Box 3

Box 3 in 2019

Box 3 (2017 en daarna)

De forfaitaire bepalingen zijn veranderd. Het heffingsvrije vermogen bedraagt € 25.000 per persoon (was € 24.437), beide fiscale partners derhalve € 50.000. De grondslagen voor spaargeld en beleggingen bedragen:

• forfaitair rendement sparen 1,63% en beleggen 5,39%;
• tot € 75.000 is het forfaitair rendement 2,87% (sparen 67% en beleggen 33%);
• van € 75.000 - € 975.000 is het forfaitair rendement 4,6% (sparen 21% en beleggen 79%);
• boven de € 975.000 5,39% (sparen 0% en beleggen 100%).

Peildatum

Voor de belastingheffing wordt uitgegaan van de fictie dat het netto vermogen - het saldo van de bezittingen en schulden die in box 3 vallen - jaarlijks een verondersteld rendement van 4% oplevert. Dat rendement wordt berekend over de werkelijke waarde van de bezittingen minus de werkelijke waarde van de schulden. Het 4% rendement wordt belast tegen een vast tarief van 30%, waardoor de vermogensrendementsheffing uitkomt op 1,2% van de waarde van het netto vermogen. Door de forfaitaire vaststelling van het rendement zijn de werkelijk genoten inkomsten niet langer van belang voor de belastingheffing. Een tegenbewijsregeling wordt niet in de wet opgenomen: in alle gevallen wordt het forfaitaire rendement op 4% gesteld. Door deze aanpak kan het rendement boven de 4% van de waarde van het vermogen belastingvrij worden genoten! Anderzijds heeft de forfaitaire vaststelling van het rendement tot gevolg dat de kosten ter verwerving van de inkomsten - zoals financieringsrente of onderhoudskosten - niet aftrekbaar zijn. Overigens komt de schuld wél in aftrek op de grondslag voor de rendementsheffing (de facto leidt dit tot een belastingbesparing van 1,2% van de schuld).

Het vermogen dat jaarlijks in de vermogensrendementsheffing wordt betrokken, is het vermogen aan het begin van het jaar. Indien sprake is van immigratie of emigratie dan zal het forfaitaire 4% rendement naar tijdsgelang worden herrekend; daarbij wordt het rendement op 1/3% per maand gesteld. Gedeelten van een kalendermaand worden niet in aanmerking genomen. Bij een overlijden - wordt vanaf het jaar 2011 - niet meer tijdsevenredig toegerekend maar zal er over het gehele kalenderjaar belasting worden berekend. 

Grondslagen

De grondslag van de vermogensrendementsheffing omvat het eigen vermogen van de belastingplichtige: de waarde in het economisch verkeer van de bezittingen minus de schulden voor zover die niet in box 1 of box 2 vallen.

De wet somt de bezittingen op in zes limitatieve categorieën, te weten:

• Onroerende zaken. Denk aan verhuurde onroerende zaken, tweede woningen, percelen bouwgrond. Uitgezonderd zijn de eigen woning en de bedrijfspanden van een IB-onderneming (die vallen in box 1) en de onroerende zaken die via de terbeschikkingstellingsregeling in box 1 vallen.
• Rechten die op onroerende zaken betrekking hebben. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om verhuurde onroerende zaken op erfpachtgrond, het recht van vruchtgebruik op een woning, een huurrecht, een appartementsrecht of een recht van opstal.
• Roerende zaken. Hieronder vallen roerende zaken voor zover de belastingplichtige en zijn huisgenoten die niet voor persoonlijke doeleinden gebruiken of verbruiken. De privé-auto, een jacht, de inboedel en dergelijke behoren derhalve niet tot de bezittingen. Een uitzondering geldt voor roerende zaken die wel voor persoonlijke doeleinden worden gebruikt of verbruikt, doch die hoofdzakelijk als belegging dienen. De inspecteur zal moeten aantonen dat dergelijke 'persoonlijke' roerende zaken een belegging vormen. De aard en hoeveelheid van dergelijke zaken is daarbij van groot belang. Zo zullen antieke meubelen als onderdeel van de inboedel niet snel als belegging kunnen worden aangemerkt, maar een verzameling klassieke auto's wél.
• Rechten op onroerende zaken.
• Rechten die niet op zaken betrekking hebben. Hieronder vallen bijvoorbeeld chartaal en giraal geld, aandelen (m.u.v. van aanmerkelijk belangaandelen: die vallen immers in box 2). Verder kunnen worden genoemd: opties, winstbewijzen, obligaties, vorderingen, winstrechten, rechten op kapitaaluitkeringen uit levensverzekeringen (indien en voor zover die niet in box 1 vallen), etc.
• Overige vermogensrechten. Onder deze restcategorie vallen bijv. een vergunning of het vermogen dat is ondergebracht in een trust.

