Fiscale vestigingsplaats van een bedrijf of vennootschap

Iedereen heeft een woonplaats. Elk bedrijf heeft een vestigingsplaats. Maar vaak is er discussie over de fiscale woonplaats of de fiscale vestigingsplaats. Banken moeten voor nieuwe klanten deze plaats vaststellen. Bij een persoon gaat dit via het formulier “bepalen fiscale woonplaats” en bij bedrijven via de het formulier “bepalen belastingstatus”.

Waar is een bedrijf of vennootschap gevestigd.

In het land waar een bedrijf is gevestigd moet ook belasting worden betaald. Het is dus van belang om zorgvuldig de vestigingsplaats van een bedrijf te bepalen. Vaak is er discussie met de lokale belastingdienst en/of de belastingdienst van een ander land over de feitelijke vestigingsplaats van een bedrijf. Bij toepassing van een bepaling in een belastingverdrag wordt de toewijzing van het heffingsrecht vaak bepaald op grond van de vestigingsplaats.

Hoe wordt een fiscale vestigingsplaats bepaald?

Bij natuurlijke personen kijk je naar de volgende onderdelen

Adres waar je het meeste bent;
Waar woont of verblijft je partner, kinderen (je gezin)
Waar werk je, sport je, doe je gewoonlijk boodschappen?
Waar ben je verzekerd en doe je je bankzaken ?
Waar gaan de kinderen naar school ? Waar heb je een woning?

Bij bedrijven is dit complexer.

Nederlandse wetgeving: Vanuit Nederlands perspectief moet eerst worden gekeken naar de Nederlandse wetgeving. Hiervoor is ondermeer een woonplaatsverklaring ontwikkeld. Het Nederlandse belastingrecht kent in artikel 4 AWR een erg algemene bepaling omtrent de woonplaats (wordt na omstandigheden beoordeeld). Voor bedrijven gaat het veelal om de plaats waar de feitelijke leiding wordt gegeven. In de wet op de vennootschapsbelasting en dividendbelasting, zijn ook vestigingsplaats ficties opgenomen (artikel 2 lid 5) (zoals een naar Nederlands recht opgerichte BV is in Nederland gevestigd).
De vervolgstap is dat er wordt naar het toepasselijke belastingverdrag. In het belastingverdrag staan altijd bepalingen hoe moet worden bepaald waar een vennootschap, rechtspersoon of bedrijf is gevestigd en wanneer ze als inwoner van een land worden aangemerkt. Soms kan er sprake zijn van een zogenaamde dubbele vestigingsplaats, dan is er een probleem en moet er overleg tussen landen plaatsvinden of zal er discussie volgen met de lokale fiscale autoriteiten.
Feitelijke leiding. De plaats van de feitelijke leiding (waar zit het bestuur / directie) is meestal het verstrekpunt. Ruim 30 jaar geleden heeft de Hoge Raad (ECLI:NL:HR:1992:ZC105) de contouren geschetst voor mogelijke discussies. Hierbij is de plaats van het feitelijke/ werkelijke leiding (bestuur) als uitgangspunt gekozen, het gaat dan om de kern beslissingen voor het bedrijf (en beslissingen over werknemers / de werkvloer (zie Hoge Raad 19 januari 2018) ! Als op grond hiervan niet tot een eenduidig antwoord wordt gekomen wordt gekeken naar de locatie van de aandeelhoudersvergadering en/of de plaats waar het gebouw is gelegen en/of de financiële administratie wordt gevoerd (en/of beslissingen over financiën worden genomen). Het is aan de belastingdienst om aannemelijk te maken dat een buitenlandse belastingplichtige in Nederland is gevestigd. Als de belastingplichtige vennootschap het hier niet mee eens is moet zij bewijzen dat zij niet in Nederland is gevestigd. In deze uitspraak ging het bij de rechtbank nog mis voor belastingplichtige maar heeft het Gerechtshof Amsterdam (ECLI:NL:GHAMS:2022:90). Soms is er discussie wie de beslissingen feitelijk heeft genomen, kijk hiertoe eens naar de (slecht gevoerde) procedure bij het Gerechtshof Den Haag en uiteindelijk de Hoge Raad in 2021. Voor de liefhebber is de notitie van de AG lezenswaardig.

