Informatiebeschikking en dwangsom

Als de inspecteur van mening is dat niet aan de informatieverplichtingen wordt voldaan, dan kan de inspecteur een informatiebeschikking nemen. Een dergelijk informatieverplichting kan ook aan de belastingadviseur , accountant of administratieplichtige worden opgelegd.  De inspecteur heeft nog meer mogelijkheden. Zo is het niet voldoen aan de informatieverplichtingen ook een strafbaar feit (artikel 68 en 69 AWR).

De inspecteur kan het nakomen van de informatieverplichtingen ook in een civiele (kort geding) procedure afdwingen, dit wordt in onderstaande procedure bij de rechtbank Noord Holland d.d. 5 februari 2025 behandeld (ECLI:NL:RBNHO:2025:875). In deze procedure wordt een dwangsom van € 750.000 gevorderd, deze wordt afgewezen. De opgelegde dwangsom van € 100.000 per dag is echter ook stevig.

Op laste van een dwangsom wordt dan nakoming van de informatieverplichtingen gevorderd. Doordat de inspecteur dit dwangmiddel steeds vaker aan de orde stelt schrijven wij dit artikel. Wij voeren regelmatig procedures over de informatiebeschikking. Zijn er dus vragen neem gerust contact met ons op.

De informatiebeschikking is een dwangmiddel

De informatiebeschikking is eigenlijk in de wet opgenomen ter verbetering van de rechtsbescherming van belastingplichtigen, de praktijk werkt vaak anders. Deze verbetering van de rechtsbescherming is erin gelegen dat u zich kunt verweren tegen de door de Belastingdienst gestelde vragen. Indien blijkt dat u ten onrechte niet hebt meegewerkt aan een informatieverzoek, zal de rechter u een hersteltermijn bieden. Dat doet hij tenzij het niet mogelijk is aan de verplichting te voldoen ofwel indien u misbruik van procesrecht maakt. In de informatiebeschikking neemt de inspecteur op aan welke verplichting u niet hebt voldaan en waarop hij deze mening baseert. Omdat de informatiebeschikking tevens als moment van heroverweging geldt, moet voor u voldoende duidelijk zijn wat de inspecteur precies van u verwacht en wat u in zijn ogen hebt nagelaten. Maar wat als de inspecteur slechts algemeenheden opneemt in de informatiebeschikking? De rechtbank oordeelde dat de inhoud van de vragen zo algemeen was, dat de informatiebeschikking vernietigd dient te worden. Er zijn meerdere gronden waarom een informatiebeschikking soms niet juist of op de juiste gronden wordt verzonden. Soms kan een informatiebeschikking ook de omkering van de bewijslast tot gevolg hebben.

Belastingrecht en Informatieverstrekking

De uitspraak van de Rechtbank Noord-Holland in de zaak tussen de Belastingdienst en een eigenwijze belastingplichtigen. Dit vonnis benadrukt dat belastingplichtigen gehouden zijn om gevraagde informatie volledig en tijdig te verstrekken en dat het niet naleven van deze verplichting aanzienlijke juridische en financiële gevolgen kan hebben.

Feiten van de zaak, de dwangsom bij een informatiebeschikking

De Belastingdienst heeft sinds 2017 herhaaldelijk verzocht om informatie over buitenlandse bankrekeningen en vermogensbestanddelen van de belastingplichtige. Dit verzoek bleef onbeantwoord, ondanks een eerdere veroordeling door de voorzieningenrechter van de Rechtbank Gelderland op 1 december 2022. In dat vonnis werd een dwangsom van €15.000 per dag opgelegd met een maximum van €350.000.

Omdat de gedaagden niet volledig aan dit vonnis hebben voldaan, heeft de Belastingdienst verdere juridische stappen ondernomen, waaronder executoriaal beslaglegging op onroerende zaken en een hernieuwde eis om volledige medewerking.

Uitspraak van de Rechtbank inzake dwangsom 100.000 euro per dag

De rechtbank oordeelde dat de belastingplichtige hun wettelijke verplichting niet is nagekomen. De rechter heeft:

• De gevorderde dwangsom van € 750.000 wordt afgewezen.
• Belastingplichtige veroordeeld tot het verstrekken van de gevraagde informatie binnen 14 dagen.
• Een dwangsom opgelegd van € 100.000 per dag zonder maximum totdat aan de informatieverplichting is voldaan.
• De proceskosten van € 2.134,97 ten laste van belastingplichtige gelegd.
• Uitvoerbaarheid bij voorraad bepaald.

