Pensioen bij emigratie

Als uw werkgever pensioen in Nederland voor u heeft opgebouwd (of als u premies heeft afgetrokken) dan heeft u in Nederland een fiscaal voordeel gehad. De Nederlandse belastingdienst wil dit fiscale voordeel terugkrijgen als u zou emigreren. U krijgt voor dit deel automatisch uitstel van betaling. Er is over de pensioenen bij emigratie veel te doen, omdat feitelijk het woonland over het pensioen mag heffen en Nederland niet. In dit onderdeel diverse artikelen over dit onderwerp.

Pensioen in buitenland afkopen?

Met enige regelmaat adviseer ik cliënten die naar het buitenland emigreren. De reden hiervoor is veelal een combinatie van zon, cultuur, rust en belastingen. Een voorbeeld hiervan is een cliënt die verhuisde naar Portugal. Zowel de AOW als het pensioen zijn aan Portugal toegewezen, de heffing aldaar bleef beperkt tot 10%. In het verleden werden pensioenen in het buitenland tegen gunstige tarieven afgekocht, dit is door Nederland redelijk dichtgetimmerd. Afkoop is eigenlijk niet meer mogelijk. Zowel de PSW als de Wet Loonbelasting zorgen ervoor dat afkoop wordt afgestraft.

Pensioen en DGA

Voor de directeur-grootaandeelhouder (DGA) is er wellicht nog een maas in de wet. Onder de meeste verdragen is een afkoop toegewezen aan het woonland, dit zou betekenen dat een afkoop niet in Nederland belast zou zijn. Omdat de premies wel ten laste zijn gebracht van de Nederlandse winst, wil Nederland dit voorkomen. Tot en met 2006 gold de Pensioen- en Spaarfondsen Wet (de PSW). Deze wet is per 2007 vervangen. In de PSW stond dat afkoop (het in één keer laten uitbetalen) van pensioen nietig was. Er geldt sinds 2007 een nieuwe pensioenwet (de PW). De DGA valt niet automatisch onder de PW en kan hier tot en met 31 december 2007 voor kiezen. Een DGA zal niet snel kiezen om onder de PW te vallen. De DGA zal dus niet onder de PW vallen als hij hier niet bewust voor kiest, dit maakt de gang naar afkoop weer mogelijk.  

Een ander probleem is de Wet op de Loonbelasting. Bij afkoop is een strafrente (de zogenaamde revisierente) van 20% verschuldigd en tevens wordt de afkoop direct belast met loonheffing. Een afkoop heeft dan tot gevolg dat er een heffing kan optreden van zo’n 70%. In veel oude verdragen staat dat het woonland mag heffen over de inkomsten uit pensioen, Nederland mag dan eenvoudig niet heffen. De nationale bepalingen wordt dus bij emigratie en afkoop opzij gezet.

Nederland gooit nog wel de deur dicht door een conserverende aanslag op te leggen over de pensioenreserves bij emigratie. De aanslag wordt veelal de eerste 10 jaar niet ingevorderd, edoch als in die periode een afkoop zou plaatsvinden, wordt er geheven. Dit is nog wel een aandachtspunt. Op dit moment is het nog een spel tussen gerechtshoven, de Hoge Raad en het Hof van Justitie. De verwachting is dat de conserverende aanslag het niet gaat redden. Nederland mag een afspraak met een ander land (bij verdragen) niet nationaal oprekken of veranderen. Dit gebeurt door de conserverende aanslag wel, en dat kan niet, aldus de Hoge Raad.

De Hoge Raad heeft op 19 juni 2009 een tweetal arresten gewezen (voor de liefhebber nummer 44.050 en 44.051). In deze arresten gooide de Hoge Raad bikkelhard de deur dicht, de conserverende aanslag voor pensioenen is niet toegestaan. Op dezelfde dag kwam de regering met nieuwe wetgeving. Of deze wetgeving EU-proof is zal de toekomst leren, waarschijnlijk moet de Nederlandse overheid zich realiseren dat het dichttimmeren van de fiscale landsgrens niet mogelijk is.

Conserverende aanslag en verdragen

Als u emigreert, krijgt u vlak voor uw vertrek meestal een conserverende aanslag mee. De aanslag moet kapitaalvlucht voorkomen en mogelijke heffing in Nederland veilig stellen. De aanslag staat al jaren onder druk, in 2004 en 2009 deden rechters belangrijke uitspraken.

Sinds 1950 heeft Nederland heel veel belastingverdragen gesloten. Via een verdrag wordt bepaald waar er belasting moet worden betaald. Meestal wil de bronstaat heffen en mag de woonstaat heffen. Bij een niet reguliere afwikkeling van een pensioen (zoals afkoop) mag de bronstaat heffen, anders de woonstaat. Dit kan per verdrag echter verschillen, hoe jonger het verdrag, hoe meer beschermende bepalingen voor Nederland als bronstaat.

