Lief-en-leedfonds fiscaal aantrekkelijk

Steeds meer bedrijven vormen een personeelsfonds of sociaal lief-en-leed-potje. Via een dergelijk fonds kunnen fiscaal voordelig leuke dingen voor het personeel worden geregeld. Hierbij kunt u denken aan extra uitkeringen of sociale projecten. De bijdrage van de werknemer is niet aftrekbaar (uit netto loon), de bijdrage van de werkgever is aftrekbaar van de winst en de uitkeringen zijn belastingvrij en hebben geen invloed op de werkkkostenregeling.

Voorwaarden voor een personeelsfonds

Een personeelsfonds kan belastingvrij uitkeringen overmaken of zaken weggeven als aan een aantal voorwaarden wordt voldaan:

1. De meeest eenvoudige juridische vorm is een vereniging.
2. Het fonds heeft een eigen (en onafhankelijk) bestuur. Vetorecht van de werkgever is niet toegestaan.
3. Werknemers hebben geen recht op een uitkering of verstrekking (dus geen aanspraak, het moet een verrassing zijn).
4. De werkgever moet in de afgelopen 5 jaar minder of maximaal evenveel aan het fonds bijdragen als de werknemer (via contributie).
5. Minimaal 75% van de werknemers (met zelfde arbeidsplaats) mag aan het personeelsfonds deelnemen, dus het fonds moet openstaan voor 75%. Hoeveel werknemers er dan meedoen is minder van belang.
6. Het fonds richt zich op incidentele geschenken of activiteiten met een gezamenlijk karakter (lastige bepaling).
7. Bepaalde uitkeringen (en verstrekkingen) zijn niet toegestaan, zoals uitkeringen bij ziekte, invaliditeit, bevalling, adoptie of overlijden.

Uitkeringen uit het fonds

Het fonds mag in het eerste jaar van haar bestaan al uitkeringen of verstrekkingen verrichten, mits natuurlijk de werkgever in dat jaar (of de vijf voorgaande jaren) maximaal 50% heeft bijgedragen, en de werknemers dus ook 50%. De geschenken zijn dus belastingvrij en hoeven niet te worden ondergebracht in de vrije ruimte van de werkkostenregeling. De bijdrage van de werkgever komt wel ten laste van de winst en niet ten laste van de vrije ruimte, omdat er geen sprake is van loon.

Bijdrage werknemer en werkgever

De werknemers die deelnemen aan het fonds moeten de laatste 5 jaar gezamenlijk dus tenminste evenveel hebben bijgedragen als de werkgever. Als het fonds nog geen 5 jaar bestaat, kunt u uitgaan van de periode vanaf de oprichting van het fonds tot het moment van de uitkering. Bijdragen van de werknemers moeten worden voldaan uit hun netto loon (niet aftrekbaar).

Truc met lief-en-leedpotje

In 1996 wordt een lief-en-leedfonds opgericht. Door de werkgever wordt € 1.000.000 gestort. In de jaren erna is er verder niks gebeurd. In 2008 wordt besloten om het fonds op te heffen. Conform de statuten wordt het bedrag uitgekeerd aan werknemers en gepensioneerden. De fiscalist bedenkt vervolgens een truc. Als de werknemers de laatste vijf jaar meer hebben bijgedragen dan de werkgever, is de uitkering uit het fonds belastingvrij. De werknemers storten daarom in 2008 € 1 per persoon (totaal € 500). Hierdoor kon volgens de fiscalist in 2009 een belastingvrije uitkering plaatsvinden aan de 495 werknemers / gepensioneerden. Deze truc werkt niet !

• De Hoge Raad heeft in 2000 het volgende vastgesteld (bij fonds waar 5 jaar niks is gestort):dDe Hoge Raad heeft in zijn arrest van 14 juli 2000, nr. 35 225, LJN: AA6522 voor de situatie waarin in de werkgever en werknemers gedurende de laatstverlopen vijf kalenderjaren niet hebben bijgedragen aan een fonds als volgt beslist: in het licht van deze wetsgeschiedenis dient de wettelijke voorwaarde dat de betrokken uitkeringen of verstrekkingen moeten zijn ontvangen uit een fonds tot welks middelen de inhoudingsplichtige gedurende de laatstverlopen vijf kalenderjaren evenveel of minder heeft bijgedragen dan de bij het fonds betrokken werknemers, aldus te worden gelezen dat daarin besloten ligt dat het moet gaan om een fonds tot de middelen waarvan werknemers in ieder geval gedurende de laatstverlopen vijf kalenderjaren hebben bijgedragen. Hiermede strookt het niet aan te nemen dat - zoals het middel wil - de vrijstelling van toepassing is indien gedurende de laatstverlopen vijf kalenderjaren noch de werkgever noch de werknemers hebben bijgedragen aan de middelen van het fonds. Het middel kan derhalve niet tot cassatie leiden.
• Het Gerechtshof heeft in 2012 het volgende bepaald (in lijn met de Hoge Raad uitspraak): naar het oordeel van het Hof is in een situatie als de onderhavige, waarin de (ex-)werknemers (per persoon) een bedrag van (ongeveer) € 1 hebben bijdragen aan de middelen van belanghebbende gedurende de laatstverlopen vijf kalenderjaren, op één lijn te stellen met de situatie als aan de orde in voornoemd arrest. Niet valt in te zien dat een dergelijk geringe bijdrage, waaraan voor de fondsvorming geen enkele wezenlijke betekenis toekomt en die door de (ex-)werknemers feitelijk ook niet als last van enige materiële betekenis kan zijn gevoeld, tot een andere uitkomst zou moeten leiden dan in de situatie waarin werknemers in de laatstverlopen vijf kalenderjaren niet hebben bijgedragen. Aldus bestaat geen recht op de fondsenvrijstelling. Dit is door de Hoge Raad in 2013 bevestigd.

Noot fiscaal jurist inzake lief-en-leedpotje

Volgens de letter van de wet zou bovenstaande constructie (€ 1 miljoen werkgever, paar jaar wachten en dan 5 jaar werkgever en werknemer gelijke bedragen) moeten werken. De ratio legis (doel en strekking) komt echter tot een andere conclusie, de rechter ook. Volgens de letter hebben de werknemers door de € 1 storting de laatste jaren meer bijgedragen dan de werkgever, volgens de letterlijke tekst is de uitkering dan belastingvrij. Blijkens de wetshistorie is de vrijstelling echter bedoeld voor uitkeringen uit een fonds waarbij de werkgever en de werknemer evenveel hebben bijgedragen. Normaal gesproken kijkt de Hoge Raad (voor onze rechtszekerheid) echter eerst naar de grammaticale uitleg, in deze situatie echter niet, omdat de laatste 5 jaren geen geld is voldaan (slechts 1 jaar).

Mits dit zorgvuldig gebeurd, kan fiscaal voordelig een lief-en-leedpotje of personeelsfonds worden opgezet. Ik het kader van de dreigende economische problemen kunnen zo werknemers belastingvrij worden geholpen of kunnen feestjes worden georganiseerd. Ook is het mogelijk om bijvoorbeeld bijdragen te verstrekken inzake zonnepanelen of andere vergroeningsmaatregelen. Wilt u advies hierover, laat het dan gerust weten.

Bron lief-en-leedpotje

Gerechtshof Amsterdam d.d. 1 maart 2012 ECLI:NL:GHAMS:2012:BV9203

Hoge Raad d.d. 9 augustus 2013 ECLI:NL:HR:2013:475