Dienstbetrekking of zelfstandig ondernemer

Er zijn mensen die werken als ZZPer en volgens de belastingdienst (of vakbond FNV) werknemer zijn (artikel telegraag 10 juli 2024). De FNV stapt steeds vaker (met succes) naar de rechter. Zaken tegen Deliveroo (weg uit Nederland), Uber, Uber eats, zorgplatform Helping (failliet) en horeca platform Temper zijn recente voorbeelden. In de temper zaak is beslist dat de personen ZZPer zijn. Ook Youngones en Tadaah (platformen) liggen onder een vergrootglas van de FNV. Daarna zal de belastingdienst veelal volgens met naheffings- of navorderingsaanslagen. Veel business modellen kunnen alleen maar bestaan met zelfstandigen, het is verstandig om u juist en tijdig te laten adviseren. Neem gerust contact op met onze specialisten. 

Onderzoek belastingdienst naar ZZPer

Volgens een artikel in de telegraaf op 29 juni 2024 hebben ZZPers nu al "last" van het aagekondigde beleid inzake het "aanpakken van schijnzelfstandigheid". De telegraaf kopt op deze mooie zaterdag "onrust onder ZZPers: belastingdienst treedt weer strenger op". Bedrijven tellen steeds meer hun knopen nu de belastingdienst heeft aangekondigd weer (meer) te gaan controleren of mensen die worden ingehuurd wel echte zelfstandigen zijn. Dit speelt ook bij de overheid, bijvoorbeeld het ministerie van financien huurt al ruim 1.000 zelfstandigen in (artikel RTL 28 mei 2024) In het verleden werkten we met de zogenaamde VAR verklaringen en daarna kwamen de model overeenkomsten van de belastingdienst.

Controle belastingdienst op werken met zelfstandigen

Het is nog niet helemaal duidelijk waar de belastingdienst precies op gaat controleren en wat de exacte gevolgen zijn. Diverse ondernemers platformen voorzien veel fiscale procedures over het begrip "zelfstandige". In de bouw zijn ongeveer 80% van de bedrijven "eenmanszaken". Ook bij de overheid, IT wereld, onderwijs en in medialand wordt veel gewerkt met zelfstandige ondernemers. Bij diverse organisaties worden bestaande ZZP contracten niet meer verlengd. De wetgeving die hierover gaat ligt sinds juni 2024 ter beoordeling bij de Raad van State. Veel opdrachtgevers wachten de nieuwe ontwikkelingen niet af en nemen langzaam afscheid van ZZPers. Ze krijgen de keuze om te vertrekken en/of in dienstbetrekking te komen. Ook worden opdrachten meer onder de loep genomen en wordt de praktijk beter afgestemd met de gesloten contracten (zie hier voor modelovereenkomsten).

Het staat vast dat de belastingdienst de komende periode meer gaat controleren en bedrijven zal gaan corrigeren. Dit zal op de sympathieke manier via een gesprek gaan plaatsvinden maar zeker ook in de vorm van boekenonderzoeken. De komende jaren zullen er vele procedures over ondernemerschap voorbij komen.

De belangrijkste aandachtspunten voor ondernemerschap

1. Werkinhoudelijke aansturing : de klassieke gezagsverhouding tussen opdrachtgever en zelfstandige. Kunnen er aanwijzingen worden gegeven en moeten deze worden opgevolgd?
2. Organisatorische inbedding : Naarmate de werkzaamheden meer tot de kernactiviteiten van de opdrachtgever behoren, zal de zelfstandigheid in de uitvoering afnemen en de mate van ondergeschiktheid toenemen.
3. Er is sprake van een structureel karakter van de werkzaamheden: het gaat er dan om dat de werkzaamheden structureel binnen de organisatie worden uitgevoerd, ten opzichte van meer eenmalige of incidentele werkzaamheden
4. Werknemers verrichten soortgelijke werkzaamheden als de “zelfstandige”: als er geen of weinig verschillen zijn met werknemers, en het verschil feitelijk niet te zien is, is dit ook een indicatie voor organisatorische inbedding.
5. Lggen de financiële risico’s van het werk bij de werkende?; 
6. Is de werkende zelf verantwoordelijk voor gereedschap, hulpmiddelen en materialen?
7. Heeft de werkende specifieke kennis en/of ervaring waarover de opdrachtgever niet beschikt?
8. Is de werkende als zelfstandige herkenbaar voor derden, bijvoorbeeld via een internetsite, logo op kleding of bedrijfsbus etc.?
9. Heeft de opdracht een beperkte omvang in looptijd en/of het aantal uren per week. 
10. Meerder opdrachtgevers of gelijke moment / periode
11. Eigen acquisitie van de ondernemer.
12. Eigen scholing of bijscholing?
13. Kan de opdrachtgever bepalen hoe, wanneer en waar (en met wie) u aan een opdracht gaat werken?
14. Kan de opdrachtgever bepalen hoeveel dagen/ uren per week er mag worden gewerkt
15. Meedoen binnen de organisatie aan personeelsfeesten, lunch, etc.
16. Is het uurtarief hoger dan € 33 per uur?

