Verschoningsrecht advocaat en accountant

Staat heeft onrechtmatig gehandeld door e-mails tussen de advocaat en klant in te zien. In deze zaak heeft de FIOD en het OM het verschoningsrecht geschonden door onterecht duizenden e-mails in te zien.

FIOD en OM schenden verschoningsrecht in strafzaak

Een advocaat (maar ook een fiscalist en accountant) is wettelijk (en op grond van zijn vak) verplicht tot geheimhouding van alle communicatie met zijn klant. Het verschoningsrecht van advocaten (en notarissen, artsen etc) wordt door rechters erkend, edoch niet voor accountants en belastingadviseurs, zij hebben wel een informeel verschoningsrecht (artikel 53a AWR). Ook opsproringsambtenaren (FIOD/ Belastingdienst / OM) moeten dit verschoningsrecht respecteren. Dit verschoningsrecht wordt in een bekende zaak die hier wordt omschreven geschonden. Een dergelijke schending is feitelijk niet te herstellen, omdat deze informatie altijd (onbewust) zal meewegen. De gevolgen kunnen dus groot zijn.

Fraudezaak Box Consultants en Stibbe / BDO

De advocaten van de van fraude verdachte vermogensbeheerder Box Consultants zijn erachter gekomen dat duizenden mails van de advocaat bij het OM en de FIOD zijn terechtgekomen. In 2020 heeft het Gerechtshof bepaald dat een onafhankelijke onderzoeker moet bekijken wat het OM de FIOD met deze informatie heeft gedaan. Ook een accountant is bij dit onderzoek betrokken. De accountant is ingeschakeld door de advocaat en heeft hiermee onder het afgeleid beroepsgeheim van de advocaat. Op 22 februari 2022 was er een zitting (kort geding) waarbij de advocaten en het OM weer over elkaar heen rolden.

Het OM heeft ruim 3.000 e-mails bij het hostingbedrijf van Box opgevraagd, hiertussen zaten ook e-mails van de advocaat en de accountant. De vraag is wat er met de hierin opgenomen informatie is gebeurd, dergelijke mails tussen de advocaat en haar cliënt vallen namelijk onder het verschoningsrecht. De handleiding van het OM geeft al enige duidelijkheid. Het OM stelt dat de mails inhoudelijk worden bekeken - door een andere OvJ, die niet bij het onderzoek betrokken is - zodat deze persoon kan bepalen of de informatie onder het verschoningsrecht valt.

Noot fiscaal jurist inzake verschoningsrecht en strafzaak

De FIOD en het OM hebben een tik op de vingers gekregen doordat er onterecht duizenden e-mails tussen de advocaat en zijn cliënt in te zien. De informatie welke is ingezien zal altijd - in het hoofd - meespelen in een toekomstige procedure. Advocaten kantoor Stibbe trekt terecht vel van leer tegen een niet correct handelende overheid. Via beslag op e-mails van de klant kreeg de FIOD ook zicht op e-mailverkeer tussen de klant en de advocaat.

Als dergelijke informatie tussen alle data zit moet normaal gesproken direct contact worden gezocht met de officier van justitie. Dit gebeurde in deze zaak pas na 6 maanden. In de tussentijd kon de FIOD prettig rondneuzen in de e-mails en de ontvangen informatie. Ruim 150 mails werden nader onderzocht op relevante informatie. De eenvoudige vraag is waarom de FIOD (of OM) niet bij de beslaglegging heeft aangegeven dat mailverkeer tussen de klant en de advocaat niet hoeft te worden verstrekt. Bewust?

De OvJ besloot dat de stukken moesten worden vernietigd, maar het onderzoeksteam deed dit niet en onderzocht de informatie nog maar eens tot in detail. De rechter is er snel klaar mee (uitspraak) . Schending van het verschoningsrecht door de Nederlandse staat is een grove ondermijning van de rechtsbeginselen in Nederland. Dit lijkt eerder een hardnekkig probleem dan een incident.

Uit de e-mails valt nog wel iets op te nemen; het onderzoek van de accountant is verricht via de advocaat, hiermee vallen de onderzoeksresultaten mede onder het verschoningsrecht. De accountant zelf heeft geen verschoningsrecht, maar via deze route dus wel. Het geknoei van het OM en de FIOD ging in deze zaak veel te ver.

De uitspraak van de rechter in deze zaak is zwak te noemen "vingertje omhoog met de melding "niet meer doen hé". Het verschoningsrecht van advocaten is in deze zaak onherstelbaar kapot gemaakt. Dit gebeurde achter de schermen en niet via de geldende regels, dit terwijl dan elke controle ontbreekt. Door de inbreuk is er informatie bekend geworden die altijd zal meespelen bij een feiten beoordeling. Een wettelijke verankering van het verschoningsrecht is noodzakelijk. Een eenvoudige oplossing zou zijn dat bij dergelijk handelen de straf zo hoog is dat de FIOD en het OM het wel uit zijn hoofd laat om dergelijke informatie in te zien.

Een procedure tegen de staat (onrechtmatige daad) met een vergoeding van schade en een "stop" van dit soort gedrag, zie hiertoe mede het arrest van de Hoge Raad uit 2021.

Specialistische hulp bij een FIOD onderzoek of boekenonderzoek is essentieel. Vragen? Neem gerust contact op met onze specialisten !