Erfbelasting en emigratie

Een aantal landen kent geen erfbelasting / schenkbelasting. Veel mensen emigreerden vroeger naar België en de laatste tijd steeds vaker naar Spanje, Portugal of Italië. Dit om de erfbelasting / schenkbelasting in Nederland te voorkomen. Mits u na uw emigratie nog 10 jaar leeft, kunt u door een emigratie de Nederlandse erfbelasting voorkomen. Een alternatief is dat u de nationaliteit van uw nieuwe woonland aanneemt, dergelijke procedures kunnen soms lang duren (of veel geld kosten).

10-jaars fictie in Nederlandse wetgeving

De Nederlandse successiewet / erfbelasting stelt dat een erflater met de Nederlandse nationaliteit die komt te overlijden, binnen een periode van 10 jaar na zijn emigratie uit Nederland bij zijn overlijden geacht wordt in Nederland te wonen. Deze regeling geldt zowel voor erven als voor schenken. Door deze fictie moet u tijdig emigreren om aan de Nederlandse erfbelasting te ontkomen.

In de praktijk weet de Nederlandse overheid niet dat een Nederlander die een paar jaar weg is, komt te overlijden in het buitenland. Op de Nederlandse erfgenamen rust dan de plicht om dit te melden bij de Nederlandse overheid. Door de 10-jaarstermijn kan er dubbele heffing optreden, dus heffing in het woonland en in Nederland. De 10-jaars termijn is volgens de rechter niet in strijd met het EG Recht (uitspraak Hof van Justitie d.d. 23 februari 2006 nummer C513/03 en Hoge Raad d.d 22 december 2006 rolnummer 39.261).

Erflater overlijdt in Nederland en woont in buitenland

• De heer X is in 1968 gescheiden en vader van 2 kinderen, beide kinderen wonen in Nederland. Uit het tweede huwelijk is ook 1 kind geboren.
• In 1996 is de heer X naar het buitenland geëmigreerd.
• In 2001 is hij uiteindelijk geëmigreerd naar Curaçao.
• Samen met zijn zoon runde hij sinds 2005 een bedrijf in Nederland. In 2006 is hij opnieuw getrouwd met een vrouw die haar hele leven al op Curaçao woonachtig is.
• In 2007 laat de heer X zich in Nederland opereren en is dan ook gedurende een paar maanden in Nederland (pacemaker-operatie).
• De onderneming wordt in 2007 voor € 70 miljoen verkocht aan een Amerikaanse onderneming (levering in 2009).
• In 2008 laat erflater zich door een belastingadvieskantoor adviseren en maakt hij op Curaçao een testament op.
• Eind 2008 komt erflater voor operaties weer naar Nederland, in maart 2009 wordt duidelijk dat X zal komen te overlijden. Op zijn sterfbed doet erflater nog enkele giften.
• De erflater komt in 2009 in Nederland te overlijden.
• In geschil is waar de erflater woont ! De inspecteur stelt dat de erflater in Nederland woonde (artikel 1 Successiewet en artikel 4 van de Algemene Wet inzake Rijksbelastingen).

De bewijslast waar erflater woont rust bij de inspecteur. Hij is namelijk degene die stelt dat het belastbare feit zich in Nederland heeft voortgedaan. Tussen partijen staat vast dat erflater Nederland al meer dan 10 jaar heeft verlaten. De inspecteur stelt dat de erflater - na de verkoop van zijn bedrijf - zijn woonplaats heeft verlegd naar Nederland. Hiertoe stelt de inspecteur het volgende:

1. Erflater bevond zich volgens de inspecteur op dat moment op een kruispunt in zijn leven en heeft toen ervoor gekozen om weer in Nederland te gaan wonen.
2. De hartkwaal van erflater speelde hem steeds meer parten. Erflater besefte na de verkoop van zijn bedrijf dat een langer verblijf in een tropisch klimaat niet goed zou zijn voor zijn gezondheid en dat hij hierdoor eerder kans liep te overlijden.
3. De relatie met zijn vrouw stond op springen.
4. Erflater woonde waar hij werkte. Na de verkoop van zijn bedrijf had erflater een groot vermogen tot zijn beschikking. Hij had het plan om een groot modern complex op te zetten in Nederland. Voor zijn verblijf in Nederland stond reeds het appartement In Nederland, dat in eigendom was van belanghebbende, permanent tot zijn beschikking.

De rechter loopt de standpunten van de inspecteur door en komt tot de conclusie dat de standpunten niet juist zijn.

1. Het klimaat op Curaçao is prima voor de gezondheid van de belanghebbende (volgt uit diverse verklaringen).
2. De huwelijkssituatie doet er niet veel toe en wordt niet voldoende bewezen.
3. De activiteiten van erflater kunnen prima in het buitenland plaatsvinden.
4. Partijen verschillen van mening over de rol van erflater, de inspecteur stelt een actieve betrokkenheid en de belanghebbende stelt een investeerdersrol.
5. Erflater heeft het appartement zeer beperkt gebruikt (bleek uit meterstanden).

De Rechtbank concludeert: Het voorgaande leidt de Rechtbank tot het oordeel dat erflater noch ten tijde van zijn overlijden, noch in de tien jaar daarvóór zijn woonplaats had in Nederland en dat ten onrechte erfbelasting is geheven over diens nalatenschap. De onderhavige aanslag moet derhalve worden vernietigd. Het beroep is gegrond.

Bron erfbelasting bij 10-jaarstermijn

Rechtbank Zeeland - West Brabant d.d. 14 mei 2014.