel, wens of droom te verwezenlijken. Bijvoorbeeld voor een wereldreis, een verbouwing of voor kostendekking als gevolg van een ernstig verkeersongeluk. De crowdfunding gebeurt dan in de privésfeer. De afgesloten geldlening(en) die hij aangaat kan hij verantwoorden als schuld in box 3.

Geldgever

De vordering kan een vermogensbestanddeel zijn in box 3, die u moet waarderen naar de waarde in het economisch verkeer.

Box 3: waarde in het economisch verkeer

Alle bezittingen en schulden in box 3 worden volgens de hoofdregel aanmerking genomen tegen de waarde in het economisch verkeer, zie artikel 5.19 van de Wet IB 2001. Relevant zijn de hoogte van de rente, de looptijd en de kredietwaardigheid van de schuldenaar.

Vorderingen met een rente die hoger is dan de op het moment van de peildatum geldende marktrente, zijn meer waard dan de nominale waarde van de vordering. Hoe korter het aflossingsschema, hoe meer de waarde de nominale waarde benadert, omdat het voordeel van de hogere rente dan kleiner is.

Bij crowdfunding is de volgende uitzonderingssituatie van belang. Voor vorderingen met een rente boven de marktrente is de waarde in het economisch verkeer gelijk aan de nominale waarde van de vordering, als de hogere rente veroorzaakt wordt door een hogere risico-opslag. De geldlener loopt hierbij een hoog risico dat de geldnemer de lening niet terugbetaalt.

Naast de rente zijn andere factoren bepalend voor de waarde van de vordering. Bijvoorbeeld in hoeverre de geldgever de vordering in de toekomst kan innen. Een slechte financiële positie, betwisting van de vordering door de geldnemer, of een op dit vlak negatieve geschiedenis van de geldnemer kunnen ook een waardedrukkend effect op de vordering hebben.

Tot slot moet de geldgever bij een vordering, waarbij de terugbetaling gekoppeld is aan een voorwaarde, een schatting maken van de kans dat die voorwaarde wordt vervuld. Bij crowdfunding blijkt dat de terugbetaling van de lening regelmatig afhankelijk is van bepaalde cijfers, of bedrijfsresultaten. Dit heeft een waardedrukkend effect op de waarde van de vordering.

Vennootschapsbelasting

In artikel 2 van de Wet op de vennootschapsbelasting 1969 (Vpb) staan de belastingplichtigen vermeld. De wet maakt onderscheid tussen geheel en beperkt belastingplichtigen.

Geldlener

Als de geldlener geheel belastingplichtig is, dan behoort de vordering tot het ondernemingsvermogen en de ontvangen rente op zijn lening tot de winst. De kosten die hij voor de diensten van de crowdfunder maakt, zijn zakelijke uitgaven die van de winst worden afgeboekt. Afhankelijk van de feiten en omstandigheden kan een eventuele afwaardering van de vordering ten laste van de winst komen.

Als de geldlener beperkt belastingplichtig is, dan moet u beoordelen in welke sfeer de lening is verstrekt. Als de lening verband houdt met zijn niet-ondernemingsactiviteiten, dan zijn er geen fiscale gevolgen. Met andere woorden: de lening behoort niet tot zijn ondernemingsvermogen en de rente wordt in de onbelaste sfeer genoten.

Crowdfunder

De kosten die de crowdfunder in rekening brengt bij geldlener en/of geldnemer behoren tot zijn winst.

Geldnemer

Als de geldnemer geheel belastingplichtig is, dan behoort de lening tot zijn ondernemingsvermogen en is de rente een zakelijke uitgave die ten laste van de winst komt.

Als de geldnemer beperkt belastingplichtig is, dan moet u beoordelen in welke sfeer de lening is verstrekt. Als de lening verband houdt met zijn niet-ondernemingsactiviteiten, dan zijn er geen fiscale gevolgen. Met andere woorden: de lening behoort niet tot zijn ondernemingsvermogen en de rente wordt in de onbelaste sfeer betaald en zijn dus geen zakelijke kosten.

