Belastingheffing extreem rijken bij emigratie

In een kamerbrief d.d. 4 december 2024 wordt ingegaan op een extra belastingheffing voor extreem rijken die emigreren. In navolging hierop heeft de staatssecretaris op 18 februari 2025 een nadere kamerbrief gestuurd inzake de verhuizing van miljonairs naar belastingparadijzen. Een dergelijke heffing kan lastig worden toegepast als mensen emigreren naar landen waar Nederland een belastingverdrag mee heeft gesloten. Landen waar Nederland geen belastingverdrag mee heeft gesloten kunnen wel onder deze nieuwe regeling vallen (en ook de Verenigde Arabische emiraten omdat Nederlands onder dit verdrag niet als inwoner worden gezien).

Het ontstaan van een internationale heffing voor super rijken

Binnen europa is er overleg over de emigratie van (extreem) rijken waardoor er minder belasting wordt betaald. In een eerder artikel (augustus 2024) zijn we reeds ingegaan over de verkenningen die hierover in Nederland plaatsvinden. Oxfam Novib heeft deze belastingheffing al meermaals aan de orde gesteld en daarna is vanuit de Tweede kamer (april 2024) een eerste notitie verschenen. Ook de G20 (juni 2024) is een dergelijke heffing aan het verkennen. Ook bij de laatste G20 top in Brazilie (november 2024) kwam dit onderwerp weer aan de orde. Uit onderzoek van het Witte Huis (in 2021) volgt dat de 400 rijkste mensen in de VS gemiddeld 8,2% belasting betalen. Tax the Rich (belast de rijken) is al jaren een gespreksonderwerp binnen de (linkse beweging) van de G20. Voorstellen voor een extra heffing (vanuit Brazilie, Frankrijk, Zuid Afrika, Spanje en Afrika) worden thans nog tegengehouden door de VS en Duitsland. In juli 2024 stemden de G20-ministers van Financiën echter voor het eerst in met een gezamenlijke inspanning om ervoor te zorgen dat personen met een ultrahoog vermogen effectief worden belast. Deze beslissing werd in november 2024 door G20-leiders bevestigd in een verklaring met dezelfde bewoordingen.

Trailing tax in Nederland

De laatste tijd wordt er veel gesproken over een extra fictie, de trailing tax. Een trailing tax is een extra verlengde belastingplicht die aan een emigrant wordt opgelegd om hem of haar nog enkele jaren na vertrek als binnenlands belastingplichtige aan te merken. Duitsland, Finland, Spanje, Portugal en Frankrijk kennen al een dergelijke belasting. Als Nederland een trailing tax wil toepassen moet er een wijziging worden aangebracht in het inwonersbegrip maar ook in belastingverdragen (Nederland heeft er ruim 100 gesloten met diverse landen) (artikel FD 4 december 2024, met inlog). Dit is niet eenvoudig, Finland heeft het in een paar belastingverdragen opgenomen maar kan deze ook regelmatig niet afdwingen (overeenkomen) met andere landen. Het effect zal de komende jaren dus beperkt zijn en tevens lang gaan duren. Het zou sneller kunnen als landen gezamenlijk een dergelijke belasting invoeren, dit dus in OESO verband. Op dit moment is nog niet bekend hoeveel mensen er daadwerkelijk vanuit fiscaal oogpunt naar aantrekkelijke landen emigreren, dit zal de komende jaren worden onderzocht, zie kamerbrief d.d. 4 december 2024 en beslisnota op 21 november 2024.

Dubbele verhuizing via drielanden constructie werkt niet

Een kleine 60 rijke Nederlanders hebben op creatieve wijze gebruik gemaakt van een zogenaamde drielandenpunt constructie. De rijken emigreerden naar Luxemburg of Zwitserland en hun bedrijf (BV) verplaatsen de zetel naar Malta (of Luxemburg). De Belastingdienst ging hier voorliggen via een projectmatige aanpak (sinds 2015) en kwam met diverse aanslagen (110 miljoen aan dividendbelasting). In deze stevige aanpak kreeg de Belastingdienst in veel zaken gelijk. Via deze route was de Vennootschapsbelasting beperkt en de dividendbelasting vrijwel nihil. Als de advisering zorgvuldig is uitgevoerd en ook wordt opgevolgd kan er veel belasting worden bespaard. De praktijk is echter anders, veel rijken laten de uitvoering rommelig verlopen (na enkele jaren). De (trust) directie heeft feitelijk weinig te vertellen en van een "echte" emigratie is ook niet altijd sprake. Gelukkig worden er zelden boetes opgelegd.

Sinds 2015 is de constructie niet meer echt interessant (door wetswijziging). Tot dat moment werden conserverende aanslagen na 10 jaar kwijtgescholden, sindsdien vervalt deze termijn en blijft de conserverende aanslag - zonder termijn - gewoon bestaan. De huidige exitheffing wordt vlak voor emigratie opgelegd en bij een emigratie binnen de EU nog niet direct geïnd (artikel 25 lid 8 invorderingswet). Inning zal plaatsvinden bij een dividenduitkering, overlijden, vervreemding of het liquideren van de vennootschap.  Nederland heeft zich met deze regeling permanent het heffingsrecht over het aanmerkelijk belang van de Nederlandse DGA toegeëigend, zelfs als deze op enig moment al vele jaren buiten Nederland woont.