In Nederland zijn pensioenpremies aftrekbaar en wordt de uitkering belast. Als een Nederlander gaat emigreren komt de belastingheffing meestal toe aan het nieuwe woonland, hiermee verliest Nederland dus zijn belastingclaim. Via een zogenaamde conserverende aanslag (artikel 25 lid 5 invorderingswet) wil Nederland voor de eerste 10 jaar zijn claim behouden als een pensioen wordt afgekocht of beleend. De regeling stelt eigenlijk dat bij emigratie het pensioen wordt afgekocht (artikel 3.83 en 7.2 lid 8 van de wet op de inkomstenbelasting). De aanslag hoeft bij emigratie binnen de EU niet te worden betaald, buiten de EU moet u veelal zekerheid stellen voor de aanslag.

In 2004 ging het mis voor de Nederlandse overheid, in het arrest van het HvJ (Europese Hof van Justie, d.d. 11 maart 2004 C/9 02 Hughes de Lateyrie du Saillant) werd de legitimatie van de conserverende aanslag betwijfeld. De aanslag was strijdig met het recht van vrije vestiging binnen de EU (artikel 43 EG verdrag). Nederland heeft binnen de EU de voorwaarde om zekerheid te stellen laten varen. Als pensioen in een B.V. zit, kan dit anders liggen. Bij emigratie buiten de EU moet u nog wel zekerheid stellen. De conserverende aanslag blijft maar de zekerheid komt te vervallen. Er zijn diverse uitspraken over de rechtmatigheid van de conserverende aanslag:

1. België (oud verdrag) uitspraak Gerechthof in Den Bosch, conserverende aanslag bij DGA niet rechtmatig.
2. Frankrijk uitspraak Rechtbank Breda, conserverende aanslag bij pensioenen niet rechtmatig, strijdigheid met de goede verdragstrouw, op grond van verdrag met Frankrijk heffen en door eenzijdige Nederlandse regeling (conserverende aanslag) heft Nederland.
3. Verenigde Staten uitspraak Rechtbank Haarlem, conserverende aanslag bij pensioenen is rechtmatig omdat deze voor de emigratie is opgelegd.

Gelukkig kwamen toen de beroemde 19 juni 2009 arresten. De heer X heeft een stamrecht in zijn B.V. (inbreng VOF in B.V. in 1993). In 1996 emigreert de heer X naar België. Het stamrecht wordt in 2002 afgekocht. De Nederlandse Belastingdienst legt een aanslag op. De Hoge Raad is van mening dat Nederland hiermee in strijd heeft gehandeld met de goede verdragstrouw (artikel 31 van het Verdrag van Wenen). Bij verdragen van vóór 1 januari 2001 mag Nederland geen conserverende aanslagen meer opleggen mits in het verdrag het heffingsrecht over pensioenen heeft toegewezen aan de woonstaat, aldus de Hoge Raad.

Binnen enkele dagen werd de Nederlandse wet aangepast, immers er zou veel geld uit Nederland kunnen weglekken. Dit zou kunnen door de emigreren, het pensioen of de lijfrente af te kopen en een jaar later weer in Nederland terug te keren. Opmerking hierbij is wel dat de groep waarvoor dit werkt beperkt is, Nederlandse verzekeraars zullen niet meewerken aan het afkopen van pensioenen en / of lijfrenten. De regeling zou kunnen werken voor bepaalde DGA's die niet hebben gekozen voor toepassing van de pensioenwet.

Gevolgen wetswijziging in 2009

U emigreert naar een verdragsland. Er zijn 2 mogelijkheden:

1. Nederland mag heffen, conserverende aanslag economische waarde pensioen.
2. Buitenland mag heffen, conservende aanslag over premie die is afgetrokken (en dus niet over rendement).

Als u emigreert naar een niet-verdragsland, geldt optie ad 1. In de praktijk zullen problemen ontstaan, de verzekeraars zullen veel moeite moeten doen om in kaart te brengen hoeveel premie er is betaald. Dit geldt met name als sprake is geweest van een pensioenoverdracht van de ene naar de andere verzekeraar. Er is een forfaitaire benadering in de wet opgenomen, deze is lastig te volgen.

Conclusie

Als DGA zou ik niet snel kiezen voor de toepassing van de PW. Indien u overweegt om te emigreren, moet u dit al helemaal niet doen. Bij emigratie moet u op zoek naar een land dat afkoop van pensioen niet of zeer beperkt in de heffing betrekt en waarmee Nederland een verdrag van 2001 heeft gesloten. Tenslotte is een deskundige en nauwgezette advisering noodzaak.

Advies inzake met pensioen wonen in Portugal

Als u voor nemende bent om te gaan emigreren naar het buitenland en de fiscale gevolgen hierover - voor uw Nederlandse pensioen - wilt weten en/of uw pensioen wilt laten uitbetalen in het buitenland adviseren wij u graag. Wij adviseren veel gepensioneerden die willen emigreren of zijn geëmigreerd over de fiscale gevolgen, hierbij kijken wij zowel naar de Nederlandse als internationale fiscale spelregels. Voor de advisering in Nederland zullen wij u adviseren en voor de lokale advisering werken wij samen met een lokale partijen, dit van alle ins en outs in het buitenland op de hoogte zijn. Wij beschikken over een netwerk van adviseurs in diverse landen. Stuur ons gerust een e-mail met uw vraag.