Box 3 procedures vanaf 2023

In het Kerst-arrest heeft de Hoge Raad bepaald dat het box 3 stelsel vanaf 2017 niet juist is en dat belastingplichtigen moeten worden gecompenseerd. Het werkelijke rendement is immers veelal veel lager dan het fictieve rendement waarmee wordt gerekend voor de box 3 heffing. Op dit moment wordt er wederom gerekend met fictieve rendementen, het wachten is dus op de volgende procedures.

Er is een nieuw rechtsherstel besluit voor de nabije toekomst. Dit besluit wordt in de eerste uitspraken door rechters al afgeschoten, zie als voorbeeld een uitspraak van het Gerechtshof Den Bosch op 2 november 2022 (ECLI:NL:GHSHE:2022:3806). In de uitspraak van het Gerechtshof Den Haag d.d. 4 oktober 2023 wordt het box 3 stelsel afgeschoten en is ook bepaald dat niet gerealiseerde winsten/ resultaten niet hoeven te worden meegenomen.

Bezwaar maken tegen de box 3 aanslag blijft dus noodzakelijk.

Box 3 over werkelijk rendement per 2027

De grondslagen voor box 3 zullen per 2027 of 2028 worden aangepast. In het kader van de afgesloten internetconsultatie is het concept wertsvoorstel in april 2024 gepresenteerd. Kern van de discussie is lang geweest of er belasting moet worden betaald over nog niet gerealiseerde waardestijgingen op vastgoed.

• De hoofdregel is dat er belasting moet worden betaald over de vermogensaanwas.
• Voor onroerende zaken en aandelen in familiebedrijven (minder dan 5%) (en startende innovatieve bedrijven) wordt een vermogenswinstbelasting voorgesteld (dus heffing bij realisatie).
• Het tarief in box 3 is nog niet bekend, dit zal de komende jaren wel duidelijk worden.

In een heldere factsheet zijn enkele rekenvoorbeelden opgenomen. In een brief van de staatssecretaris (15 april 2024) wordt ook nog een toelichting gegeven.

Kort en goed komt het op volgende neer:

1. Bankrekeningen: werkelijk rendement
2. Beleggingen op de beurs: werkelijk rendement inclusief waardedaling en stijging (via vermogensvergelijking = eindvermogen -/- beginvermogen + onttrekkingen -/- stortingen)
3. Onroerende zaken: werkelijk rendement en over waardestijgingen / dalingen pas bij realisatie. Onderhoudskosten zijn aftrekbaar (verbeteringen niet). Vermoedelijk via kasstelsel (dus geen voorzieningen). Beginwaarde is WOZ waarde per 1 januari 2027.
4. Vakantiewoning: zelfde regeling als vastgoed (vermogenswinstbelasting) met forfait voor eigen gebruik.
5. Consumptieve schulden (niet toerekenbaar aan vermogensbestanddeel) : werkelijke rente en kosten

Overige opmerkingen box 3 vanaf 2027

1. Vermogenswinstbelasting zal ook tot gevolg hebben dat er moet worden afgerekend bij een emigratie, overlijden of echtscheiding.
2. Roerende zaken (zoals uw auto, schilderij, boot, etc.) zijn vrijgesteld
3. Behandeling erfrechtelijke vorderingen blijft gelijk
4. Er komt een heffingsvrij inkomen van ongeveer € 1.000 (zal vast met index zijn)