Vorenstaande is de lezen in een artikel van het FD op 31 januari 2025 (inlog). Voorbeelden voor procedures zijn Gerechtshof Den Haag d.d. 24 juni 2020 EC:I:NL:GHDHA:2020:1044 (en later Hoge Raad d.d. 1 juli 2022 ECLI:NL:HR:2022:976), Gerechtshof 's Hertogenbosch d.d. 6 juni 2023 (ECLI:NL:GHSHE:2023:2393) en Gerechtshof Amsterdam d.d. 16 februari 2023 (ECLI:NL:GHAMS:2023:808).

Kans van slagen extreem rijken heffing niet zo groot

De kans dat deze heffing er komt achten wij klein. Ruim 80% van de rijkste mensen wonen in de VS en met de komst van Donald Trump en op zijn bagagedrager Elon Musk (met een onduidelijke maar naar verwachting prominente rol) lijkt de kans op verdere voortuitgang op korte termijn niet zo groot, wereldwijd tenminste. Ook zal Nederland bestaande belastingverdragen moeten respecteren. Invoering zou dan dus alleen via een gezamenlijk standpunt (OESO) tot stand kunnen komen.

Hoe kijkt Nederland naar een belastingheffing voor super rijken?

In Nederland wordt steeds meer aandacht besteed aan de belastingheffing van extreem vermogende personen. Tijdens het dertigledendebat van 4 april jongstleden zijn diverse moties besproken, die pleiten voor extra belastingen voor de superrijken en het vormen van internationale samenwerkingsverbanden. Hieronder geven we een samenvatting van de belangrijkste punten en aandachtspunten.

Internationale ontwikkelingen: de strijd tegen belastingontwijking

De belastingheffing van extreem rijken staat internationaal hoog op de agenda, vooral binnen de G20 en de OESO. Belangrijke punten:

• Nederland steunt het idee van een wereldwijde minimumbelasting voor extreem vermogende personen.
• Internationale afspraken zijn cruciaal om belastingontwijking en grondslagerosie tegen te gaan.
• Het uitwisselen van informatie over vastgoed, banksaldi en aandelenbezit kan helpen om vermogenden effectief te belasten.

Exitbelasting: belasting bij emigratie

Nederland kent al diverse exitheffingen, bijvoorbeeld voor inkomsten uit ondernemingen (box 1), aanmerkelijk belang (box 2), pensioenen en lijfrenten, en box 3-vermogen. Het idee is dat vermogen opgebouwd in Nederland niet onbelast blijft bij emigratie. Actuele voorstellen:

• Het invoeren van een EU-exitbelasting.
• Onderzoek naar het uitbreiden van bestaande exitregelingen, inclusief een zogenoemde trailing tax.

Wat is een trailing tax?

Een belasting die emigranten verplicht om enkele jaren na vertrek belasting te betalen (over inkomen en vermogen) alsof ze nog in Nederland wonen. Dit voorkomt dat belastingplichtigen emigreren naar landen met lage belastingdruk. Een trailing tax betreft dus een verlengde belastingplicht, waarbij door het land van emigratie ook belasting wordt geheven over inkomen en/of vermogensaanwas dat na de emigratie in een ander land wordt opgebouwd of wordt verdiend. Een trailing tax gaat verder dan de normale regelingen met betrekking tot de fiscale woonplaats en behandelt de emigrant nog enkele jaren na zijn vertrek als binnenlandse belastingplichtige.

Vergelijking met andere landen

Andere landen hanteren al vormen van exit- of trailing taxes:

• Finland: Belast emigranten nog drie jaar, tenzij zij bewijzen geen banden meer te hebben met het land.
• Duitsland: Hanteert een tienjarige belastingplicht bij emigratie naar lage-belastinglanden.
• Spanje en Portugal: Toepassing van trailing taxes op emigranten naar niet-coöperatieve jurisdicties.
• Frankrijk: Belast Franse staatsburgers die naar Monaco emigreren alsof ze nog in Frankrijk wonen.

Aandachtspunt: De uitvoerbaarheid van dergelijke heffingen verschilt sterk per land. Nederland zal deze lessen meenemen bij eventuele implementatie.

Impact op de belastingdienst en rechtvaardigheid

Hoewel Nederland al enkele vormen van exitheffingen heeft, moet een uitbreiding hiervan zorgvuldig worden overwogen. Belangrijke vragen:

• Is de belasting uitvoerbaar zonder de belastingdienst te overbelasten?
• Hoe wordt dubbele belasting voorkomen?
• Hoe proportioneel is de maatregel voor belastingplichtigen?

Conclusie en toekomstperspectief

Nederland streeft naar rechtvaardige belastingheffing en kijkt daarbij naar internationale samenwerking en nationale maatregelen zoals exit- en trailing taxes. Hoewel de invoering van nieuwe maatregelen tijd en draagvlak vereist, kunnen ze bijdragen aan een eerlijkere verdeling van belastingdruk. Bent u ondernemer of vermogend particulier met plannen om te emigreren? Laat u goed informeren over de fiscale gevolgen. Ons kantoor biedt uitgebreide ondersteuning bij fiscale emigratieplanning en helpt u optimaal te navigeren door de complexe regelgeving.

Neem contact met ons op voor een vrijblijvend adviesgesprek!