Bovenstaande volgt uit het nieuwe wetsvoorstel en een WOO besluit uit 2023 over toezicht en handhaving schijnzelfstandigheid. Ook kunt u via de ondernemerscheck van de belastingdienst kijken of u ondernemer bent of niet.

Minder zelfstandigen in Nederland de komende jaren

Voor de 1,5 miljoen ZZPers zal er de komende periode veel gaan veranderen. De inschatting is dat ongeveer 20-30% van deze ondernemers geen echte ondernemers zijn maar zogenaamde schijnzelfstandigen.  In het wetsvoorstel worden indicaties die wijzen op zelfstandig werken opgenomen. Van de rechtspraak uit het verleden is een wettelijk toetsingskader opgesteld. De kernactiviteit is vervallen als indicatie uit het wetsvoorstel gehaald. Ook wordt er een rechtsvermoeden voor werknemerschap geïntroduceerd, dit is gebaseerd op een uurtarief.

Vanaf 1 januari 2025 zullen werkgevers die gebruikmaken van schijnzelfstandigen geconfronteerd worden met een verhoogd risico op claims en financiële gevolgen. Na een pauze van acht jaar zal de Belastingdienst opnieuw beginnen met het handhaven (zie handhavingsplan januari 2024) van regels tegen oneigenlijke zzp-constructies (zie ook de brief van de belastingdienst september 2023 inzake handhaving). Deze handhaving kan aanzienlijke impact hebben op bedrijven die schijnzelfstandigen inzetten.

Schijnzelfstandigheid geeft problemen voor bedrijven

In de periode rond 2020 werden diverse werkgevers onderzocht zodat kon worden vastgesteld of er wordt gewerkt met echt zelfstandigen. Ook zijn in die periode interne documenten van de belastingdienst openbaar gemaakt.  Ook is in die periode aangekondigd dat er onderzoeken zouden komen. In 2023 kwam hierbij de baanbrekende zaak inzake de ondernemers die bij Deliveroo werkzaam waren. De belastingdienst heeft meermaals aangekondigd om de schijnzelfstandigheid aan te pakken.

Wat zijn schijnzelfstandigen?

Schijnzelfstandigen zijn zzp’ers die in feite in een dienstverband werken, maar door hun opdrachtgever als zelfstandigen worden behandeld. Dit kan aantrekkelijk lijken voor werkgevers vanwege lagere kosten en minder verplichtingen, maar het brengt aanzienlijke risico's met zich mee. Wanneer de Belastingdienst oordeelt dat een zzp’er feitelijk een werknemer is, kan dit leiden tot forse naheffingen, boetes en nabetalingen op pensioenen. 

Handhaving door de Belastingdienst schijnzelfstandigen

Vanaf 1 januari 2025 zal de Belastingdienst weer controles uitvoeren bij werkgevers die zich niet aan de regels houden omtrent schijnzelfstandigheid. Dit betekent dat bedrijven die schijnzelfstandigen inzetten, kunnen worden geconfronteerd met naheffingen van loonbelasting en sociale premies. Daarnaast kunnen pensioenfondsen achterstallige pensioenpremies met terugwerkende kracht innen.

Financiële risico's bij werken met zelfstandigen

Het herkwalificeren van zzp’ers als werknemers brengt aanzienlijke financiële risico's met zich mee:

1. Loonkosten: Werkgevers zullen hun voormalige zzp’ers in loondienst moeten nemen tegen een vergelijkbaar nettoloon, wat kan leiden tot hogere brutolonen.
2. Pensioenpremies: Pensioenfondsen kunnen met terugwerkende kracht pensioenpremies innen, wat kan leiden tot aanzienlijke financiële lasten.
3. Achterstallige rechten: Schijnzelfstandigen kunnen aanspraak maken op achterstallige werknemersrechten zoals vakantiedagen, overwerktoeslagen en transitievergoedingen.
4. Naheffingsaanslagen: de belastingdienst kan naheffingsaanslagen met rente (en soms boetes) opleggen.

