Box 3 ambtshalve verminderen of niet

Voor de snelle lezer ... dit is niet mogelijk op grond van een arrest van de Hoge Raad d.d. 20 mei 2022. De staatsecretaris heeft op prinsjesdag laten weten dat er geen regeling komt voor mensen die geen bezwaar hebben gemaakt. Deze mensen hadden dit geld wel terug gekregen als de massaal bezwaar procedure niet was afgeschaft. Erg opmerkelijk (en eigen ongehoord) is het dat deze massaal procedure vermoedelijk weer wordt ingevoerd omdat men dit onredelijk vond (staat in belastingplannen 2023). Lees ondermeer dit artikel over dit onderwerp.

Tarieven Box 3

Soort belegging	2022	2023	2024
Banktegoeden	0,00%	0,36%	1,03%
Beleggingen	5,53%	6,17%	6,04%
Schulden	2,28%	2,57%	2,47%

Box 3 wijziging 2023 en 2024

Het tarief in box 3 wordt verhoogd van 32% naar 36% in 2024. Het tarief blijft dan in 2025 ook 36%. Het heffingsvrije vermogen van € 57.000 per belastingplichtige blijft in 2023 en 2024 gelijk. Het nieuwe box 3 stelsel is uitgesteld tot 2027. Tevens zijn er nog een paar kleinere wijzigingen per 2023 / 2024, de belangrijkste:

Vermogen binnen een VvE (vereniging van eigenaren) wordt gezien als spaarsaldo (en niet als overige bezitting). Bezittingen in box 3 worden gezien als banktegoeden (fictief rendement 0,36%) of overige bezittingen (fictief rendement 6,17% in 2023). Dit geldt per 2023.
Vermogen op de derdenrekening bij de notaris wordt gezien als spaarsaldo (per 2023)
Onderlingen vorderingen en schulden tussen ouders en kinderen kunnen een probleem opleveren. Het forfaitaire rendement op vorderingen bedraagt 6,17% en voor schulden 2,46% (cijfers 2023). Bij onderlinge vorderingen en schulden (ouders / kinderen en fiscale partners) zou dit oneerlijk zijn. De vorderingen en schulden worden per 2023 gedefiscaliseerd. Dit kan ook plaatsvinden door verrekenbeding bij huwelijkse voorwaarden.

Tip: als het werkelijke rendement lager is dan het forfaitarie rendement maak dan bezwaar tegen uw aanslag inkomstenbelasting.

Indienen verzoek voor 31 december 2022 wel nodig

Belastingbetalers (in box 3) die voor 31 december 2022 een verzoek indienen om ambtshalve vermindering voor box 3 te verkrijgen hebben waarschijnlijk toch een betere positie dan mensen die dit verzoek niet indienen. In de kamerbrief van 4 november 2022 staat dat mensen die niet tijdig bezwaar hebben gemaakt tegen hun box 3 heffing (de niet bezwaarmakers) over 2017 - 2020 geen verzoek hoeven in te dienen voor een amtshalve vermindering. De kamerbrief is echter niet geheel duidelijk over de rechtspositie over 2017. Er zijn hierover vragen gesteld door koepelorganisaties (NOB, SRA, NBA, etc.). Dit verzoek kunt u via deze modelbrief eenvoudig indienen. Vorenstaande komt doordat de massaalbezwaarprocedure via een wetswijziging pas na 31 december 2020 van kracht wordt, dan is de 5 jaarstermijn voor 2017 verstreken. Lang verhaal kort, dien alsnog een ambtshalve verzoek in voor 2017 (modelbrief)

Nieuws 7 november 2022 toch massaalbezwaar procedure

Het kabinet stelt voor om een procedure "massaal bezwaar" in te richten voor de personen die geen bezwaar hebben gemaakt tegen de box 3 heffing en nu achter het spreekwoordelijke net vissen. Als de Hoge Raad een positieve uitspraak zou doen in een nieuwe zaak dan zouden deze mensen hiervan gebruik kunnen maken. De kern van de procedure is of niet bezwaarmakers net zoals bezwaarmakers in aanmerking komen voor rechtsherstel. Het indienen van een ambtshalve verzoek hiertoe zou dan niet meer nodig zijn. Duidelijkhied komt begin 2023. Het kabinet benadrukt dat de Hoge Raad in zijn arrest van 20 mei jl. duidelijk heeft aangegeven dat voor niet-bezwaarmakers geen recht bestaat op een op rechtsherstel gerichte box 3-compensatie. Het kabinet verwacht daarom niet dat nieuwe procedures voor niet-bezwaarmakers een grote kans op rechtsherstel opleveren.

