Interne compensatie
Mag de Belastingdienst alsnog inkomsten belasten als ze een aftrekpost moet toestaan?
De gebruikelijke werkwijze omtrent inkomstenbelasting
Normaal gesproken houdt de werkgever (maandelijks) loonbelasting in op loonbetalingen aan het personeel. Na afloop van het jaar doen de werknemers aangifte voor de inkomstenbelasting. Daarin zitten alle loonbetalingen van het jaar (uit de jaaropgave). Daarop wordt uitgerekend wat de verschuldigde inkomstenbelasting is. Dat bedrag wordt verminderd met de maandelijkse inhoudingen. Idealiter loopt dat 'glad', waardoor er niet bijbetaald of terugbetaald moet worden.
Als de werkgever op een deel van het loon nu niets inhoudt en afdraagt aan de Belastingdienst, zal de Belastingdienst daarover kunnen naheffen. Doorgaans wordt dat gedaan bij de werkgever. Die zal de belasting verhalen op de werknemer. Kortweg: het maandloon wordt hoger, de belasting ook. Dat werkt door naar de inkomstenbelasting. Daar wordt het inkomen hoger en de belasting dus ook. Wat de werkgever verhaalt, kan de werknemer verrekenen.
In de onderstaande casus had de tijd de Belastingdienst echter ingehaald. Toen de loonbelasting werd nageheven, stond de aanslag inkomstenbelasting al vast. De werknemer claimde echter – terecht – dat hij de door de werkgever verhaalde loonbelasting alsnog mocht verrekenen met zijn inkomstenbelasting. De Belastingdienst had echter verzuimd de inkomsten waarop de naheffing zag in de aanslag inkomstenbelasting mee te nemen. De vraag is of dat alsnog kan.
Casus
Henk is als directeur in dienst van een Advies B.V. Op enig moment krijgt hij 5% van de aandelen. Enige tijd later wordt Henk min of meer gedwongen zijn aandelen Advies B.V. te verkopen c.q. ruilen tegen aandelen Het Beste Advies B.V.
Vervolgens komt de Belastingdienst in beeld. Die ziet in de aandelenverkoop / -ruil een beloningsvoordeel van ruim € 100.000. De Belastingdienst belast dit loon door naheffing van loonbelasting van Advies B.V.
Advies B.V. betaalt die belasting en verhaalt die op Henk. Ondertussen heeft Henk zijn definitieve aanslag IB al gehad. Die staat ook reeds vast. De wet voorziet in het alsnog verrekenen van de verhaalde loonbelasting met de aanslag inkomstenbelasting.
De fiscus wijst het verzoek echter af omdat het loon niet in de aanslag inkomstenbelasting is betrokken. Als het loon niet in de inkomstenbelasting is betrokken, kan de ingehouden / verhaalde loonbelasting ook niet worden verrekend, is de gedachte.
De Rechtbank en het Hof komen tot het oordeel dat wel verrekend mag worden. Voor verrekening is namelijk niet vereist dat het loon in de aanslag IB is betrokken. Daar komt Henk dus nog goed weg: geen inkomstenbelasting betalen, wel de loonbelasting terugkrijgen.
Interne compensatie
Interne compensatie houdt in dat de Belastingdienst – die een belastingvermindering toe moet staan – alsnog mag stellen dat er tegenover die aftrekpost een inkomen staat dat ten onrechte nog niet is belast. Dat mag echter niet leiden tot meer te betalen belasting.
In deze zaak staat vast dat de door Advies B.V. verhaalde loonbelasting alsnog door Henk verrekend mag worden met de te betalen inkomstenbelasting. Daar stelde de Belastingdienst tegenover dat het voordeel uit de aandelenverkoop / -ruil alsnog belast moet worden in de inkomstenbelasting (zodat meer inkomstenbelasting verschuldigd is). De terug te geven loonbelasting wordt dan verrekend met de alsnog verschuldigde inkomstenbelasting (waardoor Henk er per saldo niets mee opschiet). Deze verrekening wordt door het Hof afgewezen omdat er door de Belastingdienst geen expliciet beroep zonder voorbehoud op is gedaan.
Hoge Raad
De Hoge Raad stelt voorop dat interne compensatie mogelijk is. Wel is vereist dat het standpunt in de procedure uitdrukkelijk en ondubbelzinnig moet blijken.
