FIOD-onderzoek

Bij de opstart van ons kantoor was ik regelmatig betrokken bij de begeleiding van een FIOD-inval. Het komt in de praktijk zelden voor dat de FIOD een bezoek brengt aan uw bedrijf. Het is echter wel verstandig dat u weet hoe u moet handelen. De FIOD komt vaak zonder vooraankondiging.

Vooraf FIOD op bezoek

De zwijger is sterker dan de spreker, dit is het uitgangspunt. De meeste mensen denken bij een FIOD-inval: “Ik heb niks fout gedaan.” Deze veronderstelling is prima, maar veelal is er meer aan de hand dan u overziet of kunt overzien. Zodra de FIOD bij u invalt, bel dan met uw accountant of nog beter, met uw fiscaal jurist. Zeg verder niks en geef aan dat de FIOD moet wachten op uw adviseur. Laat u geen woorden in de mond leggen en praat enkel over zaken die u uit eigen ervaring zeker weet.

Wanneer komt de FIOD?

Bij verdenking van een strafbaar feit of de medeplichtigheid hieraan komt de FIOD in beeld. Als u bezoek krijgt, dan bent u getuige of verdachte van een fiscaal delict / strafbaar feit. Het onderzoek start vaak vanuit een boekenonderzoek. Als de belastingambtenaar constateert dat u de schatkist heeft getild voor meer dan € 15.000, kan hij de FIOD informeren (particulieren € 10.000). Als u de drempel zou overschrijden, maar de schade van de schatkist is lager dan € 125.000, dan zal de FIOD meestal niet in beeld komen (tenzij bijzondere omstandigheden of onderdeel van een groter geheel, of als u een voorbeeldfunctie zou vervullen). De FIOD, Belastingdienst en officier van Justitie beslissen gezamenlijk of er een onderzoek wordt opgestart. De belangrijkste bevoegdheden van de FIOD zijn:

1. betreden bedrijfspand;
2. verhoren verdachte of getuige;
3. administratie in beslag nemen.

Rechten bij FIOD-inval

Tegen een FIOD inval kunt u niet zoveel doen. Het is wel belangrijk dat de papieren kloppen en dat er juist wordt gehandeld. Een woning (of woon- / winkelpand) mag niet zomaar worden binnengetreden. Daarnaast mag de FIOD enkel ruimten betreden die redelijkerwijs voor hun taakvervulling nodig zijn. U heeft echter wel rechten, hierbij enkele tips:

1. Vraag aan de FIOD medewerker om zich te identificeren.
2. Schakel een fiscaal jurist en / of advocaat in die ervaring heeft.
3. Als verdachte bent u niet verplicht om antwoord te geven op de vragen van de FIOD-medewerker (de opsporingsambtenaar).
4. Stel zoveel mogelijk vragen aan de FIOD-medewerker, zodat u weet waarom ze bij u op bezoek zijn.
5. Voer gesprekken nooit alleen, zorg dat er iemand bij is. Maak ook zelf verslagen.
6. Als het verhoor gaat plaatsvinden, zorg er dan voor dat u tussentijds (zeg per pagina) het verslag doorneemt.
7. Let erop dat vragen voldoende duidelijk en helder zijn, geef geen antwoord op vragen die suggestief zijn of niet voldoende duidelijk.
8. De FIOD zal zoveel mogelijk administratieve bescheiden willen meenemen, dit is uw computer, de ordners, papieren die los liggen, etc. Spullen die los liggen mag de FIOD direct in beslag nemen. De FIOD mag niet zomaar een kast openbreken, laat de kast dicht en overleg met uw advocaat.
9. Voor sommige zaken (zoals binnentreden woning of openbreken kast) is toestemming van de officier van Justitie/ Rechter Commissaris nodig. Vraag hiervan een schriftelijk bewijs.
10. Als u verdachte bent mag u zwijgen, de FIOD moet u hierop wijzen (cautie). Het beste is om te zwijgen. Als beschuldigingen of vragen niet concreet zijn, vraag dan om een toelichting of geef geen antwoord. U heeft recht op een advocaat, vraag hierom. Schakel ook een ervaren fiscaal jurist in, hij kent het spel veelal van binnen en buiten. De verdachte moet enkel antwoorden op vragen die hij zeker weet en ook zelf heeft ervaren. Speculeren of info van anderen verstrekken is niet verstandig. Dus geef kort en bondig antwoorden op zaken die u uit eigen ervaring of wetenschap weet, het overige is niet interessant (wel voor de FIOD).
11. Als getuige hoeft u geen medewerking te verlenen aan een FIOD-onderzoek, informatie moet soms wel worden afgegeven. Accountants, boekhouders en belastingadviseurs kunnen beter zwijgen, ze mogen veelal ook niks zeggen over hun klanten. De getuige moet wellicht wel bij de rechter een verklaring afleggen, edoch dit kan altijd nog.

