Navordering, Vertrouwensbeginsel en Toerekening

In de basis moeten mensen elkaar kunnen vertrouwen, binnen de fiscale wereld is dit niet anders. Als een belastingplichtige op grond van een toezegging of afspraak met de inspecteur (of andere gedragingen of uitlatingen van de Belastingdienst) redelijkerwijs op een bepaalde behandeling of afspraak mag vertrouwen moet de Belastingdienst deze ook nakomen en honoreren. Het is wel van belang dat de toezegging is gedaan op heldere en volledige feiten en openheid van zaken. Daarnaast mag de toezegging of afspraak niet klip en klaar in strijd zijn met de wet (en had de belastingplichtige dit ook moeten weten of beseffen).

Tip: op algemene inlichtingen of informatie van de belastingtelefoon mag een belastingplichtige niet altijd vertrouwen, vastleggen van dergelijke telefoongesprekken of afspraken is dus van belang.

Vertrouwen op de Belastingdienst

Als belastingplichtige mag u erop vertrouwen dat een eenmaal opgelegde belastingaanslag zekerheid biedt. Toch heeft de Belastingdienst onder bepaalde omstandigheden de mogelijkheid om een te lage aanslag te corrigeren door middel van navordering. Dit kan ingrijpende financiële gevolgen hebben, vooral wanneer u dacht dat uw zaak definitief was afgerond. De wet stelt echter strenge voorwaarden aan navordering en de Belastingdienst moet zich daarbij houden aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur (abbb), waaronder het vertrouwensbeginsel in belastingzaken. Dit beginsel beschermt u als u redelijkerwijs mocht vertrouwen op de juistheid van de aanslag. In dit artikel behandelen we hoe het vertrouwensbeginsel werkt bij navordering en wat dit voor u betekent. Ook bespreken we hoe de kennis van een inspecteur kan worden toegerekend aan een andere inspecteur en wat dit in de praktijk betekent voor belastingprocedures.

De Regels rondom navorderingsaanslagen

De mogelijkheid tot navordering is geregeld in artikel 16 van de Algemene Wet inzake Rijksbelastingen (AWR). Deze regels zijn van toepassing op zogenoemde aanslagbelastingen, zoals de inkomstenbelasting. Navordering kan plaatsvinden als de Belastingdienst een nieuw feit ontdekt, zoals fouten in de aangifte of nieuwe informatie waarover zij op het moment van de aanslag niet beschikte. Er zijn echter situaties waarin de inspecteur geen nieuw feit nodig heeft, bijvoorbeeld bij fouten in de verrekening van voorheffingen zoals de loonheffing.

Tip: Heeft u een navorderingsaanslag ontvangen en twijfelt u of deze terecht is? Schakel een fiscaal jurist in om uw rechten te onderzoeken. Wij kunnen beoordelen of de Belastingdienst zich aan de voorwaarden voor navordering heeft gehouden.

Foutieve Verrekening van Loonheffing

In de besproken casus gaat het om een belastingplichtige (hierna: "belanghebbende") die door zijn werkgever naar Oman was uitgezonden. In zijn aangifte over 2016 had hij een groot bedrag aan ingehouden loonheffing opgegeven, waarmee de inspecteur akkoord ging. Later bleek dat de werkgever deze loonheffing foutief had berekend en een aanzienlijke teruggaaf had ontvangen, zonder dit door te geven aan de werknemer. De werknemer was hiervan niet op de hoogte, maar vroeg zelf om een herziening van zijn belastingaanslag. De inspecteur keurde dit verzoek goed en verleende een teruggaaf. Vervolgens legde de inspecteur echter een navorderingsaanslag op, omdat de werknemer geen recht zou hebben op de teruggaaf.

