Naheffing voor 5 miljoen mensen

De komende weken zullen wij (mr. Rob Antonis en mr. Dennis Jongbloed) u informeren over een bijzondere fout van onze regering. Hierbij onze eerste gemeenschappelijke column. Wie fouten maakt, moet op de blaren zitten? Nee, niet altijd, de overheid maakt een fout en u moet op de blaren zitten. Dit lijkt ons niet de intentie van een overheid die zorgvuldig moet handelen. Lees hieronder de feiten en een mogelijke oplossing. Waar nodig wordt deze eenmalige column een "serie".

De Staatssecretaris en zijn naheffingen

De websites en kranten staan er vol mee: “Naheffing fiscus voor vijf tot zes miljoen mensen.” Vrijdag, voor het ingaan van de Ministerraad, meldde de Staatssecretaris dat de naheffing volgens Wiebes gemiddeld € 150 bedraagt. Wij denken dat het gemiddelde hoger zal liggen, rond de € 250.

Waarom krijgen 5.000.000 mensen een naheffing?

De belangrijkste oorzaak lijkt te zijn dat in het begrotingsakkoord voor het jaar 2014 is afgesproken (in oktober 2013) dat de algemene heffingskorting wordt afgebouwd. Destijds is al aangegeven dat de systemen van de Belastingdienst een dergelijke aanpassing op korte termijn niet aankonden. Waarom het vervolgens 11 maanden duurt, is volledig onduidelijk en belachelijk.

Daardoor was de zaak begin 2014 niet op orde. Dat heeft een domino-effect op de rest van het jaar. De (verlaging van de) heffingskorting werkt ook door in de maandelijks te betalen loonbelasting. Doordat de Belastingdienst de zaakjes niet op orde had, konden de werkgevers (en uitkeringsinstanties) bij hun maandelijkse inhoudingen op het loon (uitkering) niet goed rekening houden met de nieuwe regels. Vooral bij eenmalige betalingen als vakantiegeld en bonussen leverde dat problemen op. Juist die betalingen zorgen er vaak voor dat boven de drempel voor de afbouw van de heffingskorting wordt uitgekomen.

Omdat dus (maandelijks) teveel heffingskorting is verrekend, is op jaarbasis te weinig belasting betaald. Dat wordt zichtbaar bij de aangifte voor de inkomstenbelasting 2014. Veel belastingplichtigen hebben geen last van de inkomstenbelasting omdat die normaal gesproken ‘glad loopt’ met de betaalde loonbelasting. Velen krijgen dus normaal gesproken een geringe aanslag of zelfs helemaal geen aanslag. Overigens is in strikte zin helemaal geen sprake van een naheffing (of navordering, zoals dat bij de inkomstenbelasting heet). Het is een gewone aanslag, die hoger is dan verwacht.

De schuldige voor deze naheffingen?

De Belastingdienst kan er niks aan doen, de regering luistert niet en maakt hierdoor een blunder. Tja ... De Staatssecretaris waarschuwt nog dat de systemen het niet (tijdig) aankunnen en we weten hoe gevoelig die computersystemen zijn. Maar ook in de loop van het jaar heeft de Staatssecretaris geen stappen gezet om het systeem alsnog up-to-date te maken. Had dat niet gekund voordat de vakantiegelden werden betaald (daardoor ontstaat immers bij de meeste belastingplichtigen de meeste pijn)?

Van een belastingplichtige mag niet worden verwacht dat hij dermate goed is ingevoerd, dat hij weet dat er te weinig belasting wordt ingehouden en daarom maandelijks een bedragje opzij moet zetten. Een wijze les voor de regering: begin op tijd met je plannetjes en luister naar degenen die het moeten uitvoeren. Nu worden wetswijzigingen in december door de Kamer "gestampt" en krijgt de Belastingdienst de opdracht om 5.000.000 brieven te sturen en evenzoveel berekeningen te maken, dit met alle kosten van dien.

Wie fouten maakt, moet op de blaren zitten

Wie een fout maakt, moet op de blaren zitten. De regering maakt nu een fout en de belastingplichtigen moeten op de blaren zitten, tenminste zo ziet "het volk" dit. De Belastingdienst stelt dan eenvoudig: "u heeft in 2014 teveel ontvangen en moet dit nu alsnog terugbetalen." Als fiscalist vind ik dit onbegrijpelijk en simpelweg kan gesteld worden dat sprake is van een onzorgvuldig handelende overheid, dit in strijd met de Algemene Wet Bestuursrecht (AWB) en de Algemene Wet inzake Rijksbelastingen (AWR).

Als die belasting hoger is dan waar je op rekent, betekent dat nog niet dat je die niet hoeft te betalen. Gelet op de oorzaak en aanleiding kan de wens van het NiBud om soepel om te gaan met betalingsregelingen (en kwijtschelding) worden onderstreept.

De oplossing voor de naheffingen

Dit raakt veel mensen, dus er komt veel gedonder en werk mee (voor de Belastingdienst en belastingplichtigen). Als de Staatssecretaris een groot hart heeft en enigszins praktisch is ingesteld, kan hij ook een aanslag (‘naheffing’) achterwege laten in de gevallen waar die aanslag alleen maar wordt opgeroepen door de lagere heffingskorting. De wet kent die mogelijkheid al voor bedragen tot € 45. Verhoog dit bedrag eenmalig naar € 200 en we voorkomen veel onnodige administratieve handelingen die even zoveel geld kosten.

Wettelijke basis voor de burger

De vraag is of er een wettelijke basis is voor een burger om "in de pen te klimmen", wij denken van wel. Sinds een jaar of 20 kennen we spelregels waar de overheid zich aan moet houden bij het uitvoeren en opstellen van wetgeving. Als de overheid een beslissing neemt, dan moet ze netjes handelen, hierbij kunt u denken aan:  

1. zorgvuldigheid (wet zorgvuldig voorbereiden met correcte afhandeling);
2. heldere motivering (deugdelijke en klip en klare toelichting);
3. rechtszekerheid (de burger moet precies weten waar hij aan toe is);
4. vertrouwensbeginsel (u mag op de overheid vertrouwen);
5. rechtszekerheidsbeginsel (vertrouwen op bestaande wetten en regels);
6. evenredigheidsbeginsel (nadelige gevolgen van besluit voor burger mogen niet zwaarder wegen dan algemeen belang).

Dekking voor kwijtschelding naheffingen

De dekking is snel gevonden. Versnel de afbouw van de heffingskorting in 2015. Meteen vanaf het begin. Dan in je meer loonbelasting vanaf januari 2015. Dat is bovendien nog sneller dan wachten op de betalingen voor de aanslagen (‘naheffingen’) 2014 die pas in de loop van 2015 worden opgelegd (en nog later betaald).

Conclusie

Overheid: regel het! (zo geruisloos mogelijk) en voorkom door eenvoudige maatregelen veel administratieve handelingen, miljoenen brieven en betalingsregelingen. Lukt dit niet, dan lijkt mij een "volksopstand" de beste optie.