Fiod binnen uw bedrijf te woord staan

Er zullen verschillende personen worden ondervraagd en/of te maken krijgen met de FIOD. Per afdeling een eenvoudig stappenplan om te handelen

1. Telefoniste / receptie: niets zeggen, FIOD medewerkers naar aparte ruimte brengen, koffie geven en laten wachten op directie.
2. Directie: ga nooit alleen in gesprek (altijd 2 of meer) en vraag om legitimatie van de aanwezige personen (en namen omschrijven). Vervolgens neemt u de aanwezige formulieren door (grondslagen van het bezoek), kijk goed naar de juridische entiteit, de NAW gegevens, en de vordering. Als er computers of archieven worden geraadpleegd loop dan altijd zelf mee. Als de FIOD verstrekt is het van belang een goed verslag van het gesprek te maken.
3. Getuige of verdachte: in beide situaties niets zeggen is het beste advies. Bent u verdachte bel dan direct een advocaat.
4. Administratie: loopt altijd met de ambtenaar van de FIOD mee. Geef enkel mee wat u moet meegeven op grond van de vordering. Maak afschriften van hetgeen wordt meegenomen en vraag om getekend ontvangstbewijs van de bescheiden/ spullen die worden meegenomen. Neem de tijd en laat u niet gek maken (opjagen).
5. Computer: ook uw server / computers kunnen worden meegenomen. Zorg voor een heldere mappen structuur (op verschillende harde schijven) en een goede backup (zodat u ook na de inval kunt doorwerken). Er is toestemming nodig van de RC/OvJ, vraag hierom en maak hiervan een kopie. Bekijk welke info onder verschoningsrecht / beroepsgeheim (of afgeleide hiervan) kan vallen (vaak lastig).
6. Vragen beantwoorden: zwijgen is niet voor iedereen weggelegd. Beperk uw antwoorden en geef alleen antwoord als u hier zeker over bent. Beperk uw antwoord tot feiten (geen waarde oordeel). Vraag tussentijds (na een vraag) wat de ambtenaar van de FIOD als antwoord heeft opgeschreven.

Praktische zaken bij een FIOD inval

1. Verhoren: laat een advocaat aanwezig zijn bij een FIOD inval, verstandig is dit intern duidelijk te hebben. Dus welke advocaat wordt ingeschakeld en heeft deze advocaat ook een opdracht voor advisering.
2. Verhoor technieken: uw mond zoveel houden is beste advies. De verhoren op dag één en twee zullen meevallen. Op dag drie neemt het spreekwoordelijke tempo toe (vaak op Donderdag/ Vrijdag), als u meewerkt mag u voor het weekend naar huis. Zeg op dat moment geen "verkeerde" dingen.
3. Beslag: er wordt vaak op de dag van de inval beslag gelegd op roerende/ onroerende zaken maar ook op uw bankrekeningen. Zorg ervoor dat dit beslag tijdig wordt opgeheven (advocaat inschakelen).
4. Gescheiden dossiers: in inval bij u thuis en/of op uw bedrijf wordt vaak gevolgd door een inval bij uw adviseurs (s) / accountant. Zorg ervoor dat deze externe adviseurs hun dossier op orde hebben en deze qua administratie / advies gescheiden bewaren.
5. Checklist: maak intern (binnen uw bedrijf) een checklist / draaiboek over wat te doen tijdens en na een FIOD inval. 
6. Tijdelijke directie: overleg intern binnen uw bedrijf wie personeel gaat informeren. Soms wordt de directie / aandeelhouders tijdelijk achter de tralies gezet waardoor deze niet "beschikbaar" zijn
7. Pers: meestal staat er dezelfde dag een bericht op het internet of in de krant. Bekijk of hierop moet worden gereageerd via een persbericht, schakel hiervoor deskundige partijen in. Maak met één krant afspraken over exclusief verstrekken van nieuws vanuit het bedrijf.
8. Internet: na de inval verschijnt er vaak veel nieuws op internet en sociale media. Monitor dit en grijp in waar nodig.
9. Computer: Zorg voor een goed kopie van uw server, meestal wordt de server meegenomen en kunt u niet meer werken (paar dagen)
10. Fiscaal jurist: Schakel naast uw advocaat een ervaren fiscale jurist in (voor de fiscale onderdelen van het verhoor / de procedure)