Gratis een gezonde lunch aanbieden is vrijgesteld van belastingheffing

Een leuke zaak zo net voor het weekend. Mag een werkgever een gezonde lunch op de zaak belastingvrij (gerichte vrijstelling) aan een werknemer verstrekken, dit als een soort arbo voorziening? Volgens de rechtbank en het gerechtshof niet, volgens de Hoge Raad wel. Het gerechtshof krijgt ook een gevoelig tikje over de vingers. Gezond eten is belangrijk, kan ziekte voorkomen en mag dus onderdeel zijn van het Arbobeleid van een werkgever. Of het gezonde lunchen nog steeds belastingvrij kan (na een wetswijziging in 2022) is nog niet helemaal duidelijk.

Huidige wetgeving inzake gezonde lunch

Een gezonde lunch is essentieel voor werknemers. Deze kan tot 2022 belastingvrij, volgens de Hoge Raad. Onder de wetgeving tot 2022 kon dit uiteindelijk belastingvrij. De wetgeving is in 2022 aangepast. Vanaf dat moment zijn enkel verplichtige arbo voorzieningen (uit de Arbowet) gericht vrijgesteld, denk hierbij aan een veiligheidshelm of ergonomische werkplek. Gezonde maaltijden vallen hier niet meer onder. De staatssecretaris geeft in zijn beantwoording op 14 juni 2024 aan dat elke werkgever naar eigen inzicht zijn vrije ruimte van de WKR mag invullen. Omdat vrijwel alle werkgevers vlot boven de WKR drempel uitkomen is de gezonde lunch dus belast met een eindheffing. Jammer... en een gemiste kans.

Belastingvrij lunchen of niet ? De feiten

Belanghebbende verstrekte in 2017 en 2018 dagelijks gezonde lunchmaaltijden aan haar werknemers, samengesteld volgens de richtlijnen van de Gezondheidsraad. Deze maaltijden werden verstrekt in het kader van het arbeidsomstandighedenbeleid van de werkgever, gericht op de gezondheid en vitaliteit van de werknemers. De kosten van deze maaltijden werden door de werkgever gedragen zonder een eigen bijdrage van de werknemers.

Het geschil

De discussie betreft een geschil tussen een werkgever (hierna: belanghebbende) en de Belastingdienst over de vraag of de gratis verstrekte gezonde lunchmaaltijden aan werknemers onder de gerichte vrijstelling van artikel 8.4a van de Uitvoeringsregeling Loonbelasting 2011 (URLB 2011) vallen. Deze zaak is behandeld door het Gerechtshof Den Haag, en uiteindelijk door de Hoge Raad op 24 mei 2024 (ECLI:NL:HR:2024:745). Het Gerechtshof was van mening dat de lunch niet belastingvrij kon worden verstrekt, de Hoge Raad dacht hier anders over.

Is de verstrekking van de gezonde lunchmaaltijden door belanghebbende aan te merken als een arbovoorziening die rechtstreeks voortvloeit uit het arbeidsomstandighedenbeleid en daarmee vrijgesteld van loonheffingen?

Uitspraak Gerechtshof Den Haag inzake gezonde lunch en werkkostenregeling

Het Hof oordeelde dat de verstrekking van de lunchmaaltijden niet onder de gerichte vrijstelling van artikel 8.4a, lid 1, van de URLB 2011 valt, omdat deze verstrekking slechts in algemene zin het welzijn en de gezondheid van werknemers bevordert, en niet specifiek verband houdt met de veiligheid en gezondheid van werknemers in verband met de arbeid. Deze uitspraak lag in lijn met de eerdere uitspraak van de Rechtbank in 2021. De conclusie van deze rechters is als volgt:

Op de verstrekking van gezonde lunchmaaltijden is de gerichte vrijstelling voor Arbovoorzieningen niet van toepassing. De lunchmaaltijden kwalificeren niet als een voorziening die rechtstreeks voortvloeit uit het arbeidsomstandighedenbeleid dat de inhoudingsplichtige voert op grond van de Arbowet. Een verband tussen de veiligheid en de gezondheid van de werknemers enerzijds en de met de arbeid verbonden aspecten anderzijds ontbreekt.

Uitspraak Hoge Raad inzake gezonde lunch

De Hoge Raad vernietigt de uitspraak van het Gerechtshof Den Haag en bepaalt dat de verstrekking van gezonde lunchmaaltijden wel degelijk kan vallen onder de gerichte vrijstelling van artikel 8.4a, lid 1, van de URLB 2011. De Hoge Raad benadrukt dat arbeidsomstandighedenbeleid in de zin van de Arbowet ook beleid ter voorkoming van ziekteverzuim kan omvatten, en dat gezonde maaltijden bijdragen aan het verminderen van ziekten en bevorderen van herstel, en daarom als onderdeel van het arbeidsomstandighedenbeleid kunnen worden gezien. De extra eis van het Gerechtshof "de arbo voorziening moet direct samenhangen met verplichtingen op grond van de Arbowet" gold tot 1 januari 2011, deze eis is niet overgenomen in de daarna toepasselijke wetgeving, aldus de Hoge Raad.

Wetswijziging in 2022 en belastingvrij lunchen

En gaat de gezonde lunch nu altijd belastingvrij? Nee dat ook weer niet, deze procedure speelde onder oude wetgeving (tot 2022). Tot dat moment was er meer ruimte voor een vergoeding en verstrekking onder de arbo vrijstelling.