Bezwaar spaarders tegen aanslag box 3 over 2023

• Essentie: spaarders ontvangen voor 2023 een definitieve aanslag, terwijl beleggers deze aanslag niet ontvangen. Dit verschil in behandeling betekent dat spaarders die niet tijdig individueel bezwaar maken tegen hun aanslag, mogelijk geen rechtsherstel krijgen voor te veel betaalde belasting, net als de niet-bezwaarmakers over de jaren 2017-2020.
• Wetswijziging en rechtsherstel: Een voorgestelde wijziging in het fiscale procesrecht kan de mogelijkheid voor rechtsherstel verder beperken. Dit roept zorgen op over de fiscale rechtspositie van spaarders, gezien ze wellicht benadeeld worden bij gunstige jurisprudentie in de toekomst. Tijdens een recent commissiedebat in de Tweede Kamer werd de nadruk gelegd op het verschil in behandeling tussen spaarders en beleggers. De kwestie van compensatie voor niet-bezwaarmakers werd door Kamerlid Grinwis (CU) aangekaart, die aandrong op het aanhouden van alle definitieve aanslagen of het uitbreiden van rechterlijke uitspraken naar alle spaarders.
• Standpunt staatssecretaris: Staatssecretaris Van Rij gaf aan dat een poging om niet-bezwaarmakers te compenseren is mislukt vanwege financiële redenen en wees op het lage forfaitaire rendement van 0,92%, wat volgens hem weinig bezwaren zou oproepen. Er loopt momenteel een pre-consultatie over een beleidsvoorstel dat het fiscale procesrecht wil aanpassen, wat onder andere de terugwerkende kracht van nieuwe jurisprudentie beperkt. Dit zou de mogelijkheid van belastingplichtigen om op basis van nieuwe rechterlijke uitspraken hun recht te halen, kunnen inperken.
• En nu? Op 22 mei zal er in de Tweede Kamer opnieuw over box 3 gesproken worden, wat belangrijke implicaties kan hebben voor de rechtspositie van spaarders.
• Conclusie: Maak dus bezwaar tegen uw aanslag inkomstenbelasting 2023 als u in box 3 enkel een spaarsaldo heeft en een definitieve aanslag inkomstenbelasting 2023 zou ontvangen..

Tarieven Box 3

Standpunt belastingdienst (kennisgroep) maart 2024

Vele rechters en de ook de Hoge Raad (ondermeer op 6 april 2018, 14 juni 2019, 29 mei 2020 en 2 juli 2021) hebben zich gebogen over het box 3 stelsel in Nederland. De kennisgroep van de belastingdienst komt nu ook met een standpunt . Bij de beoordeling of er sprake is van een individuele en buitensporige last in box 3, zijn diverse aspecten van belang. Deze aspecten zijn cruciaal om te bepalen of de heffing in box 3 in strijd is met artikel 1 van het Eerste Protocol bij het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EP EVRM). Hieronder volgt een uiteenzetting van deze aspecten, ondersteund door relevante jurisprudentie.

• Vergelijking Box 3-heffing met Werkelijk Rendement:  De eerste stap is het vergelijken van de box 3-heffing met het werkelijke rendement. Indien de heffing niet hoger is dan het werkelijke rendement, is er geen sprake van een schending van het EP EVRM.
• Betaalbaarheid van de Heffing uit Inkomen: Cruciaal is of de belastingplichtige de heffing kan voldoen uit zijn inkomen zonder onder de bijstandsnorm te komen. Indien dit niet mogelijk is, en de belastingplichtige moet interen op zijn vermogen, kan dit duiden op een individuele en buitensporige last.
• Jurisprudentie en Rechtspraak: Uit arresten van de Hoge Raad en lagere rechtspraak zijn richtlijnen af te leiden voor de beoordeling van een individuele en buitensporige last. Deze jurisprudentie benadrukt het belang van de gehele financiële situatie van de belastingplichtige.
• Individuele Last Zwaarder dan Algemeen: Een individuele en buitensporige last is aanwezig als deze last zich sterker laat voelen dan in het algemeen. Dit vereist een beoordeling van de specifieke feiten en omstandigheden van het geval.
• Werkelijk Rendement Definitie: Het werkelijke rendement omvat direct genoten inkomsten, gerealiseerde en ongerealiseerde vermogensmutaties. De staatssecretaris en parlementaire behandelingen bieden hierover duidelijkheid.
• Rendement en Fiscaal Partnerschap: Bij fiscaal partnerschap moet gekeken worden naar de totale vermogenspositie en het gezamenlijke werkelijke rendement, in vergelijking met de gezamenlijke box 3-heffing.
• Gehele Financiële Situatie: De box 3-heffing moet in samenhang met de gehele financiële situatie van de belastingplichtige worden bekeken. Dit omvat inkomen uit alle boxen en de totale vermogenspositie.
• Interingstoets: De interingstoets speelt een rol bij de beoordeling. Indien de belastingplichtige moet interen op zijn vermogen om de belasting te voldoen, kan dit wijzen op een individuele en buitensporige last.
• Inkomen onder Bijstandsnorm: Als het inkomen door het betalen van de belasting onder de bijstandsnorm belandt, kan dit een indicatie zijn van een individuele en buitensporige last.
• Overige Omstandigheden en Eigen Handelen: Het eigen handelen van de belastingplichtige en overige omstandigheden kunnen ook relevant zijn bij de beoordeling.
• Bewijslast: De bewijslast dat sprake is van een individuele en buitensporige last ligt bij de belastingplichtige. Deze zal aannemelijk moeten maken dat van een dergelijke last sprake is.