Plaats van vestiging van een vennootschap in belastingverdragen

Nederland heeft meer dan 100 belastingverdragen gesloten. In een belastingverdrag maken landen met elkaar afspraken over de belastingheffing en de verdeling hiervan. Het komt soms voor dat beide landen van mening zijn dat een bedrijf of vennootschap in hun land is gevestigd. In een belastingverdrag wordt dan - zo helder mogelijk - bepaald in welk land een vennootschap is gevestigd. Meestal wordt voor belastingverdragen aangesloten bij een (OESO) modelverdrag. Omdat belastingverdragen gedurende vele jaren zijn opgesteld kan elk verdrag een andere bepaling bevatten, goed lezen en interpreteren in de thans des tijd (in de context) is dus van essentieel belang. Bij een dubbele vestigingsplaats (dual resident, zie Hoge Raad in 2001/ artikel hierover). In het huidige OESO modelverdrag is een oplossing opgenomen voor dergelijke discussies (tie breaker bepaling). Sinds enkele jaren wordt er niet meer gekeken naar de feitelijke leiding maar naar een breder spectrum (MAP verplichting, zie besluit). Belastingverdragen van na 2017 bevatten meestal een MAP bepaling, hierdoor moeten landen met elkaar in overleg over de feitelijke vestigingsplaats van een vennootschap. De MAP bepalingen werken echter ook vaak door in oudere belastingverdragen.

Noot fiscaal jurist inzake vestigingsplaats en vestigingsplaatsonderzoek

In de meeste gevallen kijkt een fiscalist eerst naar de lokale wetgeving omtrent de fiscale woonplaats. Als snel wordt dan het toepasselijke belastingverdrag geraadpleegd. Bij verdragen na 2017 is vaak een MAP procedure / bepaling opgenomen. In dergelijke gevallen gaan de beide staten dan met elkaar in overleg over de feitelijke vestingsplaats van een bedrijf. Omdat het niet verplicht is om een dergelijke bepaling op te nemen (of landen dit niet willen) is het van belang om het belastingverdrag zorgvuldig (in de gehele context) te lezen. Dat landen met elkaar in overleg gaan wil nog niet zeggen dat ze ook tot een besluit of standpunt komen, een overleg gaat meestal redelijk vlot (3 - 9 maanden). Komen ze er niet uit dan kan eventueel nog de MLI route worden bewandeld. De landen zullen bij een dergelijk overleg kijken naar:

Waar is het gebouw gelegen en is dit het hoofdkantoor of niet?
Waar worden de kernbeslissingen feitelijk genomen en door wie?
Waar worden de aandeelhoudersvergaderingen gehouden?
Waar wordt de financiële administratie gevoerd?

De belastingdienst is vaak bezig met onderzoeken naar de woonplaats van een natuurlijk persoon of rechtspersoon. Het aantal procedures over deze onderwerpen neemt de laatste jaren toe. Dit is ook logisch omdat steeds meer bedrijven in het buitenland hun vleugels uitslaan en natuurlijke personen emigreren naar landen met een lager belastingtarief en/of geen erfbelasting. Omdat het gaat om een feitelijke beoordeling is het verstandig om voor het opzetten van een structuur en/of emigratie goed te kijken naar de feiten en de formele vastleggingen. Dit kan de meeste discussies (en geschillen met de belastingdienst) voorkomen.

In Nederland is veel discussie over lege of zogenaamde brievenbus vennootschappen. Eind 2021 is er een ontwerprichtlijn van de Europese Commissie opgesteld die hier eens nader induikt. Insteek is "geen substance geen voordeel". Als een vennootschap zou emigreren is er sprake van een zogenaamde exitheffing, afrekenen komt dan in beeld bij realisatie (Hof van Justitie 29 november 2011), mits er voldoende zekerheid wordt geboden (Gerechtshof Amsterdan d.d. 31 mei 2012)

Bij vragen of opmerkingen over de fiscale vestigingsplaats (of geschil met de belastingdienst) kunt u ons een e-mail sturen of contact opnemen met onderstaande fiscaal juristen.