Emigratie en conserverende aanslag - vrijheid en blijheid bij emigratie

Emigratie wordt waarschijnlijk fiscaal (nog) vriendelijker behandeld dan nu al het geval is. Op dit moment heeft ons hoogste rechtscollege, de Hoge Raad der Nederlanden, enkele zaken onderhanden betreffende de belastingheffing bij mensen die geëmigreerd zijn uit Nederland.

Conserverende aanslag en excessief lenen

Bij een emigratie wordt meestal een conserverende aanslag opgelegd. Via de conserverende aanslag wordt de belastingclaim van Nederland (voor vertrek) veilig gesteld. Als een DGA zou emigreren zal er over de waarde van de aandelen in zijn BV (meestal de holding) een conserverende aanslag worden opgelegd. Bij een emigratie binnen de EU wordt er dan veelal uitstel van betaling verstrekt (anders wordt veelal volstaan met een bankgarantie of pandrecht op aandelen). Als de DGA na de emigratie geld gaat lenen van een (nieuwe) buitenlandse rechtspersoon kan het verleende uitstel van betaling worden ingetrokken / beëindigd. De wet zal op dit onderdeel worden aangepast, de opzegging geldt alleen indien en voor zover bovenmatig (excessief) wordt geleend van een vennootschap waarop de conserverende aanslag betrekking heeft (en de toename van de schuld niet al eerder het uitstel van betaling heeft beëindigd).  

Wat is een conserverende aanslag

De Nederlandse belastingdienst zal bij uw emigratie nog een zogenaamde conserverende aanslag opleggen. Bij uw emigratie doet u de laatste keer aangifte via een zogenaamd M Biljet . Op grond van deze aangifte krijgt u een belastingaanslag die u wellicht in de toekomst moet betalen. De geldigheidsduur van de conserverende aanslag is 10 jaar, met uitzondering voor het aanmerkelijk belang (onbeperkt). Bij emigratie binnen de EU wordt uitstel van betaling verleend, bij emigratie buiten de EU moet er zekerheid worden gesteld, via bijvoorbeeld ene bankgarantie, hypotheekrecht of een verpanding.

Rente over de conserverende aanslag

Over de conserverende aanslag wordt geen (invorderings) rente berekend (artikel 28 lid 3 Invorderingswet).

Waarover wordt de conserverende aanslag berekend?

Pensioenrechten en conserverende aanslag

In Nederland opgebouwde pensioenrechten (of pensioenen waar in Nederland premies zijn afgetrokken) worden meegenomen in de conserverende aanslag. De conserverende aanslag hoeft - bij een emigratie binnen de EU - de eerste 10 jaar niet te worden betaald, mits u zich na uw emigratie houdt aan de Nederlande fiscale wetgeving (bijvoorbeeld geen afkoop). Na deze periode van 10 jaar kunt u om kwijtschelding van de conserverende aanslag vragen. Bij overlijden zal de conserverende aanslag aan de nabestaanden worden verstrekt.

In oude belastingverdragen berust het heffingsrecht over pensioenen doorgaans bij het woonland (dus het land waarheen u zou emigreren). In nieuwe belastingverdragen probeert Nederland voor emigranten het heffingsrecht te behouden. Nederland mag dan heffen als het woonland niet of nauwelijks zou heffen en de uitkeringen een bepaalde drempel (per jaar) overstijgen, de drempels zijn:

• Belgie € 25.000 (AOW wordt in Belgie belast) (Gerechtshof Den Bosch 1 februari 2023)
• Duitsland € 15.000 (ongeacht heffing in Duitsland)
• Curcacao : bronheffing 15% in Nederland
• Ierland € 25.000
• Portugal € 10.000 (procedure Gerechtshof Den Haag 25 maart 2015) (Hoge Raad 6 november 2020 inzake AOW) en WAO)
• Zwitserland € 15.000

Een belastingverdrag (bijvoorbeeld in verband met de afkoop van pensioen) kan niet opzij worden gezet door een latere wetswijziging aldus de Hoge Raad inzake een procedure bij het verdrag met Singapore HR 5 september 2003, ECLI:NL:HR:2003:AE8403.