Deze aspecten vormen de kern bij het beoordelen van een individuele en buitensporige last in box 3. Het is van belang dat belastingplichtigen en adviseurs zich bewust zijn van deze criteria en de relevante jurisprudentie bij het beoordelen van hun situatie.

Box 3 wijziging 2023 en 2024

Het tarief in box 3 wordt verhoogd van 32% naar 36% in 2024. Het tarief blijft dan in 2025 ook 36%. Het heffingsvrije vermogen van € 57.000 per belastingplichtige blijft in 2023 en 2024 gelijk. Het nieuwe box 3 stelsel is uitgesteld tot 2027. Tevens zijn er nog een paar kleinere wijzigingen per 2023 / 2024, de belangrijkste:

1. Vermogen binnen een VvE (vereniging van eigenaren) wordt gezien als spaarsaldo (en niet als overige bezitting). Bezittingen in box 3 worden gezien als banktegoeden (fictief rendement 0,36%) of overige bezittingen (fictief rendement 6,17% in 2023). Dit geldt per 2023.
2. Vermogen op de derdenrekening bij de notaris wordt gezien als spaarsaldo (per 2023)
3. Onderlingen vorderingen en schulden tussen ouders en kinderen kunnen een probleem opleveren. Het forfaitaire rendement op vorderingen bedraagt 6,17% en voor schulden 2,46% (cijfers 2023). Bij onderlinge vorderingen en schulden (ouders / kinderen en fiscale partners) zou dit oneerlijk zijn. De vorderingen en schulden worden per 2023 gedefiscaliseerd. Dit kan ook plaatsvinden door verrekenbeding bij huwelijkse voorwaarden.

• Tip: als het werkelijke rendement lager is dan het forfaitarie rendement maak dan bezwaar tegen uw aanslag inkomstenbelasting.

Ook nieuwe box 3 wetgeving kan in de prullenbak

De Rechtbank Noord Nederland heeft op 16 juni 2023 (ECLI:NL:RBNHO:2023:5507) bepaald dat ook de nieuwe box 3 wetgeving nog steeds buiten proportioneel is. De wet rechtsherstel box 3 kan ook in de prullenbak omdat er een significante afwijking bestaat tussen het werkelijk genoten rendement en het forfaitaire rendement. Het geboden rechtsherstel in de nieuwe wetgeving in onvoldoende. Deze procedure ging over de box 3 heffing in 2018 en 2019, deze is echter nu nog steeds actueel. In het kerstarrest kraakte de Hoge Raad de oude wetgeving al en nu kan de nieuwe wetgeving ook naar de "stort" worden gebracht. Ook het Gerechtshof in 's Hertogenbosch schoot in 2022 de herziene wetgeving (uit 2017) al af. Duidelijkheid is er nog niet omdat het Gerechtshof Den Haag in 2021 nog stelde dat het wel mee kan vallen als er voldoende eigen vermogen of inkomen is. Al met al.. de komende tijd zullen er nog wel meer uitspraken volgen. Maak dus tijdig bezwaar tegen uw aanslag inkomstenbelasting (box 3) (voorbeeld bezwaarschrift tegen heffing box 3)