Voor dat blijken is niet vereist dat de woorden ‘beroep op interne compensatie’ worden gebruikt.
In dit geval heeft de fiscus wel expliciet gesteld dat bij verrekening ook het loon in de inkomstenbelasting moet worden betrokken. Tegen die stelling heeft Henk ook bezwaren geuit.
In die omstandigheden vindt de Hoge Raad dus dat een voldoende duidelijk beroep op interne compensatie is gedaan. De fiscus kon dus een beroep op interne compensatie doen.
Commentaar
Interne compensatie
Zolang een aanslag nog niet definitief vaststaat (of vermindering op grond van 9.6 IB nog mogelijk is), kan een belastingplichtige alles aanvoeren om de aanslag naar beneden te krijgen, zelfs als dat standpunt afwijkt van zijn aangifte. Dat kan ook bij navorderingen. Ook op punten waarop de navordering helemaal niet ziet.
De tegenhanger daarvan is de interne compensatie. In bezwaar, beroep en hoger beroep mag de fiscus stellen: u heeft gelijk dat de aanslag op die punten naar beneden moet, maar ik heb nog eens goed naar de aangifte en de aanslag gekeken en vind dat op die en die punten dat de aanslag te laag is. Daarvoor is dan ook geen nieuw feit nodig!
De grenzen voor de fiscus bij een beroep op interne compensatie zijn in wezen de rechtsbescherming van de belastingplichtige:
- De aanslag kan nooit hoger worden;
- Op punten die in bezwaar, beroep of hoger beroep expliciet en zonder voorbehoud worden prijsgegeven kan niet worden teruggekomen;
- het beroep op interne compensatie moet uitdrukkelijk en ondubbelzinnig blijken.
Op dat laatste punt kalft met het bovenstaande arrest wel wat van de rechtsbescherming af. Hier werd weliswaar geprocedeerd door een (top-)adviseur en de link tussen loon voor de loonheffing en loon in de inkomstenbelasting is wel makkelijk te leggen, maar toch wringt het. Nergens tref ik een opmerking of berekening aan waaruit blijkt dat het belastbare inkomen hoger moet zijn en wat dan de belastingheffing is. De naheffing loonbelasting is niet per definitie de extra inkomstenbelasting. Voor een normale belastingplichtige zal het niet allemaal direct even duidelijk zijn. De fiscus maakt er zich wel erg makkelijk af met de opmerking dat het ook in de inkomstenbelasting moet zitten.
Toch redt de Hoge Raad hier de Inspecteur. Dat is nadelig voor toekomstige belastingplichtigen die geen topadviseur hebben en waar het allemaal niet zo duidelijk is. Erg uitdrukkelijk en ondubbelzinnig is het allemaal niet.
Pyrrhusoverwinning
Qua rechtsbescherming voor de belastingplichtigen is dit arrest een stapje achteruit.
Voor Henk zal het allemaal wel loslopen. Dat komt hierdoor:
In de loonheffing heeft men het laten lopen. Advies B.V. vond het wel prima
en kon het toch makkelijk verhalen door de verrekening met de ontslaguitkering. Henk
heeft waarschijnlijk niet eens de naheffing gezien en was niet in de gelegenheid
bezwaar te maken. Dus het moest wel via de 'achterdeur' van de IB.
Voor de Rechtbank en het Hof is ook aangevoerd dat er helemaal geen loonvoordeel is. In de eerste plaats is het geen loon en in de tweede plaats is er geen voordeel. Op dat laatste punt heeft de Rechtbank al beslist dat er helemaal geen meerwaarde in de aandelen zit. Dan valt er ook niets te belasten. Helaas heeft het Hof dit punt niet meer behandeld, zodat men nu noodgedwongen naar een ander Hof moet om dat te beoordelen.
Eindresultaat zal uiteindelijk waarschijnlijk zijn dat er geen te belasten loonvoordeel is en dat de loonheffing wel kan worden verrekend (ondanks dat er ook niets in de IB is betrokken, maar dat is geen voorwaarde, zoals de Rechtbank terecht al vaststelde).
De naheffing is van eind 2016 of januari 2017. Henk zit dus al vijf jaar op zijn geld te wachten. Bij bezwaar tegen de naheffing loonbelasting zou uitstel van betaling zijn verleend.
Ook daarom: schakel tijdig een specialist in.