Voorbereidingen voor werkgevers die werken met (schijn) zelfstandigen

Om de risico's te minimaliseren, kunnen werkgevers de volgende stappen overwegen:

1. Herzie de contracten: Analyseer de huidige zzp-contracten en bepaal of deze voldoen aan de criteria voor zelfstandigheid. Overweeg om schijnzelfstandigen in vaste dienst te nemen.
2. Fiscaal advies: Raadpleeg een fiscalist (en eventueel een arbeidsrechtspecialist) om een beter inzicht te krijgen in de implicaties van de nieuwe handhaving en om passende maatregelen te treffen. Eventueel het aanpassen van de bestaande contracten en/of het op een andere manier inrichten van de werkzaamheden.
3. Compliance check: Zorg ervoor dat alle zzp’ers daadwerkelijk als zelfstandigen opereren en voldoen aan de eisen van de Belastingdienst. Neem hiertoe gerust contact met ons op.

Noot fiscaal jurist inzake schijnzelfstandigheid

De hernieuwde handhaving van de regels rond schijnzelfstandigheid door de Belastingdienst vanaf 1 januari 2025 brengt risico's met zich mee voor werkgevers. Door proactief maatregelen te nemen en fiscaal advies in te winnen, kunnen werkgevers de impact van deze veranderingen beheersen en zich voorbereiden op mogelijke claims. Het is essentieel om de contractuele relaties met zzp’ers zorgvuldig te evalueren en waar nodig aan te passen om toekomstige problemen te voorkomen.

Schijnzelfstandigheid is een term die wordt gebruikt voor een persoon die als zelfstandige werkt maar in feite een werknemer is. Hierdoor worden er geen premies voldaan en is de belastingheffing vaak lager. Dit kan problemen geven met de Belastingdienst maar ook tot gevolg hebben dat er premies en/of boetes moeten worden betaald. Door het handhavingsmoratorium zullen er komende tijd in principe geen boetes worden opgelegd aan opdrachtgevers. In diverse stukken wordt aandacht besteed aan de schijnzelfstandigheid, bijvoorbeeld het rapport van de Algemene rekenkamer uit april 2022 inzake schijnzelfstandigheid en handhaving door de belastingdienst. In juni 2022 kwam hier nog een tweede rapport bij over het toezichtplan arbeidsrelaties. De belangrijkste conclusies zijn de volgende:

1. Wetgeving is verouderd.
2. Grote fiscale verschillen tussen werknemers en ondernemers.
3. Onvoldoende handhaving door de belastingdienst.
4. Er zijn weinig kwaadwillende ondernemers.

De Belastingdienst heeft op dit moment te weinig mensen en middelen om schijnzelfstandigheid aan te pakken, vanaf 2025 zou dit dus op orde moeten zijn. Op grond van wetgeving (het handhavingsmoratorium) worden er de komende jaren geen boetes of naheffingen opgelegd aan opdrachtgevers die zelfstandigen inhuren die feitelijk werknemer zouden zijn. Per 2025 zal dit wel weer gaan veranderen. Als een ondernemer langere tijd voor een opdrachtgever werkt en niet zelfstandig zijn of haar uren mag bepalen bestaat er een risico dat sprake is van werknemerschap. In dit memo wordt een toelichting gegeven op het begrip schijnzelfstandigheid en gezagsverhouding.

De belastingdienst zal de komende tijd haar boekenonderzoeken opvoeren en kritisch zijn op ingehuurde ondernemers. Dit zal mogelijk meer procedures tot gevolg hebben en wellicht ook naheffingsaanslagen.

Voorlopig blijft de onduidelijkheid nog hangen boven het fiscale landschap. Als u ondernemers zou inhuren zorg dan voor een ordentelijke administratie, heldere risicoverdeling en een juiste overeenkomst. Wilt u een vrijblijvend gesprek neem dan gerust contact op met één van onze specialisten.

Krijgt u te maken met een boekenonderzoek neem dan gerust contact met ons op. Wij adviseren vele ondernemers en opdrachtgevers bij dergelijke trajecten, dit veelal in overleg met uw accountant.

Overige informatie

Wilt u weten wat onze klanten over ons zeggen?

Vanaf welke locatie werken wij?

Wie zijn onze klanten?

Inschrijven nieuwsbrief?

Vrijblijvende offerte, adviesgesprek of fiscale scan aanvragen?