Emigratie en belastingaangifte

Als u gaat emigreren, vervalt de binnenlandse belastingplicht. U wordt aangemerkt als buitenlands belastingplichtige. U doet in Nederland aangifte voor binnenlands inkomen (uitkering, eigen woning in Nederland, etc.). Daarnaast moet u belasting gaan betalen in het land waar u gaat wonen. Het kan zijn dat Nederland niet mag heffen over uw binnenlands inkomen (zoals een uitkering, pensioen, etc.) omdat het belastingverdrag dit niet toestaat.

Keuzerecht en emigratie

In sommige gevallen is het mogelijk en aantrekkelijk om bij een emigratie te kiezen voor fictieve belastingplicht in Nederland. U kunt dan gebruik maken van bepaalde aftrekposten in Nederland. Het gaat hierbij om persoonsgebonden aftrekposten en hypotheekrenteaftrek. Op  grond van het belastingverdrag wordt bepaald welk land er mag heffen, of dit land ook zal heffen zal afhangen van de lokale wetgeving in dit land. In sommige situaties kunt u ervoor kiezen om in Nederland als binnenlands belastingplichtige te worden gezien, dit wordt het keuzerecht genoemd. Het keuzerecht zal niet bepalen waar u belasting moet betalen, dit staat in het belastingverdrag.

Voordelen keuzerecht na emigratie

U kiest ervoor om uw gehele (wereld-)inkomen in Nederland aan te geven, u mag dan ook alle aftrekposten meenemen. Dit moet u met een deskundige in de hand gaan berekenen, want soms is het voordelig en soms niet. Wanneer is het veelal voordelig:

• Er is inkomen waarover Nederland belasting mag heffen.
• Er is een eigen woning in Nederland of in het buitenland die belast is met een hypotheek.
• Uw partner heeft weinig of geen inkomen.
• U heeft aftrekposten in Nederland (ziektekosten, studiekosten, etc.).
• Directeuren van een B.V. of N.V.
• Diplomaten.
• Grensarbeiders.

Misbruikbepaling

Om misbruik te voorkomen, is er een speciale regeling voor het keuzerecht. Als u kiest voor het keuzerecht en u wilt uw keuze het jaar erop wijzigen, zal de Belastingdienst u een straf opleggen. De Belastingdienst zal kijken naar het inkomen van de laatste 8 jaar en er wordt dan bekeken of uw inkomen moet worden verhoogd. Het genoten voordeel in die periode moet dan worden terugbetaald. Als u niet kunt kiezen maar wordt gedwongen tot een ander standpunt, dan geldt deze regeling niet.

Trailing tax in Nederland

Een trailing tax is een extra verlengde belastingplicht die aan een emigrant wordt opgelegd om hem of haar nog enkele jaren na vertrek als binnenlands belastingplichtige aan te merken. Duitsland, Finland, Spanje, Portugal en Frankrijk kennen al een dergelijke belasting. Als Nederland een trailing tax wil toepassen moet er een wijziging worden aangebracht in het inwonersbegrip maar ook in belastingverdragen (Nederland heeft er ruim 100 gesloten met diverse landen) (artikel FD 4 december 2024, met inlog). Dit is niet eenvoudig, Finland heeft het in een paar belastingverdragen opgenomen maar kan deze ook regelmatig niet afdwingen (overeenkomen) met andere landen. Het effect zal de komende jaren dus beperkt zijn en tevens lang gaan duren. Het zou sneller kunnen als landen gezamenlijk een dergelijke belasting invoeren, dit dus in OESO verband. Op dit moment is nog niet bekend hoeveel mensen er daadwerkelijk vanuit fiscaal oogpunt naar aantrekkelijke landen emigreren, dit zal de komende jaren worden onderzocht, zie kamerbrief d.d. 4 december 2024 en beslisnota op 21 november 2024.

Dubbele verhuizing via drielanden constructie werkt niet

Een kleine 60 rijke Nederlanders hebben op creatieve wijze gebruik gemaakt van een zogenaamde drielandenpunt constructie. De rijken emigreerden naar Luxemburg of Zwitserland en hun bedrijf (BV) verplaatsen de zetel naar Malta (of Luxemburg). De Belastingdienst ging hier voorliggen via een projectmatige aanpak (sinds 2015) en kwam met diverse aanslagen (110 miljoen aan dividendbelasting). In deze stevige aanpak kreeg de Belastingdienst in veel zaken gelijk. Via deze route was de Vennootschapsbelasting beperkt en de dividendbelasting vrijwel nihil. Als de advisering zorgvuldig is uitgevoerd en ook wordt opgevolgd kan er veel belasting worden bespaard. De praktijk is echter anders, veel rijken laten de uitvoering rommelig verlopen (na enkele jaren). De (trust) directie heeft feitelijk weinig te vertellen en van een "echte" emigratie is ook niet altijd sprake. Gelukkig worden er zelden boetes opgelegd.

Sinds 2015 is de constructie niet meer echt interessant (door wetswijziging). Tot dat moment werden conserverende aanslagen na 10 jaar kwijtgescholden, sindsdien vervalt deze termijn en blijft de conserverende aanslag - zonder termijn - gewoon bestaan. De huidige exitheffing wordt vlak voor emigratie opgelegd en bij een emigratie binnen de EU nog niet direct geïnd (artikel 25 lid 8 invorderingswet). Inning zal plaatsvinden bij een dividenduitkering, overlijden, vervreemding of het liquideren van de vennootschap.  Nederland heeft zich met deze regeling permanent het heffingsrecht over het aanmerkelijk belang van de Nederlandse DGA toegeëigend, zelfs als deze op enig moment al vele jaren buiten Nederland woont.

Vorenstaande is de lezen in een artikel van het FD op 31 januari 2025 (inlog). Voorbeelden voor procedures zijn Gerechtshof Den Haag d.d. 24 juni 2020 EC:I:NL:GHDHA:2020:1044 (en later Hoge Raad d.d. 1 juli 2022 ECLI:NL:HR:2022:976), Gerechtshof 's Hertogenbosch d.d. 6 juni 2023 (ECLI:NL:GHSHE:2023:2393) en Gerechtshof Amsterdam d.d. 16 februari 2023 (ECLI:NL:GHAMS:2023:808).