Letselschade belastingvrij of loon uit dienstbetrekking

Het is vaak lastig om te bepalen of iets nu loon is of toch niet. In het belastingrecht is het makkelijker gemaakt (echt waar). Artikel 10 van de Wet op de loonbelasting merkt als loon aan: “Loon is al hetgeen uit een dienstbetrekking of een vroegere dienstbetrekking wordt genoten, daaronder mede begrepen hetgeen wordt vergoed of verstrekt in het kader van de dienstbetrekking.” Kortweg: alles wat van de baas komt is loon en dus belast.

Letselschadevergoeding ook over zwart inkomen

Bij de begroting van de schade wegens verlies van arbeidsvermogen mak ook rekening worden gehouden met de inkomsten uit zwart werk van de benadeelde, dit aldus de Hoge Raad op 12 april 2024 (ECLI:NL:HR:2024:568). Deze uitspraak was in lijn met eerdere uitspraken van de rechtbank en het Gerechtshof op 15 november 2022 (ECLI:NL:GHDHSA:2022:2673), het Gerechtshof verwees hierbij ook naar een eerdere uitspraak van ons hoogste rechtscollege (Hoge Raad 24 november 2000 ECLI:NL:HR:2000:AA8453). De belastingdienst zal nu - via de verzekeraars en de uitspraken - op zoek gaan anaar zwart geld (artikel FD 14 oktober 2024). Of deze informatie rechtsgeldig kan worden verkregen is nog maar de vraag. De belastingdienst mag op basis van eerdere gerechterlijke uitspraken geen grote hoeveelheden data zonder specifieke aanleiding opvragen (derdenonderzoek). In 2017 is de belastingdienst al een teruggevloten bij het opvragen van camerabeelden boven snelwegen (artikel). Ook het verschoningsrecht van advocaten kan en zal problemen opleveren.

Letselschade / immateriële schadevergoeding toch onbelast

Natuurlijk zijn daarop uitzonderingen. Zo kan het voorkomen dat een werknemer in dienst een ongeval overkomt waardoor deze niet meer in staat is (volledig) te werken. De schadevergoeding die daarop wordt toegekend is onbelast (onder voorwaarden). Fiscalisten noemen dat heel plat: aantasting van de bron. Je lijf is stuk waardoor je niet meer (voldoende) kunt verdienen.

Zo komt het bij bijvoorbeeld politieagenten en militairen regelmatig voor dat ze tijdens hun werk lichamelijk letsel oplopen of geestelijk letsel lijden aan een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Inmiddels is wel duidelijk dat dergelijke vergoedingen onbelast zijn, aldus de Hoge Raad in 2015. Bruto = netto dus.

Loonbelasting wordt loon en is dus toch onbelast. In een casus bij de Hoge Raad in 2022 was sprake van een politieagent die door incidenten op het werk een posttraumatische stressstoornis (hierna: PTSS) heeft opgelopen. De werkgever heeft een schadevergoeding wegens verlies van arbeidsvermogen toegekend van ruim € 300.000. Kennelijk omdat (nog) niet helemaal duidelijk was of die vergoeding echt onbelast was, heeft de werkgever die vergoeding gebruteerd tot ruim € 700.000, waarop € 400.000 aan belasting is ingehouden, zodat de agent netto toch € 300.000 heeft ontvangen.

De politieagent meent – terecht – dat de schadevergoeding onbelast is. Achteraf bezien is dus ten onrechte gebruteerd. De werkgever heeft dus ten onrechte € 400.000 aan belasting namens de politieagent aan de Belastingdienst afgedragen. Omdat het bedrag namens de politieagent is afgedragen, kan dat bedrag in principe op de politieagent worden verhaald. Dat bedrag wordt echter niet verhaald. Omdat de politieagent het bedrag wel kan verrekenen met zijn inkomstenbelasting, heeft deze dus een voordeel van € 400.000.

Loonbelasting wordt belast

Per saldo gaat de politieagent er dus fors op vooruit. Hij krijgt de € 300.000 netto en kan ook nog de € 400.000 aan loonbelasting op zijn aangifte inkomstenbelasting terugkrijgen. Dat vinden de Belastingdienst en uiteindelijk ook de Hoge Raad wat al te gortig. Daarbij vallen ze terug op de hoofdregel: alles wat van de werkgever komt, is belast. Ook als dat loonbelasting is die via de Belastingdienst en de aangifte inkomstenbelasting bij de politieagent belandt. Zoals de Hoge Raad het formuleert:

“Uit de (…) feiten kan niet anders worden afgeleid dan dat de werkgever vanwege de tussen hem en belanghebbende bestaande dienstbetrekking het bedrag van (4 ton) heeft betaald als vergoeding van belastingschade, omdat hij ten onrechte aannam dat over de door hem betaalde vergoeding van immateriële schade loonbelasting verschuldigd was. Daaruit volgt dat de betaling van dit bedrag, ofschoon onverschuldigd, haar grond vindt in de dienstbetrekking.”

Letselschade belastingvrij bij ondernemer

Een (sport) ondernemer krijgt gedurende zijn werk een ongeval. Naar aanleiding van dit ongeval wordt hem € 480.000 uitgekeerd door een verzekeraar. In geschil is of dit bedrag tot de winst uit onderneming behoort, volgens de inspecteur wel. De Rechtbank denkt hier anders over. Een groot deel van het ontvangen bedrag ad € 480.000 is belastinvrij (€ 388.000). Dit komt omdat dit bedrag ziet op het verlies van arbeidsvermogen. De ondernemer kan fysiek de tot zijn onderneming behorende diensten niet meer uitvoeren door het ongeval. De vergoeding is dan onbelast, omdat sprake is van blijvende (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid. Een bedrag van € 42.000 wordt wel belast. Rechtbank Zeeland West Braban 1 september 2022 ECLI:NL:RBZWB:2022:5081

Opmerking fiscaal jurist inzake smartegeld en loon

Als een schadevergoeding ten onrechte wordt gebruteerd, betekent dat nog niet dat daarmee het totale gebruteerde bedrag onbelast is. De belasting zelf is geen (onbelaste) schadevergoeding. De belasting is dus belast en leidt tot een heffing van bijna € 200.000.

Moeten we nu medelijden hebben met de politieagent? Jazeker, PTSS is een zeer ernstige aandoening. Dat verdient niemand, zeker een politieagent niet ten gevolge van zijn werk. Dat is kennelijk ook de reden dat de werkgever de loonbelasting niet op de politieagent heeft verhaald. Fiscaal wat minder medelijden. Door de fiscale ‘tournure’ heeft de politieagent uiteindelijk ruim € 200.000 meer ontvangen.

Heeft u nu ook letsel opgelopen bij uw werk en komt u in aanmerking voor een schadevergoeding, neem dan contact op. Fiscale begeleiding daarbij is echt noodzakelijk. Bij een advies inzake smartegeld kijken wij naar de heffing in box 1 (of loonheffing bij uw werkgever) maar natuurlijk ook naar de mogelijke heffing in box 3 en de mogelijke problemen bij het vaststellen van toeslagen.