Box 3 heffing 2015 en 2016 is akkoord, geen rechtsherstel

Henk en Truus verzoeken om vermindering van de aanslagen Inkomstenbelasting over de jaren 2015 tot en met 2017. Bij het hof stelden ze zich op het standpunt dat de box 3-heffing in strijd is met artikel 1 EP en met artikel 14 EVRM en dat het aan de rechter is om rechtsherstel te bieden, de rechtbank was het niet met Henk en Truus eens. Ook zou er volgens Henk en Truus sprake zijn van een individuele en buitensporige last. Een korte terugblik:

• Voor 2013 en 2014 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat 4% rendement niet haalbaar is (ECLI:NL:HR:2019:816 en ECLI:NL:HR:2019:946)
• Voor 2015 en 2016 komt de Hoge Raad tot eenzelfde oordeel (ECLI:NL:HR:2019:1179 en ECLI:NL:HR:2021:1047)

Voor de jaren 2013 tot en met 2016 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat de bal eigenlijk met de wetgever ligt, tenzij sprake is van strijdigheid met artikel 1 EP (individueel en buitensporige last).  Vanaf 2017 gooit de Hoge Raad in haar kerstarrest uit 2021 de box 3 heffiing in de prullenbak (schending artikel 1 EP en artikel 14 EVRM). In mei 2022 wordt door de Hoge Raad bevestigd (zie rechtsoverweging 3.4) dat dit alleen ziet op de heffing vanaf 2017. In februari 2023 wordt dit nog eens door de Hoge Raad bevestigd. Het Gerechtshof stelt in augustus 2023 dat de heffing over 2015 en 2016 in box 3 wel akkoord is.

Beleggen in box 3 duurder vanaf 2023

In 2023 zal de heffing in box 3 toenemen, dit zal met name gevolgen hebben voor mensen met panden en appartementen. Dit is met name zo als panden / appartementen zijn gefinancieerd met (externe) schulden en bij verhuur van appartementen / woningen (door versobering leegwaarderatio). Onroerende zaken zullen de komende jaren worden ondergebracht in een BV of OFGR (open fonds voor gemene rekening).

Procedures inzake box 3

Er worden wekelijks procedures gevoerd over de rechtmatigheid van de box 3 heffing. Hieronder diverse procedures die allen worden gewonnen door de belastingplichtige. In alle uitspraken wordt gesteld "heffing over werkelijke rendement". Je vraag je af waarom de belastingdienst dergelijke procedures niet gewoon intrekt. De rechterlijke macht kan wel leukere en betere dingen gaan doen. Er zijn al tweede kamervragen gesteld over deze situatie. Deze vragen zijn op 6 maart 2023 beantwoord door de staatssecretaris.

Ons advies: maak tijdig bezwaar tegen de opgelegde aanslag in box 3, ruim 85.000 belastingplichtigen gingen u voor. Ook het register voor belastingadviseur komt met dit advies.

Hof Den  Haag d.d 4 oktober 2023 ECLI:NL:GHDHA:2023:2036 (box 3 verworpen, waardestijging niet meenemen)

Hof 's Hertogenbosch 17 augustus 2023 ECLI:NL:GHSHE:2023:692

Rechtbank Den Haag 10 mei 2023 ECLI:NL:RBDHA:2023:14120 (waardestijging meenemen)