Fiscale herkwalificatie en onzakelijke leningen

Bekijk de paragraaf Fiscale herkwalificatie en onzakelijke leningen bij het onderdeel inkomstenbelasting voor een toelichting op dit onderwerp. De inhoud is van overeenkomstige toepassing op de vennootschapsbelasting. In aanvulling hierop schetsen wij hierna de fiscale gevolgen voor de vennootschapsbelasting van een fiscale herkwalificatie van een civielrechtelijke lening tot kapitaal.

Voor de inkomstenbelasting is de bate voor het verstrekken van fiscaal geherkwalificeerde lening tot kapitaal bij de geldgever belast als winst uit onderneming op grond van artikel 3.3, lid 1, onderdeel b van de Wet IB 2001. In de vennootschapsbelasting is de deelnemerschapslening (één van de 3 vormen van fiscale herkwalificatie van een geldlening) gecodificeerd in artikel 10, lid 1, onderdeel d van de Wet Vpb. Op grond van dit artikel mag de betaalde vergoeding op een deelnemerschapslening niet ten laste van de winst komen. Dit geldt, hoewel niet gecodificeerd in de Wet Vpb, ook voor de betaalde vergoeding op de schijnlening en bodemlozeputlening.

De geldlener kan, als de deelnemingsvrijstelling van toepassing is, de betaalde rente op de deelnemerschapslening, schijnlening of bodemlozeputlening onbelast ontvangen.

Vervreemding of omzetting van afgewaardeerde vordering

Vanwege de doorgaans relatief lage bedragen, komt het in de praktijk voor dat de geldgever zowel aandelen in de geldnemer heeft als een vordering. Als de aandelen een deelneming vormen, heeft dit gevolgen voor de afwaardering van de vordering. Als de geldgever de vordering heeft afgewaardeerd en één van de ‘verboden handelingen’ uit de artikelen 13b en 13ba van de Wet Vpb verricht, moet de geldgever het bedrag van de afwaardering in een opwaarderingsreserve opnemen. Deze opwaarderingsreserve valt vrij in de winst als de aandelen van de deelneming in waarde toenemen. De verboden handelingen bestaan uit het vervreemden of omzetten van die vordering.

Vrijstelling kredieten aan economisch zwakke groepen

Volgens artikel 5, lid 1, onderdeel c ten 3e van de Wet Vpb is het uitsluitend of nagenoeg uitsluitend verstrekken van kredieten aan economisch zwakke groepen van de bevolking vrijgesteld. Een voorbeeld hiervan is een sociale kredietbank die zich met deze werkzaamheden bezighoudt. Hier stelt artikel 4 van het Uitvoeringsbesluit Wet Vpb 1971 wel de voorwaarde aan dat de betrokken rechtspersoon een publiekrechtelijk lichaam moet zijn. Als dat niet het geval is, kan de vrijstelling ook van toepassing zijn als het lichaam haar winst uitsluitend kan aanwenden ten bate van een op grond van dit artikel vrijgesteld lichaam, of een algemeen maatschappelijk belang.

Deze bepaling kan relevant zijn voor de crowdfunder, al kan die vaak wel vrijelijk over zijn winst beschikken. Dat betekent dat hij niet vrijgesteld zou zijn.

Cryptocurrency

Voor de uitgifte van een cryptocurrency bij een initial coin offering die de kenmerken van een lening vertoont, geldt dezelfde fiscaalrechtelijke behandeling.

Handreiking Crowdfunding, deel 6: kapitaal

Deel 6 van onze handreiking over crowdfunding beschrijft de fiscale gevolgen van crowdfunding door het verstrekken van eigen vermogen. De geldgever krijgt, eventueel via een crowdfunder, een aandelenbelang in de geldnemer.

