Overdrachtsbelasting bij een juridische fusie

Als een vennootschap onroerend goed bezit en juridisch fuseert, dan zal het onroerend goed onder algemene titel overgaan op de verkrijgende vennootschap. Dit leidt in beginsel tot een belastbaar feit voor de overdrachtsbelasting. Indien de fuserende vennootschap geen onroerend goed bezit, maar heeft zij wel meer dan een derde belang in een vennootschap die onroerend goed bezit, kan zich een belastbaar feit voor de overdrachtsbelasting voordoen.

Een juridische fusie wordt vaak gebruikt om de structuur te vereenvoudigen en / of onroerendgoedportefeuilles samen te voegen. De overdrachtsbelasting bedraagt wordt in 2023 verhoogd tot 10,4% (2021 en 2022:  8%). Op woningen is het tarief 2%. Voor starters op de woning markt (onder voorwaarden) zelfs 0%.

Juridische fusie binnen het concern

Is er sprake van een juridische fusie binnen het concern, dan zal men een beroep moeten doen om de interne reorganisatievrijstelling die de Wet belastingen van rechtsverkeer 1970 kent. Deze vrijstelling houdt in, dat het onroerend goed de komende drie jaren tot hetzelfde concern dient te behoren. Bij de juridische fusie binnen concern is dan ook geen zakelijke overweging vereist om voor de vrijstelling in aanmerking te komen.

Juridische fusie buiten het concern

Indien er een juridische fusie plaatsvindt tussen twee vennootschappen waarbij niet alle aandelen door dezelfde moedermaatschappij worden gehouden, dan kan men géén beroep doen op de interne reorganisatievrijstelling. In die situatie kan men alleen een beroep doen op de vrijstelling voor de juridische fusie. Deze vrijstelling voor de juridische fusie is echter veel strikter dan de interne reorganisatievrijstelling, de vrijstelling van een juridische splitsing of die van de bedrijfsfusie.

De vrijstelling van de juridische fusie kan alleen worden toegepast indien de juridische fusie hoofdzakelijk plaatsvindt op grond van zakelijke overwegingen. Deze bewijslast is veel zwaarder dan bij de juridische splitsing of bedrijfsfusie. Sinds 1 januari 2012 is de vrijstelling van de juridische fusie pas wettelijk geregeld, sinds een aantal jaren komt er meer duidelijkheid over wanneer sprake is van de zinsnede: “Hoofdzakelijk plaatsvindt op grond van zakelijke overwegingen”.

Jurisprudentie

Tot op heden is er een tweetal relevante arresten gewezen over de juridische fusie tussen vennootschappen.

De Rechtbank Den Haag 25 januari 2018, nr. 17/2388 heeft een arrest gewezen over twee vennootschappen die een VOF dreven. Deze VOF is echter opgeheven, waarna de ene vennootschap alleen nog over een onroerende zaak beschikte. Later in het jaar vond de juridische fusie plaats, waarbij de te fuseren vennootschap alleen een onroerende zaak in zijn bezit had. Dat de structuur als gevolg van de juridische fusie eenvoudiger werd, er minder administratieve lasten resteerden (minder aangiften en jaarrekeningen), vond de rechtbank niet voldoende om te spreken van een juridische fusie die hoofdzakelijk plaatsvindt op grond van zakelijke overwegingen.

In Rechtbank Noord-Holland 19 maart 2019, nr. 17/3366 was het oordeel anders. In die situatie betoogde de belastingplichtige dat de juridische fusie erop was gericht een (substantiële) kostenbesparing te bewerkstelligen. In onderhavig geschil zou de kostenbesparing uitkomen op een bedrag van € 7.500 per jaar, terwijl de in geschil zijnde overdrachtsbelasting € 3.000 bedroeg. Daarbij was de rechtbank van mening dat door het in economisch opzicht samenvoegen van ter dekking van pensioentoezeggingen aangehouden vermogen tot het voordeel van risicospreiding zal leiden, ook als het vermogen en het te spreiden risico beperkt zijn. Hierdoor is volgens de rechtbank niet slechts sprake van een optelsom van de vennootschappen die bij deze juridische fusie zijn betrokken.

Er zal nog de nodige jurisprudentie gewezen moeten worden teneinde meer duidelijkheid te verkrijgen over wanneer sprake is van “hoofdzakelijk zakelijke overwegingen”. Dit zal zich op termijn uit moeten wijzen. Het is dan ook zaak u vooraf goed te laten informeren over de (on)mogelijkheden, teneinde een naheffingsaanslag overdrachtsbelasting achteraf te voorkomen.

Heeft u zelf te maken met deze problematiek of bent u voornemens te herstructureren waarbij er vennootschappen onroerend goed bezitten? Neem dan contact op met de auteur van dit artikel.