Ontbreken box 3 compensatie onredelijk

Mensen die geen bezwaar hebben gemaakt tegen de aanslag inkomstenbelasting vanaf 2017 krijgen geen box 3 heffing terug. Tijdens Prinsjesdag is duidelijk geworden dat deze mensen pech hebben. Maar als we terug kijken, is het spelletje niet eerlijk gespeeld.

Door afschaffing van de massaalbezwaar procedure vielen deze mensen buiten de spreekwoordelijke boot. Ze moesten namelijk bezwaar aantekenen en vervolgens in beroep gaan bij de rechter (dit tegen extreme kosten). Daarom hebben veel belastingplichtigen en adviseurs het maar gelaten voor wat het was. Als de massaalbezwaar procedure gewoon in stand was gebleven hadden deze belastingplichtigen gewoon kunnen afwachten, wat ook logisch is. Waarom zouden immers honderdduizenden mensen bezwaar en beroepszaken opstarten, hierdoor loopt het systeem bij de belastingdienst en de rechtbanken volledig vast. Het is veel eenvoudiger om deze belastingplichtigen te laten aansluiten bij lopende zaken (hiervoor was de massaalbezwaar procedure ooit bedacht).

En om het nog gekker te maken .... Tijdens prinsjesdag is bekend gemaakt dat de massaalbezwaarprocedure vermoedelijk weer wordt ingevoerd om het rechtsherstel te verbeteren. Schaamteloos !

Tarieven Box 3

Soort belegging	2022	2023	2024
Banktegoeden	0,00%	0,36%	1,03%
Beleggingen	5,53%	6,17%	6,04%
Schulden	2,28%	2,57%	2,47%

Box 3 wijziging 2023 en 2024

Het tarief in box 3 wordt verhoogd van 32% naar 36% in 2024. Het tarief blijft dan in 2025 ook 36%. Het heffingsvrije vermogen van € 57.000 per belastingplichtige blijft in 2023 en 2024 gelijk. Het nieuwe box 3 stelsel is uitgesteld tot 2027. Tevens zijn er nog een paar kleinere wijzigingen per 2023 / 2024, de belangrijkste:

Vermogen binnen een VvE (vereniging van eigenaren) wordt gezien als spaarsaldo (en niet als overige bezitting). Bezittingen in box 3 worden gezien als banktegoeden (fictief rendement 0,36%) of overige bezittingen (fictief rendement 6,17% in 2023). Dit geldt per 2023.
Vermogen op de derdenrekening bij de notaris wordt gezien als spaarsaldo (per 2023)
Onderlingen vorderingen en schulden tussen ouders en kinderen kunnen een probleem opleveren. Het forfaitaire rendement op vorderingen bedraagt 6,17% en voor schulden 2,46% (cijfers 2023). Bij onderlinge vorderingen en schulden (ouders / kinderen en fiscale partners) zou dit oneerlijk zijn. De vorderingen en schulden worden per 2023 gedefiscaliseerd. Dit kan ook plaatsvinden door verrekenbeding bij huwelijkse voorwaarden.

Tip: als het werkelijke rendement lager is dan het forfaitarie rendement maak dan bezwaar tegen uw aanslag inkomstenbelasting.

Stand van zaken 7 november 2022 toch massaalbezwaar procedure

Het kabinet stelt voor om een procedure "massaal bezwaar" in te richten voor de personen die geen bezwaar hebben gemaakt tegen de box 3 heffing en nu achter het spreekwoordelijke net vissen. Als de Hoge Raad een positieve uitspraak zou doen in een nieuwe zaak dan zouden deze mensen hiervan gebruik kunnen maken. De kern van de procedure is of niet bezwaarmakers net zoals bezwaarmakers in aanmerking komen voor rechtsherstel. Het indienen van een ambtshalve verzoek hiertoe zou dan niet meer nodig zijn. Duidelijkhied komt begin 2023. Het kabinet benadrukt dat de Hoge Raad in zijn arrest van 20 mei jl. duidelijk heeft aangegeven dat voor niet-bezwaarmakers geen recht bestaat op een op rechtsherstel gerichte box 3-compensatie. Het kabinet verwacht daarom niet dat nieuwe procedures voor niet-bezwaarmakers een grote kans op rechtsherstel opleveren.

Omdat de duidelijkheid er pas in 2023 zal zijn is het verstandig om voor 2017 een verzoek in te dienen.

Stand van zaken per 21 oktober 2022

Het Gerechtshof Den Haag heeft op 28 september 2021 geoordeeld dat geen sprake is van een buitensporige last als er voldoende financiele middelen zijn (inkomen en vermogen) en de belastingplichtige niet inteert op zijn eigen vermogen. In dit geval was er voldoende inkomen (€ 56.000) en was de box 3 heffing niet hoger dan het werkelijke rendement over het vermogen. Deze casus zag op de situatie in 2016 maar ook in 2017. De Hoge Raad heeft de zaak (via artikel 81 lid 1 RO) ongegrond verklaard (voor belastingplichtige). Dit is een opmerkelijke uitspraak !