Bij crowdfunding door middel van kapitaal wordt de financieringsvraag van geldnemer door de crowdfunder gekoppeld aan de investeringsvraag van de geldgever. De geldgever investeert geld in het project of bedrijf van geldnemer. De geldnemer betaalt als vergoeding dividend aan geldgever.

Inkomstenbelasting: algemeen

Als de aandelen een aanmerkelijk belang vormen, geeft de geldgever deze aan in box 2. Als geen sprake is van een aanmerkelijk belang behoren de aandelen tot het box 3-vermogen.

Inkomstenbelasting: winst uit onderneming

Geldgever
Als de aandelen tot het ondernemingsvermogen kunnen worden gerekend, komt het ontvangen dividend op in de winst. Inkomsten uit de aandelentransacties behoren tot de winst. De financieringskosten die de geldgever voor zijn aandelenbelang maakt, onder andere bij de crowdfunder, moet hij activeren. De geldgever schrijft over de geactiveerde kosten af gedurende de looptijd van de lening.

Als sprake is van privévermogen, of als de aandelen zijn gefinancierd met duurzaam overtollige liquide middelen, horen deze in box 3 thuis.

Geen aandeelhouder maar medegerechtigd tot het vermogen

De geldgever geniet op grond van artikel 3.3, lid 1, letter a van de Wet inkomstenbelasting 2001 (Wet IB 2001) bij het verstrekken van kapitaal ook winst uit onderneming als hij, zonder ondernemer of aandeelhouder te zijn, medegerechtigd is tot het vermogen van een onderneming. Artikel 3.9 van de Wet IB 2001 maximeert het verlies van de geldgever grof gezegd op zijn inbreng in de onderneming, vermeerderd met de daaruit voortkomende winsten en genoten investeringsaftrek.

Deze regeling komt het meest voor bij commanditaire vennootschappen. Stel dat een commanditaire vennoot in het kader van een crowdfundingsproject kapitaal verstrekt aan een open CV. De deelgerechtigdheid van een commanditaire vennoot in een open CV wordt op grond van artikel 2, lid 3, onderdeel f van de AWR gelijkgesteld met een aandeel. Het door de commanditaire vennoot ontvangen dividend is daarom op grond van artikel 3.3, lid 1, letter a van de Wet IB 2001 belast met inkomstenbelasting.

Crowdfunder

De crowdfunder geniet door het verrichten van (bemiddelings)diensten in de regel winst uit onderneming. De crowdfunder verantwoordt de inkomsten voor zijn dienstverlening als omzet en mag alle daarbij behorende kosten aftrekken.

Geldlener

Het door de geldlener betaalde dividend, dat een vergoeding vormt voor het ontvangen kapitaal, komt ten laste van het vermogen van geldlener. Het dividend mag u niet ten laste van het resultaat brengen.

Inkomstenbelasting: resultaat uit overige werkzaamheden

De kans is klein dat activiteiten van de geldgever, crowdfunder, of geldnemer, als werkzaamheden in het kader van de bron resultaat uit overige werkzaamheden kunnen worden beschouwd. Als dat wel het geval is, zijn de winstbepalingsregels hierop van overeenkomstige toepassing.

Ter beschikking stellen van vermogensbestanddelen

Aandelen zijn geen vermogensbestanddelen die ter beschikking worden gesteld, zij vallen dus niet onder de bepalingen van de terbeschikkingsregeling van de inkomstenbelasting.

Lucratief belang

De lucratiefbelangregeling is zeer specialistisch en de casusposities zijn vaak ingewikkeld. Het onderdeel over de lucratiefbelangregeling in de vorige serie over leningen (deel 5) is van overeenkomstige toepassing op het verstrekken van kapitaal bij crowdfunding.

