Constructie kruislingse schenking

Piet en Jan ontvangen van hun moeder een schenking van € 100.000. In dezelfde week krijgen ze ook een schenking van € 100.000 van een derde. Deze derde is een (zaken) relatie van de vader van Piet en Jan. Vervolgens schenkt moeder aan de 4 kinderen van de (zaken) relatie ieder € 50.000. Via dit kasrondje is er € 200.000 aan de kinderen geschonken. Mag dit?

De kwestie is voorgelegd aan de Hoge Raad en de adviseur van de Hoge Raad (De AG) heeft op 11 oktober 2024 zijn mening gegeven (ECLI:NL:PHR:2024:1055) , de AG stelt een correctie voor via de civiele route. Via de civiele route is beoogd om tussen partijen een overeenkomst te sluiten (help jij mij dan help ik jou), fiscaal is dan sprake van een schenking aan het eigen kind. Lukt dit niet dan moet het maar via de route van fraus legis.

Procedure over kruislings schenken aan kinderen

In een procedure bij het Gerechtshof Den Haag d.d 27 maart 2024 wordt bovenstaande constructie beoordeeld, het Gerechtshof komt tot het volgende:

Schenkingen: Belanghebbende ontving twee grote schenkingen in 2017 van €100.000 elk van verschillende schenkers, gebruikt voor aflossing eigenwoningschuld.
Vrijstellingen: Voor beide schenkingen werd een beroep gedaan op de eenmalig verhoogde vrijstelling voor de eigen woning.
Kruislingse schenkingen: Er was een samenhang tussen de schenkingen tussen de families, waarbij moeder [B] en mevrouw [C] aan elkaars kinderen schonken, vermoedelijk om belastingvoordelen te maximaliseren.
Standpunt Belastingdienst: De Inspecteur legde aanslagen schenkbelasting op, waarbij de eigenwoningvrijstelling voor één van de schenkingen niet werd toegepast (de schenking van de zakenrelatie)
Bezwaar en rechtbank: Het bezwaar tegen deze aanslag werd afgewezen, en de rechtbank bevestigde deze beslissing.
Hoger beroep: Belanghebbende stelde hoger beroep in waarin het recht op de eigenwoningvrijstelling centraal stond.
Wetsinterpretatie: Artikel 33, Successiewet 1956 staat een vrijstelling toe voor schenkingen ten behoeve van een eigen woning, maar deze casus betrof de interpretatie of kruislingse schenkingen hieronder vallen. Het Hof herkwalificeerde de schenking zodanig dat de belastingvoordelen die via kruislingse schenkingen werden beoogd, niet werden toegekend.
Fraus legis: De handelswijze van betrokkenen werd aangemerkt als een poging tot belastingontwijking, wat strijdig is met de doelstelling van de wet.
Uitspraak Gerechtshof: het hoger beroep faalde op gronden van zowel fiscaalrechtelijke kwalificatie als fraus legis, bevestigend dat de schenkingen in wezen van de ouders aan hun eigen kinderen waren en niet voldeden aan de vrijstellingscriteria bij kruislings schenken.
Advies: belastingbetalers dienen voorzichtig te zijn met complexe schenkingsstructuren die bedoeld zijn om belastingvoordelen te verkrijgen, vooral wanneer deze het karakter hebben van kruislingse schenkingen. In deze situatie sluit de wet een dergelijke constructie niet uit. De Rechtbank zag de schenking via de zakenrelatie als een indirecte schenking van de moeder. Het Gerechtshof stelt dat de wetgever geen vertrouwen heeft gewekt dat een dergelijke kruislingse schenking niet zou worden bestreden. De Staatssecretaris van Financiën heeft de Tweede Kamer namelijk laten weten dat het als een constructie wordt beschouwd die actief zal moeten worden bestreden. Via de eerste (rechtstreekse) schenking van moeder wordt de eigenwoningvrijstelling voor 'ouder-kind'-schenkingen volgemaakt (gebruikt).

Noot fiscaal jurist inzake kruislings schenken en fraus legis

Het kruislings schenken is al eerder (in 2019) aan de orde geweest vanwege publicatie (telegraaf) over dit onderwerp, er zijn ook kamervragen gesteld over dit onderwerp (lees hier). In geval van fiscaalrechtelijke kwalificatie wordt niet de civielrechtelijke kwalificatie van de feiten en de rechtshandelingen gevolgd maar een fiscaalrechtelijke duiding van die feiten en rechtshandelingen indien aan de gekozen rechtsvorm verbonden fiscale gevolgen niet aanvaardbaar zijn gezien het economische resultaat ervan en gelet op de strekking van de belastingwet (zie Hoge Raad in 2019). Het is de bedoeling van de wetgever om slechts 1x de vrijstelling toe te passen, via een constructie wordt de vrijstelling via deze structuur 2x toegepast. De schenking van de zakenpartner aan de kinderen zou alleen maar plaatsvinden als er ook € 200.000 zou worden ontvangen bij de kinderen van de zakenpartner. Ook de route van het begrip fraus legis wordt nog uitgebreid toegelicht in de uitspraak van het Gerechtshof (zie ook uitspraak Hoge Raad 15 maart 2013), de staatssecretaris heeft meermaals aangegeven dat dergelijke schenkingen zullen worden bestreden, wat nu ook is gebeurd. Beroep op vertrouwensbeginsel is dus redelijk kansloos. Waarom de wetgever dergelijke constructies niet in de wettekst heeft dichtgezet is bijzonder.