Fiscale eenheid omzetbelasting

In Nederland is het toegestaan dat meerdere (rechts-)personen samen worden opgenomen in een zogenaamde fiscale eenheid voor de omzetbelasting. Bij een beperkt recht op aftrek van btw is dit veelal voordelig. Voor de fiscale eenheid is het volgende van belang:

• Economische verwevenheid
• Financiële verwevenheid
• Organisatorische verwevenheid

Economische verwevenheid bij fiscale eenheid omzetbelasting

De economische verwevenheid is vaak onderwerp van discussie. Vorenstaande speelt vaak bij ziekenhuizen, onderwijsinstellingen en zorginstellingen (maar ook bij verzekeraars, verzekeringstussenpersonen, holdings en banken).  Op 18 februari 2022 heeft de Hoge Raad een arrest gewezen over de onderlinge verwevenheid en het vertrouwen dat kon worden verleend aan een beschikking voor de fiscale eenheid voor de omzetbelasting. In dit arrest wordt niet naar de economische maar naar de organisatorische verwevenheid gekeken.

Financiele verwevenheid bij fiscale eenheid omzetbelasting

Ondernemingen zijn financieel verweven als meer dan 50% van de aandelen (stemrecht) van elk van de ondernemingen direct of indirect in dezelfde handen zijn. In een procedure bij het Gerechtshof Arnhem Leeuwarden d.d. 11 juni 2024 (ECLI:NLGHARL:2024:3912) was dit niet het geval. De meerderheid van de juridische en economische eigendom van de aandelen was niet in dezelfde handen. Door belanghebbende gestelde stemafspraken maken niet dat wel sprake is van een fiscale eenheid voor de omzetbelasting. Het Gerechtshof verwijst in deze casus ook naar een eerder arrest van de Hoge Raad d.d. 18 februari 2022 ECLI:NL:HR:2022:269

In een procedure bij de Rechtbank Zeeland Westbrabant d.d. 8 augustus 2024 (ECLI:NL:RBZWB:2024:5498) was er geen sprake van voldoende financiële verwevenheid door een discrepantie in de aandeelhoudersovereenkomst (geschillenregeling). Het ziekenhuis had 51% van de aandelen in een schoonmaakbedrijf en de andere 49% zaten bij het schoonmaakbedrijf. Partijen hadden ook een aandeelhoudersovereenkomst gesloten, in de geschillenregeling stond dat geschillen zouden worden opgelost door een scheidsgerecht, beide partijen stellen een arbiter aan en deze 2 arbiters benoemen de derde arbiter. Mede door deze regeling en het feit dat bepaalde bevoegdheden niet zonder toestemming van de AvA konden worden uitgeoefend is er onvoldoende financiële verwevenheid, aldus de rechtbank.

Fiscale eenheid voor de omzetbelasting

Bij een fiscale eenheid voor de omzetbelasting worden meerdere (rechts-)personen / ondernemingen gezamenlijk gezien als één ondernemer voor de omzetbelasting. De fiscale eenheid dient vervolgens één aangifte omzetbelasting in. Over interne leveringen of diensten binnen het concern hoeft geen btw te worden gerekend. De onderlinge verwevenheid (financieel, economisch en organisatorisch) moet in onderlinge samenhang worden gezien.

Verwevenheid bij schoonmaak of onderwijs en btw

Er is vaak discussie met de Belastingdienst over schoonmaakdiensten en / of het detacheren van leerkrachten. Een scholengemeenschap richt bijvoorbeeld binnen concern een schoonmaakdienst op of er wordt een eigen uitzendbureau opgericht. In beide zaken worden er binnen het concern facturen zonder btw gestuurd. Hierdoor is er over schoonmaakdiensten (in eigen beheer) geen btw verschuldigd. De Hoge Raad kijkt vaak naar dit soort situaties en voor de economische verwevenheid is van belang dat kan worden aangenomen dat er tussen de ondernemers onderling een niet verwaarloosbaar economische betrekking bestaat. Hierbij is het minder van belang of de betrokken ondernemers ook (in meer of mindere mate) aan derden goederen of diensten leveren.

Een voorbeeld uit februari 2022 (Hoge Raad). De aandelen in X B.V. worden gehouden door stichting A (51%) en A B.V. (49%). X B.V. richt zich op schoonmaakdiensten en backoffice activiteiten aan Stichting A. A B.V. voert de dagelijkse leiding omdat ze hiervoor de kennis in huis hebben. De bestuurder van X B.V. is in dienstbetrekking bij de Stichting. Sinds 2008 wordt het geheel gezien als een fiscale eenheid voor de omzetbelasting, over onderlinge diensten wordt derhalve geen btw berekend. De werkzaamheden worden uitsluitend binnen het concern verricht. Volgens de Belastingdienst ontbreekt de financiële en organisatorische verwevenheid. Er wordt dus omzetbelasting nageheven. De Hoge Raad pakt de zaak strak op.

Wanneer is sprake van verwevenheid voor fiscale eenheid btw

Van organisatorische verwevenheid is volgens de Hoge Raad sprake indien:

1. De ondernemer onder een gezamenlijke (als eenheid functionerende) leiding staat.
2. De leiding van de ene ondernemer ondergeschikt is aan die van de andere ondernemer.

Bij de financiële verwevenheid gaat het er met name om dat er tenminste sprake is van een meerderheid van aandelen - inclusief zeggenschap - in elke rechtspersoon die tot de groep behoort, dit kan direct of indirect.

De Hoge Raad verwijst de zaak naar een ander Gerechtshof om te onderzoeken of de banden in financieel en organisatorisch opzicht voldoende nauw zijn. De fiscale eenheid mocht niet vertrouwen op de beschikking (vertrouwensbeginsel), omdat ze de inspecteur niet juist hebben geïnformeerd bij de aanvraag van de beschikking.

Wanneer stopt aansprakelijkheid fiscale eenheid BTW?

De hoofdelijke aansprakelijkheid voor schulden van de fiscale eenheid voor de omzetbelasting stopt pas als dit schriftelijk is doorgegeven aan de Belastingdienst. U moet dit dus schriftelijk melden aan de Belastingdienst, aldus de rechtbank in november 2023. Vorenstaande melding is dus van essentieel belang omdat anders de aansprakelijkheid voor BTW schulden gewoon doorloopt. Vorenstaande is al eens gememoreerd door de Hoge Raad in 2012.

Vraag over fiscale eenheid btw

Heeft u vragen over de fiscale eenheid voor de omzetbelasting, neem dan gerust contact op met onderstaande specialisten. Zij ontvangen u graag voor een vrijblijvend gesprek.

Bron fiscale eenheid btw

Hoge Raad d.d. 18 februari 2022 ECLI:NL:HR:2022:269

DJ