Omdat de duidelijkheid er pas in 2023 zal zijn is het verstandig om voor 2017 een verzoek in te dienen.

Nieuws verzoek ambtshalve vermindering box 3

Er zijn veel belastingplichtigen die een verzoek ambtshalve vermindering (voorbeeld) hebben ingediend. De Belastingdienst vermindert een aanslag als wordt geconstateerd dat die te hoog is vastgesteld, tenzij sprake is van nieuwe jurisprudentie (artikel 45aa Uitvoeringsregeling Inkomstenbelasting). De uitspraak van de Hoge Raad is later dan de aanslag, dus is een ambtshalve verzoek niet mogelijk, aldus de Hoge Raad. Bij RTL laat de staatssecretaris weten dat de Belastingdienst wordt bedolven onder meer dan 100.000 verzoeken. De belastingdienst zal vermoedelijk alle verzoeken afwijzen. Vervolgens zullen vele mensen de stap naar de rechter gaan overwegen, waardoor dit systeem gaat vastlopen.

Hoge Raad inzake ambtshalve verminderingen

De Hoge Raad heeft op 24 december 2021 geoordeeld dat sinds 2017 de box 3 heffing in strijd is met het EVRM (Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens). Op dit moment is de box 3 heffing dus feitelijk een loze letter. Als er bezwaar is aangetekend tegen de aanslag inkomstenbelasting, zal de Belastingdienst een bedrag terugbetalen (beetje afhankelijk van hoe uw box 3 vermogen is samengesteld, bij spaarrekening kan dit anders zijn dan bij verhuurde panden of beleggingen).

Als u geen bezwaar heeft gemaakt, zijn er - volgens de rechtbank - ook mogelijkheden. De Hoge Raad heeft echter op 20 mei 2022 aangegeven dat deze mogelijkheden er niet zijn, dit in cassatie op een uitspraak van het Gerechtshof in oktober 2021

Stand van zaken per 10 juli 2022

In een brief van de staatssecretaris van Financien wordt ingegaan op de mogelijke vormgeving en overwegingen bij de volgende scenario’s:

Geen rechtsherstel voor niet-bezwaarmakers;
Volledig rechtsherstel voor niet-bezwaarmakers; of
Gedeeltelijk rechtsherstel voor niet-bezwaarmakers, waarbij verschillende mogelijkheden zijn uitgewerkt.

Als iedereen tegemoet wordt gekomen zou dit 7 miljard euro kosten. Omdat het juridisch niet verplicht is om niet bezwaarmakers te compenseren (aldus de Hoge Raad, zie hieronder) lijkt dit een illusie. Het kabinet zal kiezen tussen optie 1 en 3, aldus de doctrine (er is simpelweg door de hoge inflatie, koopkracht herstel maatregelen, corona compensatie, etc. geen geld). Ook zal er worden gekeken naar de uitvoerbaarheid van een maatregel binnen de belastingdienst. Tijdens prinsjesdag zal er meer bekend worden en wellicht al iets eerder. Dien in ieder geval tijdens een verzoek ambtshalve vermindering in.

Status box 3 per 20 mei 2022

Te laat is te laat. Als er een verzoek wordt gedaan om een ambtshalve vermindering (dus bezwaar buiten de wettelijke termijn van 6 weken) van het box 3 vermogen zal dit worden afgewezen. De Hoge Raad heeft op 20 mei 2022 in een arrest aangegeven dat dit rechtsgeldig is omdat de onjuistheid van de aanslagen volgt uit nieuwe jurisprudentie. Hierbij is van belang dat de minister na het bekende "kerst arrest box 3" niet bekend heeft gemaakt dat mag worden afgeweken van artikel 45aaa uitvoeringsregeling inkomstenbelasting 2001. In dit wetsartikel staat als voorwaarde voor een ambtshalve vermindering dat deze niet mag berusten op nieuwe jurisprudentie.