Op deze bezittingen kunnen de schulden in aftrek worden gebracht. Daarbij kunnen alle schulden in aanmerking worden genomen die niet in box 1 of box 2 vallen. Dus ook schulden die niet specifiek aan een bezitting in box 3 kunnen worden gekoppeld, zoals bijv. een schuld voor consumptieve uitgaven. Voor de aftrek van schulden geldt een niet aftrekbaar drempelbedrag van € 3.000 (cijfer 2016).

Ook een schuld die is aangegaan voor de verwerving van een vrijgestelde bezitting - zoals bijv. een privé-auto of jacht - kan zonder meer in aftrek worden gebracht. Belastingschulden, zowel actuele als latente, kunnen niet in mindering op het vermogen worden gebracht.

De vermogensrendementsheffing is elk jaar ten minste nihil: indien door de aftrek van schulden een negatief vermogen ontstaat, leidt dat niet tot een negatief forfaitair bedrag.

Beleggen met geleend geld

Onder de vermogensrendementsheffing is de financieringsrente - net als alle andere aftrekbare kosten - verdisconteerd in het forfaitaire rendement van 4%. De enige fiscale tegemoetkoming die resteert voor het beleggen met geleend geld is, dat de schuld in mindering kan worden gebracht op de waarde van de beleggingen. Daardoor wordt de grondslag voor de vermogensrendementsheffing verminderd. In wezen wordt daardoor een renteaftrek van 4% verkregen; die levert een belastingbesparing op van 30% van 4% = 1,2% van de hoofdsom van de schuld.

Vrijstellingen

Diverse bezittingen en schulden zijn vrijgesteld van de vermogensrendementsheffing. De belangrijkste vrijstellingen in 2003 zijn:

1. Bossen, natuurterreinen en landgoederen (exclusief de gebouwde eigendommen).
2. Voorwerpen van kunst en wetenschap, tenzij deze hoofdzakelijk als belegging dienen.
3. Polissen van levensverzekeringen die uitsluitend voorzien in een uitkering bij overlijden van de belastingplichtige, zijn partner of een familielid danwel een begrafenisverzekering in natura, mits de waarde van zo'n polis per persoon niet meer dan € 6.244 bedraagt.
4. Kapitaalverzekeringen die uitsluitend tot uitkering komen bij invaliditeit, ziekte of ongeval.
5. Krachtens erfrecht opgekomen rechten op roerende zaken die voor persoonlijke doeleinden worden gebruikt of verbruikt, zoals de inboedel van een eigen woning, tenzij deze hoofdzakelijk als belegging dienen.
6. De vorderingen en schulden die ontstaan bij de wettelijke verdeling van de nalatenschap volgens het erfrecht.
7. Beleggingen in aangewezen groenfondsen, tot een bedrag van € 56.420 (hier komt ook nog een extra heffingskorting van 0,7% over het in het groenfonds belegde bedrag).
8. Voor de goede orde merk ik op dat de (eerste) eigen woning geen deel uitmaakt van het vermogen van box 3, maar behoort tot het inkomen uit werk en woning van box 1.

Vermogensvrijstelling

Naast deze vrijstellingen geldt in 2016 een vermogensvrijstelling van € 24.437; voor partners geldt een gezamenlijke vrijstelling van € 48.874. Samenwonende partners kunnen hun heffingsvrije bedragen bij elkaar tellen; daartoe dient elk jaar opnieuw een verzoek te worden gedaan bij de aangifte van de partner die de verhoogde vrijstelling wenst toe te passen.

Belastingplichtigen die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt (bij het einde van het kalenderjaar) kregen tot 2015 een beperkte ouderentoeslag op de vermogensvrijstelling. Deze toeslag bedroeg tot 2015 maximaal € 28.236 per persoon als de rendementsgrondslag (na aftrek heffingsvrije vermogen) niet meer dan € 282.226 bedraagt én het inkomen uit werk en woning (voor kinderopvang en persoonsgebonden aftrekposten) niet meer dan € 14.430 bedraagt. Indien het box 1 inkomen minder dan € 20.075 bedroeg, dan was de vrijstelling € 14.118.

Waardering in box 3

De bezittingen en schulden moeten voor de vermogensrendementsheffing worden gewaardeerd op de waarde in het economisch verkeer. Daardoor worden de waardemutaties van de bezittingen en schulden - indirect, als onderdeel van het forfaitaire rendement van 4% - in de belastingheffing betrokken. Bij de waardering geldt dat bezittingen die in het economisch verkeer als een eenheid worden beschouwd, ook als een eenheid moeten worden gewaardeerd.

Voor de waardering van effecten die aan de Amsterdamse beurs zijn genoteerd, moet worden uitgegaan van de officiële AEX-prijscourant. Onroerende zaken moeten in beginsel op de waarde in het economisch verkeer worden gewaardeerd. Bij woningen die in "belangrijke mate" ter beschikking staan aan de belastingplichtige mag worden uitgegaan van de WOZ-waarde. Voor genotsrechten, zoals een recht van vruchtgebruik of een recht van gebruik en bewoning, zijn nadere waarderingsvoorschriften van toepassing.