De rechtbank verwierp het argument dat het fysiek onmogelijk zou zijn om bepaalde documenten te verkrijgen. Dit dient eventueel in een executiegeschil aan de orde te komen, maar vormt geen grond voor vrijstelling van de informatieverplichting.

Advies belastingplichtigen inzake informatiebeschikking

1. Wees proactief – Kom belastinginformatie-verzoeken tijdig en volledig na en beoordeel altijd of het verzoek redelijk is, overleg dit met een fiscaal jurist.
2. Bezwaar: overweeg om in bezwaar te gaan tegen de informatiebeschikking
3. Aanslag is al opgelegd: als de aanslag al definitief is opgelegd vervalt de grond onder de informatiebeschikking, aldus de Hoge Raad op 2 oktober 2015 ECLI:NL:HR:2015:2895
4. Termijnverlenging: het opleggen van een informatiebeschikking zorgt ervoor dat de navorderingstermijn wordt verlengd (artikel 52a lid 2 AWR).
5. Vragen herhalen: als de inspecteur vragen zou herhalen in de informatiebeschikking kan de rechter deze soms vernietigen, zie Gerechtshof Arnhem Leeuwarden d.d. 11 juli 2017 ECLI:NL:GHARL:2017:5864
6. Geliquideerde BV: aan een geliquideerde rechtspersoon kan geen informatiebeschikking worden opgelegd, aldus Gerechthof Arnhem Leeuwarden d.d. 17 november 2020 ECLI:NL:GHARL:2020:9537
7. Documenteer alles – Bewaar bewijsstukken van verstrekte informatie en correspondentie met de Belastingdienst.
8. Wacht niet te lang – Het negeren van brieven kan leiden tot hoge dwangsommen en beslagleggingen.

Noot van een Fiscaal Jurist inzake dwangsom en informatiebeschikking

Deze zaak onderstreept het belang van een tijdige en volledige informatieverstrekking aan de Belastingdienst. Niet voldoen aan deze verplichting kan resulteren in aanzienlijke financiële schade en juridische complicaties. In deze procedure is de Belastingdienst al sinds 2017 (ruim 7 jaar) met belastingplichtige aan het "stoeien". Of er sprake is van een spoedeisend belang wordt in de uitspraak niet duidelijk, in R.O 4.2. staat echter dat dit niet door belastingplichtige is betwist, dit zou een blunder van belastingplichtige en/of diens adviseurs kunnen zijn.

. Op grond van een Woo verzoek is er meer informatie vanuit de Belastingdienst bekend over een informatiebeschikking, dit document kunt u hier raadplegen. De Belastingdienst hoeft een belastingplichtige niet te vertellen waarom een informatiebeschikking wordt gestuurd en/of op grond waarvan de gevraagde inlichtingen moeten worden verstrekt (Hoge Raad d.d. 4 juni 2010 ECLI:NL:HR:2010:BM0137).

De Belastingdienst heeft soms iets te snel de neiging om de bewijslast om te keren richting de belastingplichtige, dit wordt ook steeds vaker als dreigement gebruikt.  Sinds enkele jaren kan de Belastingdienst een briefje sturen aan de Belastingplichtige, dit met het verzoek om bepaalde informatie aan te leveren, de zogenaamde informatiebeschikking. Dit doet de Belastingdienst als ze denken (of vermoeden) dat er sprake is van fraude of achterwege laten van inkomen (zeg zwart geld). Tegen een informatiebeschikking kan de belastingplichtige in bezwaar en beroep, dit maakt de rechtszekerheid iets groter. Het is echter moeilijk te bewijzen als u geen misdrijf heeft gepleegd en / of zwart geld heeft, immers wat niet is gebeurd is niet gebeurd.

Bent u als ondernemer of particulier in een vergelijkbare situatie verwikkeld of vreest u voor een belastingcontrole? Neem dan contact met ons op. Wij kunnen u juridisch bijstaan en helpen om problemen met de Belastingdienst te voorkomen of op te lossen.