Per 1 januari 2022 is artikel 8.4a(1)(a) van de Uitvoeringsregeling Loonbelasting 2011 gewijzigd om de reikwijdte van de gerichte vrijstelling voor arbovoorzieningen te verduidelijken. Deze vrijstelling geldt uitsluitend voor voorzieningen die direct samenhangen met de verplichtingen van de werkgever op grond van de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) en waarvoor geen eigen bijdrage van de werknemer mag worden verlangd.

De wijziging werd ingevoerd omdat er in de praktijk onduidelijkheid bestond over welke arbovoorzieningen onder de gerichte vrijstelling vielen. De wetgever heeft met deze wijziging duidelijk willen maken dat alleen verplichte arbovoorzieningen, die direct samenhangen met de verplichtingen van de werkgever, gericht zijn vrijgesteld. Voorbeelden hiervan zijn:

Ergonomische bureaustoelen
Voetenbankjes voor beeldschermwerk
Beeldschermbrillen
Laboratoriumjassen
Veiligheidsschoenen

Voorzieningen die niet direct verband houden met de verplichtingen van de werkgever, zoals algemene gezondheidschecks, gezonde maaltijden, fietsen, en sportieve activiteiten, vallen niet onder de gerichte vrijstelling. De wetgever benadrukt dat dergelijke voorzieningen geen verplichte arbovoorzieningen zijn en daarom niet vrijgesteld kunnen worden.

Met de wijziging is expliciet gemaakt dat bepaalde voorzieningen, zoals de cursus stoppen met roken en stoelmassages, niet langer onder de vrijstelling vallen. Deze voorzieningen kunnen echter in individuele gevallen en indien op de werkplek verstrekt, nog steeds onbelast worden verstrekt via de zogenoemde nihilwaardering. Daarnaast wordt de cursus stoppen met roken sinds 2020 vergoed vanuit het basispakket van de zorgverzekering, waardoor er minder beroep op de werkgever wordt gedaan voor deze kosten.

De toelichting op de wijziging heeft enkele omissies en inconsistenties. Zo wordt er geen melding gemaakt van geneeskundige keuringen en inentingen in het kader van preventie- en verzuimbeleid, ondanks eerdere vermelding door de regelgever. Het had de inzichtelijkheid vergroot als de wetgever had uitgelegd hoe deze voorzieningen zich verhouden tot de verduidelijkte richtlijnen.

De wijziging per 1 januari 2022 verduidelijkt dat de gerichte vrijstelling voor arbovoorzieningen alleen geldt voor voorzieningen die direct samenhangen met de wettelijke verplichtingen van de werkgever volgens de Arbowet. Niet-verplichte voorzieningen vallen buiten de vrijstelling, wat tot enige beperkingen leidt ten opzichte van eerder beleid. Deze wijziging is bedoeld om duidelijkheid te scheppen en consistentie te waarborgen in de toepassing van de vrijstelling voor arbovoorzieningen.

Noot fiscaal jurist inzake belastingvrij lunchen op kantoor

Een werkgever mag zijn eigen beleidsruimte invullen waardoor het arbobeleid ook maatregelen mag omvatten die niet verplicht zijn op grond van de Arbowet. Volgens de Hoge Raad is dus van belang of de verstrekking van de lunch rechtstreeks voortvloeit uit het arbobeleid dat de werkgever vooerde op grond van de Arbowet. Het beperken of voorkomen van ziekteverzuim valt hieronder. Iedere persoon weet - mede uit overheidsbeleid en spotjes op tv - dat gezond eten ziekte kan voorkomen en dat het herstel na een ziekte een stuk sneller gaat door gezond te eten.

De Hoge Raad oordeelt - in navolging van de AG in een uitgebreide toelichting - dat de verstrekking van gezonde lunchmaaltijden kan worden gezien als een arbovoorziening die voortvloeit uit het arbeidsomstandighedenbeleid, ongeacht of deze verstrekking verder gaat dan wat de Arbowet verplicht stelt. Artikel 8.4a, lid 1, van de URLB 2011 maakt geen uitzondering voor maaltijden, en derhalve kunnen gezonde maaltijden onder deze vrijstelling vallen indien zij deel uitmaken van het arbeidsomstandighedenbeleid. Het bestaan van arbeidsomstandighedenbeleid hoeft niet schriftelijk te zijn vastgelegd om in aanmerking te komen voor de gerichte vrijstelling.

Ondernemers dienen rekening te houden met de mogelijkheid dat verstrekkingen die bijdragen aan de gezondheid en het welzijn van werknemers onder bepaalde voorwaarden kunnen vallen onder de gerichte vrijstelling voor arbovoorzieningen. Dit arrest benadrukt het belang van een gedegen arbeidsomstandighedenbeleid en biedt ruimte voor fiscale optimalisatie door dergelijke verstrekkingen correct te positioneren binnen dit beleid.

De Hoge Raad heeft de uitspraak van het Gerechtshof Den Haag vernietigd en geoordeeld dat de door belanghebbende verstrekte gezonde lunchmaaltijden onder de gerichte vrijstelling van de URLB 2011 vallen. De Hoge Raad doet de zaak dan ook zelf af. Gezond eten mag onderdeel zijn van het arbobeleid van een werkgever. Voor het bestaan van dergelijk beleid bij een werkgever is niet vereist dat dit schriftelijk is vastgelegd (beleid is materieel aanwezig).

Deze uitspraak kan bijdragen aan een breder begrip en toepassing van het arbeidsomstandighedenbeleid in relatie tot fiscale vrijstellingen, hetgeen van groot belang is voor ondernemers en belastingadviseurs. Jammer dat onze staatssecretaris - voor de periode na 2022 - geen gepaste regeling mogelijk maakt