Status box 3 per 1 mei 2022

Uit de kamerbrief van 28 april 2022 valt het volgende op te maken:

De 60.000 spaarders die bezwaar hebben gemaakt tegen de te hoge belastingheffing over hun vermogen (sinds 2017) krijgen voor 4 augustus 2022 automatisch uitbetaald.
De mensen die te laat of geen bezwaar hebben gemaakt moeten wachten op een arrest van de Hoge Raad.
Aanslagen over 2017 tot en met 2021 (en 2022) die nog niet zijn opgelegd of wel zijn opgelegd maar nog niet onherroepelijk vaststonden worden afgewikkeld volgens de forfaitaire spaarvariant.

Adviezen aan kabinet over box 3

Uit diverse stukken - welke zijn opgevraagd door Pieter Omtzigt over de heffing in box 3 - volgt dat er nimmer is gekeken naar een strijdigheid van box 3 met het EVRM. Dit is bijzonder! Het kabinet is van plan om vanaf 2025 een geheel nieuw stelsel te introduceren. Voor 2023 en 2024 moet nog noodwetgeving worden gemaakt. Tevens wordt er nu nagedacht over de box 3 heffing sinds 2017. Wie worden er gecompenseerd en wie niet? Rechtsherstel van iedereen zou redelijk zijn, de vraag is of de redelijkheid het gaat winnen van de beschikbare middelen. Er is een spaarvariant en een forfaitaire variant bedacht, zie onder voor de onderliggende stukken.

Nieuws box 3 heffing voor 2017

De uitspraak van de Hoge Raad ziet op de box 3 heffing vanaf 2017. In een rechtbank-uitspraak in april 2022 (ECLI:NL:RBDHA:2022:3300) blijft de aanslag over box 3 in 2016 gewoon in stand.

Massaal bezwaar inzake box 3

In reactie op het genoemde arrest van de Hoge Raad heeft de Belastingdienst op 4 februari 2022 uitspraak gedaan in de massaalbezwaarprocedure box 3 over 2017 - 2020. De uitspraak kunt u hier raadplegen.

Geen bezwaar gemaakt tegen box 3 heffing, en dan?

Maar wat als u geen bezwaar heeft gemaakt? Op de site van de Belastingdienst staat dat de Belastingdienst nog niet weet hoe hiermee om te gaan. Het kabinet besluit of en hoe dit hersteld wordt en wie daarvoor in aanmerking komt. Dit besluit is thans nog niet bekend. Veel mensen hebben geen bezwaar gemaakt tegen de box 3 heffing. Via een verzoek ambtshalve vermindering zou u alsnog - ook buiten de bezwaartermijn van 6 weken - box 3 heffing terug kunnen krijgen, aldus de rechtbank op 7 april 2022. De Belastingdienst denkt hier normaal gesproken anders over, op grond van het besluit fiscaal bestuursrecht van 15 oktober 2021 (nr 2021 - 9585). De Belastingdienst vermindert een aanslag als wordt geconstateerd dat die te hoog is vastgesteld, tenzij sprake is van nieuwe jurisprudentie (artikel 45aa Uitvoeringsregeling Inkomstenbelasting). De uitspraak van de Hoge Raad is later dan de aanslag, dus is een ambtshalve verzoek niet mogelijk.

De enige optie lijkt dus dat het kabinet (de minister) gaat vaststellen dat nieuwe jurisprudentie wel een aanleiding kan zijn om eerdere aanslagen ambtshalve te verminderen. Het kabinet zal vermoedelijk wachten op een nieuw arrest van de Hoge Raad over ambtshalve verzoeken tot vermindering. De reden hiervoor is dat, als ook deze mensen (die geen bezwaar hebben gemaakt) worden gecompenseerd, dit € 10 miljard gaat kosten.

Noot ambtshalve vermindering box 3 aanvragen

Op de site van de Belastingdienst staat: "we weten het niet en wachten op het kabinet." Wat de Belastingdienst niet heeft gemeld is dat volgens de Rechtbank Zeeland - West Brabant op 7 april 2022 - onder verwijzing naar het genoemde arrest - een ambtshalve vermindering moet kunnen.

Een belangrijke spelregel voor een ambtshalve vermindering is dat het verzoek tot vermindering binnen 5 jaar na afloop van het jaar waarop de aanslag betrekking heeft moet worden ingediend. Een verzoek voor de vermindering van de aanslag 2017 moet dus vóór 31 december 2022 worden ingediend.