Aanmerkelijk belang aandelen en conserverende aanslag

Bij emigratie is er sprake van een (fictieve) vervreemding van uw aanmerkelijk belang aandelen. De AB winat die het gevolg is van deze fictieve vervreemding wordt gerekend tot uw box 2 inkomen. U ontvangt hiervoor een conserverende aanslag (oneindig). Meestal krijgt u uitstel van betaling voor deze conservende aanslag. Als er dividend wordt uitgekeerd, de aandelen worden verkocht en/of bij liquidatie moet u dit doorgeven aan de belastingdienst. U moet de conserverende aanslag dan deels betalen.

Lijfrenten en conserverende aanslag

Als u in Nederland een lijfrente hebt opgebouwd (en premies afgetrokken) dan wordt over de waarde van de lijfrentepolis een conserverende aanslag opgelegd. Deze werkt verder hetzelfde uit als een pensioen (zie hierboven).

Kapitaalverzekeringen en spaarrekeningen eigen woning

Als de eigen woning niet wordt verkocht dan moet u in de emigratie aangifte de waarde van de polis te verminderen met de gestorte premies opgeven, deze worden meegenomen in de conserverende aanslag (mits het saldo positief is). Voor het overige werkt dit netzo als bij pensioenen.

Standpunt Belastingdienst

De Belastingdienst legt bij emigranten (mensen die buiten Nederland gaan leven en wonen) veelal aanslagen op, de zogenaamde conserverende aanslagen. De aanslagen worden opgelegd over lijfrenten, kapitaalverzekeringen eigen woning, spaarbrieven, pensioenen, waardes in bedrijven, etc. De Belastingdienst wil toekomstige claims die er nog zouden zijn (heffing over lijfrentes, dividenduitkeringen, etc.) hierdoor veiligstellen. Bij emigraties binnen Europa mag geen zekerheid worden gevraagd, daarbuiten wel.

Standpunt rechters

Er zijn op dit moment een aantal uitspraken gedaan door rechters, waaruit volgt dat Nederland te makkelijk is met het opleggen van conserverende aanslagen. Tegen de meeste zaken heeft de Staatssecretaris hoger beroep aangetekend. De Hoge Raad zal eerdaags uitspraak doen in een aantal van deze zaken. De verwachting is dat de Hoge Raad ten voordele van de belastingplichtigen zal beslissen. Emigratie wordt dan fiscaal een stuk gunstiger. Een kort overzicht:

1. AB-winsten: Is het Nederlandse systeem (van vóór 2001) strijdig met het EG-recht? Volgens het Hof van Justitie van de EU (en het Gerechtshof in Nederland) is dit zo. De Hoge Raad moet nu duidelijkheid geven, de Hoge Raad heeft in februari 2009 in een drietal uitspraken bepaald dat Nederland de aanslagen mag opleggen!
2. Pensioen en lijfrente: Mag Nederland een conserverende aanslag opleggen aan iemand die (met pensioen en lijfrentepolissen) emigreert naar een land buiten de EU? Volgens het Gerechtshof mag dit niet, de Hoge Raad zal het verlossende woord geven, dit laat thans erg lang op zich wachten, onduidelijk is waarom.
3. Lijfrente: Nederland heft over de afkoop van een lijfrentepolis terwijl de persoon al in het buitenland woont (binnen de EU) en de heffing aan dit woonland is toegewezen. Het Gerechtshof en de Advocaat Generaal (advies Hoge Raad) zijn van mening dat dit niet mag.

Conclusie

Het kan raar lopen binnen de fiscale wereld. Het lijkt mij echter redelijk om te veronderstellen dat de Hoge Raad gaat bepalen dat het opleggen van aanslagen door Nederland bij emigraties moet worden beperkt, bij de AB-winsten is dit nog niet gebeurd. Een optimaal fiscaal advies bij emigratie wordt hierdoor nog belangrijker. Binnen ons kantoor kunt u hiertoe contact opnemen met onderstaande persoon.