Inkomstenbelasting: box 2

Als de geldgever aandelen heeft in de geldnemer kan sprake zijn van een aanmerkelijk belang (afdeling 4.3. van de Wet IB 2001). De crowdfunder heeft meestal zelf geen belang in de geldnemer.

De geldgever heeft onder meer een aanmerkelijk belang in de vennootschap van geldnemer als hij, eventueel samen met zijn fiscale partner, direct of indirect 5% van het geplaatste kapitaal heeft in de vennootschap van geldnemer, rechten heeft om dat belang te verwerven, of winstrechten heeft om 5% van de jaarwinst of het liquidatiesaldo te genieten.

Op grond van artikel 4.12 van de Wet IB 2001 moeten natuurlijke personen met een aanmerkelijk belang over 2 soorten inkomen uit dat belang belasting betalen: reguliere voordelen en vervreemdingsvoordelen.

Reguliere voordelen

Reguliere voordelen zijn gedefinieerd in artikel 4.12, letter a van de Wet IB 2001: het zijn voordelen die worden getrokken uit tot een aanmerkelijk belang behorende aandelen of winstbewijzen, verminderd met de aftrekbare kosten. Voorbeelden zijn dividend en andere winstuitkeringen. In de klassieke definitie van de Hoge Raad (BNB 1959/124) is sprake van een dividend als een vermogensverschuiving plaatsvindt naar de aandeelhouder, die wordt gedekt door in het lichaam aanwezige winst.

Daarnaast behoort ook het verkapte of vermomde dividend, de winstuitdeling, tot de reguliere voordelen. Volgens vaste rechtspraak is daarvan sprake als de vennootschap haar aandeelhouder bewust heeft willen bevoordelen, terwijl de aandeelhouder zich tevens van de bevoordeling bewust is geweest, of redelijkerwijs bewust had moeten zijn (dubbele bewustheidseis).

Bij crowdfunding komt verkapt dividend vooral voor als de geldnemer gratis producten, of een korting (zonder geringe waarde) daarop, aan de geldgever verleent. Dit verleende voordeel is een regulier voordeel dat u moet waarderen naar de waarde in het economische verkeer.

Vervreemdingsvoordelen

Vervreemdingsvoordelen zijn volgens artikel 4.12, letter b van de Wet IB 2001 alle voordelen die de belastingplichtige behaalt met de vervreemding van (een deel van) de aandelen of winstbewijzen, die tot zijn aanmerkelijk belang behoren. Artikel 4.16 van de Wet IB 2001 somt de fictieve vervreemdingen op, zoals het inkopen van aandelen, het afkopen of inkopen van winstbewijzen, het niet langer aanwezig zijn van een aanmerkelijk belang, en dergelijke.

Omvang vervreemdingsvoordelen

In artikel 4.19 van de Wet IB 2001 is vastgelegd dat het vervreemdingsvoordeel bestaat uit de overdrachtsprijs verminderd met de verkrijgingsprijs.

De verkrijgingsprijs bestaat uit de tegenprestatie, vermeerderd met de kosten die samenhangen met de verwerving van het belang, aldus artikel 4.21 van de Wet IB 2001. Voor crowdfunding betekent dit dat de bemiddelingskosten die de geldgever aan de crowdfunder betaalt de verkrijgingsprijs van zijn aanmerkelijk belang verhogen.

Volgens artikel 4.20 van de Wet IB 2001 is de overdrachtsprijs de tegenprestatie bij de vervreemding, verminderd met de ten laste van de vervreemder komende kosten.

Overdrachtsprijs in termijnen

Artikel 4.28, lid 1 van de Wet IB 2001 bepaalt dat de overdrachtsprijs geschat moet worden als deze bestaat uit één of meer termijnen, waarvan het aantal of de omvang op het vervreemdingstijdstip nog niet vaststaat. Een voorbeeld is de prijs die afhankelijk is van toekomstige omzet of winst van de vennootschap. Het bedrag dat meer of minder wordt ontvangen, behoort ook tot het vervreemdingsvoordeel. Dit vervreemdingsvoordeel (surplus) komt ingevolge artikel 4.46, lid 4 van de Wet IB 2001 op in het jaar, waarin de daadwerkelijk genoten termijnen de geschatte overdrachtsprijs overstijgen. Op grond van artikel 5.10, onderdeel c van de Wet IB 2001 blijft de vordering in box 2 tot alle termijnen zijn betaald.

