Vlucht MH17 en belastingen

Zijn uitkeringen aan nabestaanden van slachtoffers van vlucht MH17 belastingvrij of niet? Een werkgever heeft een ongevallenverzekering afgesloten voor zijn werknemers. Een werknemer is MH17 slachtoffer en de nabestaanden ontvangen een uitkering. Volgens de Rechtbank, het Gerechtshof en de Belastingdienst moet de uitkering worden gezien als loon en dus belast. Wat zegt Hoge Raad?

Er wordt op grond van een verzekering (afgesloten door de werkgever) € 500.000 voldaan aan de nabestaanden van een slachtoffer van vlucht MH17. De Belastingdienst legt een navorderingsaanslag op en wil hierover heffen. Feitelijk te gek voor woorden maar, dura lex sed lex (de wet is hard maar het is nu eenmaal de wet). De uitkering is deels (3 maandsalarissen) vrijgesteld en over de rest moet kennelijk belasting worden geheven.

Dura Lex sed Lex in het fiscale recht

De Rechtbank ging er nog iets menselijker mee om dan het Gerechtshof. De Rechtbank besteedt in haar uitspraak nog aandacht aan de uitzonderlijk tragische gebeurtenis en de hardheid van de wettelijke bepaling. Het Gerechtshof heeft geen oog voor de tragedie en in de uitspraak wordt hierop verder niet ingegaan. De rechter en de Belastingdienst hebben geen ruimte voor persoonlijke tragedies en moeten simpelweg de wet toepassen. Er zou bij de Belastingdienst (inspecteur) en / of de rechter een wettelijke mogelijkheid moeten liggen om de wet soms even terzijde te leggen, dit op grond van de hardheidsclausule of een andere wettelijke bepaling. Deze taak ligt echter bij de overheid ! In het kader van de menselijke maat-discussie lijkt mij dit thans een mooi moment.

Over schadevergoedingen die worden ontvangen van Malaysia Airlines wordt geen belasting geheven.

Ongevallenverzekering via werkgever en belastingheffing

Een werkgever heeft voor al zijn werknemers een reis- en ongevallenverzekering afgesloten. Een werknemer komt te overlijden bij een vlucht (MH17). Vanwege het overlijden ontvingen de nabestaanden van de werknemer (het slachtoffer) een uitkering van een overlijdensrisicoverzekering (uit de door de werkgever afgesloten verzekering). De Belastingdienst zet de formele bril op en stelt: "al hetgeen uit dienstbetrekking wordt genoten is loon." De reden is dat de werkgever o.g.v. een gesloten arbeidsovereenkomst verplicht was om de verzekering af te sluiten. Door deze verplichting (de premiebetaling) is er een recht bij de werknemer ontstaan. Deze moet dan bij het slachtoffer worden belast. De betaalde premie is niet belast als loon en dus moet - volgens de Belastingdienst - dan de uitkering maar worden belast. De rechtbank (2018) en het Gerechtshof (2020) waren het met de Belastingdienst (de inspecteur) eens. De AG (adviseur van de Hoge Raad) denkt er hetzelfde over. Gelukkig kijkt de Hoge Raad iets verder !

De Hoge Raad denkt er anders over. De eerste vraag die moet worden beantwoord is, of een reis- en ongevallenverzekering wellicht kan worden gezien als een belastingvrije onkostenvergoeding (dus de premiebetaling). Dit zou zo kunnen zijn als een dergelijke verzekering wordt afgesloten ter dekking van ziektekosten, kosten voor verlies bagage, etc. De uitkering bij overlijden is dan een bijkomstigheid. De zaak wordt verwezen.

Noot fiscaal jurist

Wetgeving moet worden uitgevoerd, zelfs als het menselijk soms niet goed is uit te leggen. De wetgever zou dan moeten ingrijpen en / of de Belastingdienst voorzien van uitvoeringstoetsen. Ook zou de Belastingdienst (de inspecteur) meer vrijheid moeten hebben om regelingen / wetgeving te bekijken vanuit alle omstandigheden. Op dit moment worden fiscalisten, ondernemers, accountants en adviseurs nog te vaak gezien als tegenspelers. De Belastingdienst zou deze personen moeten zien als partners en niet als tegenpartij. Het in 2019 opgerichte Stella team bij de Belastingdienst zou hiervoor een mooie eerste stap zijn. Dit team kan worden ingeschakeld bij multi-problematiek zaken waarbij ondernemers en / of belastingplichtigen van het kastje naar de muur worden gestuurd en bijvoorbeeld wetgeving in de weg staat voor een oplossing. Via een speciaal mailadres kan men deze afdeling benaderen. Dit team is er nu nog voor problemen bij toeslagen, maar zou eenvoudig kunnen worden uitgebreid. De overheid zou de hardheidsclausule beter en uitgebreider moeten uitwerken, dit kan vele oplossingen bieden.