Massaalbezwaarprocedure inzake box 3

Tot 1 januari 2016 konden belastingplichtigen - zonder iets te doen - meeliften op de massaalbezwaarprocedure. Dit wil zeggen dat, als de rechter zou vaststellen dat de box 3 heffing onrechtmatig zou zijn, de belastingplichtige zijn geld terug zou krijgen. Toen kwam er echter een een wetswijziging. U deed niet meer automatisch mee bij een rechterlijke uitspraak, maar moest zelf in de pen klimmen en bezwaar maken. Veel mensen hebben dit niet gedaan, omdat ze bijvoorbeeld geen trek hadden in de kosten voor een bezwaar- of beroepszaak of dit simpelweg niet wisten. In Kamervragen in 2019 kwam dit onderwerp en de oneerlijkheid aan de orde.

Deze Kamervragen werden terecht gesteld en simpel afgedaan. De wetswijziging drijft belastingplichtigen onnodig tot werk en kosten en daarnaast is dit een verregaande inperking van de veel eenvoudigere massaalbezwaarprocedure. Dit heeft verder ook niet het nieuws gehaald en de Tweede Kamer is voorgeschoteld dat dit allemaal prima was. Ook zou de Belastingdienst uitgebreid ruchtbaarheid hebben gegeven aan deze wetswijziging, zo volgt uit vraag 7 van deze Kamervragen. In dit artikel van Hertogs Advocaten valt te lezen dat dit zeker niet het geval is geweest. Slechts in kleine lettertjes is te lezen dat de wetswijziging ineens per belastingplichtige zou gelden en dat er tijdig bezwaar moest worden gemaakt. Als het bezwaar dan zou worden afgewezen (en de kans hierop was groot), moest dus elke belastingplichtige naar de rechter (met hiermee samenhangende kosten). Tuurlijk heeft de wetswijziging in de Staatscourant gestaan, maar wie leest deze? In de media en fiscale doctrine was er weinig aandacht voor deze cruciale wetswijziging en op het aangiftebiljet of de brief bij de aangifte stond ook verder niks (alleen een algemene opmerking: "bent u het niet eens dan kunt u in bezwaar").

Noot box 3 en ambtshalve vermindering

De Hoge Raad heeft gesteld dat belastingplichtigen die geen bezwaar hebben gemaakt kansloos zijn. De regering zal dit standpunt wel volgen, omdat het anders teveel gaat kosten. Het is door de wetswijziging voor belastingplichtigen ineens veel lastiger geworden. Voordien deed je automatisch mee en vanaf de wetswijziging moest je procederen tegen de Belastingdienst. Het was natuurlijk veel eenvoudiger geweest dat iedereen automatisch mee zou doen en / of een kort briefje zou sturen met de tekst: "Ik doe mee met de massaalbezwaarprocedure." Door de wetswijziging en de slechte communicatie door de overheid vissen vele box 3 spaarders nu achter het spreekwoordelijke net. Wellicht dat er nog een belastingplichtige opstaat die via de civiele rechter zijn gelijk gaat halen. De staatssecretaris komt tijdens Prinsjesdag met het verlossende woord, hier moeten we dus nog even op wachten. Omdat de overheid al veel geld nodig heeft voor de gestegen prijzen, is de kans op compensatie beperkt.

Al met al, de wetgeving in box 3 is vanaf 2017 onrechtmatig. Er zijn mensen die keurig hun belastingen in box 3 onterecht hebben betaald. De Belastingdienst (of de overheid) heeft de belastingplichtige er zijdelings op gewezen en een barrière opgeworpen (bezwaar / beroep), waardoor ageren lastiger en duurder is geworden. Als belastingplichtigen gewoon hadden kunnen meeliften op de massaalbezwaarprocedure, was er niks aan de hand geweest. Deze praktische rechtsbescherming van belastingplichtigen was absoluut redelijk en het is teleurstellend dat deze zomaar - stiekem - is afgeschaft. Het is erg spijtig en volledig onterecht dat het zo is gelopen. Een betrouwbare overheid zou dit moeten herstellen. Er is al eerder erkend dat de rechtsbescherming van belastingbetalers verbetering zou verdienen. Waarom dit nu weer anders wordt ingericht, is spijtig. Ook in een motie van de heer Omtzigt wordt dit nog eens duidelijk gemaakt, hierin wordt in kraakheldere taal het volgende gesteld:

Overwegende dat juridische rechtsbescherming van burgers een belangrijke pilaar is van het belastingrecht;
Constaterende dat in de praktijk soms problemen kunnen ontstaan bij het benutten van deze juridische mogelijkheden, bijvoorbeeld vanwege onvoldoende kennis bij burgers over de mogelijkheden, onduidelijke communicatie door de Belastingdienst, en conflicterende regelgeving;
Verzoekt de regering binnen twee maanden een voorstel aan de Kamer te doen toekomen voor een extern onderzoek naar mogelijkheden tot verbetering van de praktische rechtsbescherming van de burger in belasting- dan wel toeslagzaken.

De juridische rechtsbescherming van de eerlijke en redelijke belastingbetaler zou eenvoudiger en eerlijker moeten worden ingericht.