Cryptocurrency bij initial coin offering: winstbewijs

De geldnemer kan ervoor kiezen om kapitaal aan te trekken via een initial coin offering (ICO). Hij kan de door hem uitgegeven cryptocurrency daarbij zo programmeren dat de eigenaar daarvan (de geldgever) bepaalde rechten krijgt. Dit kan betekenen dat de geldgever een recht krijgt op een gedeelte van de winst, of een eventuele liquidatie-uitkering van de onderneming van de geldnemer.

De cryptocurrency kwalificeert dan als winstbewijs en vormt een aanmerkelijk belang in de zin van artikel 4.6, letter c van de Wet IB 2001 zodra de grens van 5% wordt overschreden. De reguliere voordelen en vervreemdingsvoordelen zijn dan in box 2 belast. Er is dus geen onderscheid tussen een winstbewijs waarbij de voorwaarden op papier zijn gezet, of versleuteld zijn in een blockchain.

Inkomstenbelasting: box 3

Crowdfunder
Het is niet voor te stellen dat een crowdfunder zijn werkzaamheden verricht in de privésfeer. In de uitzonderingssituatie dat de crowdfunder zijn werkzaamheden in de privésfeer verricht en als vergoeding voor zijn diensten aandelenbelangen van minder dan 5% verwerft in geldnemer, dan behoort de waarde van dit aandelenbelang tot zijn box 3-vermogen.

Geldnemer
Bij de investeringsvorm hebben de uitgegeven aandelen en het betaalde dividend door geldnemer geen invloed op zijn box 3-positie.

Geldgever
Het aandelenbelang dat geen aanmerkelijk belang vormt, is een vermogensbestanddeel dat u in box 3 moet waarderen naar de waarde in het economisch verkeer.

Waardering van vorderingen

Hierna stippen we in het kort diverse aspecten aan met betrekking tot de waardering van aandelen in box 3.

Andere aandelen, waarde in het economisch verkeer
Op grond van artikel 5.19, lid 1 van de Wet IB 2001 worden alle bezittingen en schulden in aanmerking genomen tegen de waarde in het economisch verkeer. De waarde wordt geschat en berekend, omdat er niet of weinig in de aandelen gehandeld wordt.

De aandelen in box 3 hebben het karakter van een belegging. Zij worden gewaardeerd op de rendementswaarde. De rendementswaarde kan bijgesteld worden met de intrinsieke waarde, rentabiliteitswaarde, of de liquidatiewaarde, als dit een meer reële waarde vertegenwoordigt. Aandelen in beursfondsen, waarvoor een waarderingsvoorschrift geldt, zullen bij crowdfunding niet voorkomen.

Vennootschapsbelasting
In artikel 2 van de Wet Vpb staan de belastingplichtigen vermeld. Er kan een onderscheid gemaakt worden in de geheel en beperkt belastingplichtigen.

Geldgever
Als de geldgever geheel belastingplichtig is, behoren zijn aandelen tot het ondernemingsvermogen en het ontvangen dividend tot de winst. Eventueel ingehouden dividendbelasting mag hij verrekenen met de vennootschapsbelasting. De kosten die hij voor de diensten van crowdfunder maakt, zijn zakelijke uitgaven die van de winst worden afgeboekt. Een eventuele afwaardering van zijn aandelenbezit kan, afhankelijk van de feiten en omstandigheden, ten laste van de winst komen.