Hof Arnhem-Leeuwarden 7 februari 2023, ECLI:NL:GHARL:2023:1116

Hof Arnhem-Leeuwarden 7 februari 2023, ECLI:NL:GHARL:2023:1110

Hoge Raad 3 februari 2023 ECLI:NL:HR:2023:127

Hof Arnhem-Leeuwarden 20 januari 2023, ECLI:NL:GHARL:2023:138

Hof Arnhem-Leeuwarden 29 maart 2022 

Hof 's-Hertogenbosch 19 mei 2022, ECLI:NL:GHSHE:2022:1892

Hof ’s-Hertogenbosch 2 november 2022, ECLI:NL:GHSHE:2022:3806

Rechtbank Den Haag 5 december 2022, ECLI:NL:RBDHA:2022:13420

Rechtbank Den Haag 5 december 2022, ECLI:NL:RBDHA:2022:13422

Rechtbank Den Haag 5 december 2022, ECLI:NL:RBDHA:2022:13417

Rechtbank Den Haag 5 december 2022, ECLI:NL:RBDHA:2022:13425

Rechtbank Den Haag 19 december 2022, ECLI:NL:RBDHA:2022:14134

Rechtbank Den Haag 22 december 2022, ECLI:NL:RBDHA:2022:14231

Rechtbank Den Haag 22 december 2022, ECLI:NL:RBDHA:2022:14234

Rechtbank Zeeland-West-Brabant 22 december 2022, ECLI:NL:RBZWB:2022:7919

Hoge Raad 20 mei 2022 ECLI:NL:HR:2022:720

Hoge Raad 24 december 2021 ECLI:NL:HR:2021:1963 (kerstarrest)

Hoge Raad 2 juli 2021 ECLI:NL:HR:2021:1047

Gerechtshof Amsterdam 22 september 2020 ECLI:NL:GHAMS:2020:2538

Hoge Raad 29 mei 2020 ECLI:NL:HR:2020:831

Hoge Raad 12 juli 2019 ECLI:NL:HR:2019:1179

Hoge Raad 14 juni 2019 ECLI:NL:HR:2019:946

Hoge Raad 14 juni 2019 ECLI:NL:HR:2019:816

Box 3 heffing in de toekomst

Vanaf 2023 komen er 3 vermogenscategorieën, dit zijn:

1. Banktegoeden: er wordt gerekend met het maandelijkse rentepercentage op deposito's. De meeste mensen hebben echter hun spaargeld op een vrij opneembare bankrekening of spaarrekening staan. Het rendement op deze bankrekening is veel lager. Er wordt dus wederom teveel belasting geheven in box 3. Voor 2022 valt het mee, het rendement is vastgesteld op 0%. Edoch, een belastingplichtige moet met € 150.000 spaargeld en geen schulden over 2022 nog altijd zo'n € 1.000 box 3 heffing betalen, het feitelijk rendement kan zomaar € 0 zijn.
2. Overige bezittingen: in deze categorie wordt gerekend met een rendement van ruim 5,5%. Bij beleggingen in aandelen of obligaties zal het werkelijke rendement veelal lager zijn. Ook in deze categorie is het fiscale fictieve rendement dus vaak te hoog. 
3. Schulden: er wordt gerekend met een percentage gelijk aan woninghypotheken, zo rond de 2% - 2,5% (2021: 2,46%). De meeste schulden zijn echter niet gedekt met een hypotheekrecht, waardoor de rente hoger zal zijn. Ook box 3 schulden die zijn ontstaan uit schuldig gebleven schenkingen worden onjuist meegenomen, deze rente is immers 6%.

Vanaf 2025 of 2026 gaat het gehele stelsel op de schop en komt er een regeling die aansluit bij de werkelijke rendementen.

Conclusie fiscaal jurist inzake box 3 in de toekomst

Bij het opstellen van de aangifte inkomstenbelasting 2022 wordt dus gerekend met onjuiste fictieve rendementen. Als het verschil met de werkelijke rendementen groot genoeg is, moet er bezwaar worden aangetekend. Hopelijk komt er een massaal bezwaarprocedure, zodat niet iedere belastingplichtige de gang naar de rechter moet maken. Het Kerst-arrest 2.0 is derhalve in de maak.

Bron box 3 vanaf 2023

Voorbeeld bezwaarschrift box 3