Onbeperkte navordering bij erfbelasting
Gisteren adviseerde ik een aantal mensen over de terugwerkende kracht voor de erfbelasting. Cliënten willen gebruik maken van de inkeerregeling voor vermogen dat afkomstig is van hun vader, die in 1980 is overleden. Als er vóór 2012 zou zijn ingekeerd, dan zou er geen erfbelasting verschuldigd zijn. Door een wetswijziging - met onbeperkte terugwerkende kracht - is dit nu wel zo. Dit kan niet.
Edelweissroute heeft onbeperkt terugwerkende kracht
Tot 2012 was u geen erfbelasting verschuldigd als deze meer dan 12 jaar daarvoor moest worden betaald. Sinds 1 januari 2012 is de Successiewet (hierna SW) aangepast, in artikel 66 (lid 3) SW. Dit nieuwe artikel stelt dat de navorderingstermijn voor in het buitenland aangehouden vermogensbestanddelen niet vervalt na 12 jaar (dus onbeperkt). Tot dat moment was hierop de reguliere termijn van 12 jaar van toepassing (dit conform artikel 16 van de Algemene Wet inzake Rijskbelastingen (AWR). Op grond van artikel 10 AWR moet een belastingplichtige melding maken van een verborgen erfenis in het buitenland.
Hoe werkt de Edelweissroute tot en met 2011?
De reden voor de wetswijziging is het bestrijden van de zogenaamde Edelweissroute. Via deze route kon een belastingplichtige de erfbelasting op buitenlands vermogen ontgaan. De Edelweissroute werkte feitelijk heel eenvoudig. Een belastingplichtige woont in Nederland en heeft een onbekende bankrekening in Luxemburg (zwart geld). Na overlijden van de belastingplichtige wordt dit vermogen niet aangegeven in de aangifte erfbelasting, immers de erfgenamen weten niet van het bestaan van dit vermogen. Na 12 jaar informeert de bank (of de executeur) de erfgenamen over het bestaan van de bankrekening in Luxemburg. De Belastingdienst kon dan de verschuldigde erfbelasting niet meer navorderen, de termijn van 12 jaar was immers verstreken.
Onbeperkt terugwerkende kracht Edelweissroute
Door de invoering van het nieuwe artikel 66 lid 3 SW is er thans sprake van onbeperkt terugwerkende kracht. Er is geen overgangsrecht ingevoerd en hiermee heeft de Belastingdienst ineens het heffingsrecht voor de erfbelasting. Als de Belastingdienst nu via de inkeerregeling op de hoogte komt van buitenlands vermogen dat via een nalatenschap is verkregen, dan is er altijd erfbelasting verschuldigd. Tot 2012 kon dit niet.
Feitelijk wordt er gesteld dat vanaf 2012 er een boete komt als u door oranje bent gereden. Vervolgens krijgt u een boete omdat u in 1978 door oranje bent gereden (toen mocht dit nog). Vorenstaande is in strijd met het rechtszekerheidsbeginsel en als ik de parlementaire stukken erbij pak, dan zie ik dat de onbeperkt terugwerkende kracht ook niet de bedoeling was.
Bij een normale wetswijziging wordt er zelden terugwerkende kracht verleend. Als hiervan als sprake is, dan is er een uitgebreide overgangsregeling. De wetswijziging zorgt er in onderhavige situaties voor dat u wordt gestraft met erfbelasting over een moment waarbij nog geen erfbelasting verschuldigd zou zijn.
Het legaliteitsbeginsel (of Nulla Poena beginsel) houdt in dat een belastingplichtige alleen gehouden kan worden aan een wetsbepaling die al bestond op het moment dat die persoon datgene doet waarop die wet betrekking heeft. Veelal zien we dit beginsel terug in het strafrecht en wordt in het fiscale recht aangesloten bij het genoemde rechtszekerheidsbeginsel.
De wetswijzging laat zich dus niet verenigen met:
- het rechtszekerheidsbeginsel;
- de kenbaarheid van wetgeving;
- de voorspelbaarheid van wetgeving;
- het Europese recht (verschillende termijnen voor binnenlandse en buitenlandse situaties).
Advies fiscaal jurist
De Belastingdienst past de spelregels tijdens het spel (of zelfs na de wedstrijd) aan. Dit kan niet ... tenzij ... In de fiscale wetgeving wordt zelden terugwerkende kracht (zonder overgangsrecht) toegepast, tenminste als deze nadelig zou uitpakken voor de belastingplichtige. U moet immers uit kunnen gaan van een betrouwbare overheid (rechtszekerheid). We zien de laatste jaren wel dat belastingplichtigen en adviseurs de grenzen opzoeken, waardoor de Belastingdienst / overheid van mening is dat terugwerkende kracht eerder is toegestaan. Constructies moeten worden bestreden en hiervoor is ook terugwerkende kracht een mogelijkheid. De overheid doet dit via Fraus Legis, maar ook via wetswijzigingen met terugwerkende kracht. Ook wordt in sneltreinvaart een wetswijziging doorgevoerd.
Deze wetswijziging had niet de bedoeling om terugwerkende kracht en overkill te bevatten. De eerste procedures zullen eerdaags komen en worden naar mijn mening positief (voor de belastingplichtige) afgerond. De rechter moet afwegen of dit een constructie is waarbij terugwerkende kracht is toegestaan (constructiebestrijding). Ik denk dat de rechter op grond van Europese wetgeving en de eisen welke aan terugwerkende kracht worden gesteld moet concluderen dat de wetswijziging te ver gaat.
Er zal wel wat onrust ontstaan omtrent deze materie omdat executeurs (op grond van artikel 72 SW) mede aansprakelijk kunnen worden gesteld voor een foute aangifte erfbelasting. De staatssecretaris heeft echter aangegeven hier niet te veel op te zullen reageren, mits de executeur te goeder trouw is tenminste.
Heeft u last van de wetswijziging, neem dan gerust contact op.