Als de geldgever beperkt belastingplichtig is, dan moet u beoordelen in welke sfeer het eigen vermogen is verstrekt. Als deze verband houdt met zijn niet-ondernemingsactiviteiten, zijn er geen fiscale gevolgen. Met andere woorden: de aandelen behoren niet tot zijn ondernemingsvermogen en het ontvangen dividend geniet hij in de onbelaste sfeer.

Deelnemingsvrijstelling
Bij een aandelenbelang van meer dan 5% van geldgever in de geldnemer, geldt de deelnemingsvrijstelling, zie artikel 13 van de Wet Vpb. De voordelen, zowel positief als negatief, zijn bij de geldgever dan niet belast met vennootschapsbelasting.

Crowdfunder
De kosten die de crowdfunder in rekening brengt bij geldlener en/of geldnemer behoren tot zijn winst.

Geldnemer
Als de geldnemer geheel belastingplichtig is, behoort het kapitaal -  veelal aandelen - tot zijn (eigen) ondernemingsvermogen. Het uitgekeerde dividend gaat ten laste van zijn eigen vermogen en komt dus niet ten laste van het resultaat.

Als de geldnemer beperkt belastingplichtig is, moet u beoordelen in welke sfeer het kapitaal is verstrekt. Als de lening verband houdt met zijn niet- ondernemingsactiviteiten zijn er geen fiscale gevolgen. Met andere woorden: het kapitaal behoort niet tot zijn ondernemingsvermogen.

Dividendbelasting
De dividendbelasting kent geen bijzondere aandachtspunten voor crowdfunding. Hierna stippen wij de aandachtspunten voor de dividendbelasting aan.

De geldgever is dividendbelasting verschuldigd voor zover hij opbrengsten uit zijn aandelen, winstbewijzen of geldleningen in de zin van artikel 10, lid 1, letter d van de Wet Vpb ontvangt. De geldlener moet die belasting inhouden en afdragen.

Als de aandelen en dergelijke onder de deelnemingsvrijstelling vallen, wordt geen dividendbelasting ingehouden en afgedragen.

Ook hier geldt een materieel dividendbegrip. Artikel 3, lid 1, letter a van de Wet op de dividendbelasting formuleert het als volgt: ‘een onmiddellijke of middellijke uitdeling van winst, onder welke naam of in welke vorm ook gedaan daaronder begrepen hetgeen ter gelegenheid van inkoop van aandelen, anders dan ter tijdelijke belegging, wordt uitgekeerd boven het gemiddeld op de desbetreffende aandelen gestort kapitaal.’

Verder betekent het materiële begrip voor de opbrengsten, dat het ook betrekking heeft op een uitkering in natura. Dit kan bij crowdfunding spelen als de geldgever bijvoorbeeld gratis, of met korting, een product of dienst van de geldnemer krijgt.

Een uitkering in natura kan daarbij tot praktische complicaties leiden, omdat de belasting uiteraard in euro’s betaald moet worden. Voor de situatie dat de belasting de opbrengst in geld overtreft zijn daarom in artikel 7, lid 5 van de Wet op de dividendbelasting enkele waarborgen voor de inhoudingsplichtige opgenomen. Zo kan de inhoudingsplichtige (de geldnemer) het ontbrekende bedrag verhalen op de opbrengstgerechtigde (de geldgever), en kan de inhoudingsplichtige de afgifte van de niet in geld genoten opbrengst opschorten tot de vordering is afbetaald.

Hiermee is het einde gekomen van de serie over crowdfunding en fiscaliteit.

Fiscale advisering crowdfunding

Wij krijgen regelmatig vragen over dit nieuwe fenomeen en in dit onderdeel leggen wij onze ervaringen vast. Als u vragen of opmerkingen over dit onderwerp heeft, kunt u contact opnemen met onderstaande adviseurs.

Bron beleid crowdfunding

WOB verzoek crowdfunding 18 april 2017.