Vertrouwensbeginsel en Belastingdienst

Het vertrouwensbeginsel houdt in dat u als belastingplichtige mag vertrouwen op een bewuste beslissing van de Belastingdienst. Als de inspecteur bijvoorbeeld bewust een standpunt heeft ingenomen op basis van alle beschikbare informatie (Hoge Raad 10 december 2021), dan mag u er in beginsel op rekenen dat dit standpunt in rechte wordt beschermd. Dit geldt met name als u volledig en open bent geweest in uw communicatie met de Belastingdienst. Een inspecteur kan een gemaakte afspraak wel voor de toekomst opzeggen (Rechtbank Noord Holland d.d. 26 juli 2022)

In de casus oordeelde het Hof dat de werknemer een beroep op het vertrouwensbeginsel kon doen, omdat de inspecteur handmatig het verzoek om teruggaaf had beoordeeld en dit bewust had toegewezen. De werknemer mocht erop vertrouwen dat de inspecteur op de hoogte was van alle relevante informatie en een weloverwogen beslissing had genomen.

Tip: Heeft de Belastingdienst een standpunt ingenomen dat in uw voordeel werkt? Zorg ervoor dat u alle relevante informatie verstrekt en documenteer uw communicatie zorgvuldig. Dit kan helpen om een beroep op het vertrouwensbeginsel succesvol te laten zijn.

Vertrouwen op website, beleid en algemene informatie Belastingdienst

Voor toepassing van het vertrouwensbeginsel moet wel een duidelijk onderscheid worden gemaakt tussen uitlatingen van de Belastingdienst en een bewuste standpuntsbepaling (zoals ruling, vaststellingsovereenkomst etc.).

• Algemene voorlichting via de internetsite, handboeken, belastingtelefoon, etc. zijn in de basis geen grondslag voor het vertrouwensbeginsel (zie Hoge Raad d.d. 16 mei 2008 ECLI:NL:HR:2008:BB7839) .
• Soms kan een belastingplichtige wel vertrouwen ontlenen aan algemene informatie van de Belastingdienst, kijk hiertoe naar de uitspraak van de Hoge Raad d.d. 5 november 2021 ECLI:NL:HR:2021:1654.
• Als het om beleid gaat mag de belastingplichtige hier wel op vertrouwen, zie hiertoe een uitspraak van de Hoge Raad d.d. 9 april 2021 ECLI:NL:HR:2021:439
• Een telefonische toezegging van de inspecteur kan soms vertrouwen opwekken (Hof Den Haag d.d. 18 april 2003) of Hof 's Hertogenbosch d.d. 13 februari 2020 en ditzelfde Hof op 14 oktober 2021.
• Een fout in het aangifteprogramma van de Belastingdient levert dan weer geen vertrouwen op (Hoge Raad d.d. 7 december 2001).
• Als de aangifte door de Belastingdienst is gemaakt (hulp bij aangifte) dan mag je hierop dan wel weer vertrouwen (Hof Arnhem 29 augustus 2002).
• Als een inspecteur of controleur tijdens een boekenonderzoek een uitspraak doet over een fiscale heffing mag je hierop vertrouwen, ook als hij/ zij deze toezegging binnen 2 dagen zou herroepen, aldus de Hoge Raad op 14 juni 2000.

Als er met de Belastingdienst overleg is geweest inzake een aftrekpost, bijvoorbeeld via een briefwisseling, is al snel sprake van "vertrouwen". In een situatie omtrent studiekosten (ruim € 100.000) voor een verkeersvlieger speelde dit. Het Gerechtshof was op 25 februari 2014 van mening dat de belastingplichtige zich mocht beroepen op het vertrouwensbeginsel.

Toerekening van Kennis tussen Inspecteurs en vertrouwensbeginsel

Een ander interessant aspect van deze zaak was de vraag of de kennis van de ene inspecteur kan worden toegerekend aan de andere. In deze casus was de inspecteur loonheffing op de hoogte van de teruggaaf aan de werkgever, maar de inspecteur inkomstenbelasting blijkbaar niet. Het Hof oordeelde dat de kennis van de inspecteur loonheffing toegerekend moest worden aan de inspecteur inkomstenbelasting, omdat beide informatie deelden binnen het systeem van de Belastingdienst.

Dit is belangrijk, omdat het betekent dat u als belastingplichtige niet de dupe mag worden van interne miscommunicatie of gebrekkige coördinatie binnen de Belastingdienst. Als de ene inspecteur over cruciale informatie beschikt, mag de andere inspecteur daar niet zomaar aan voorbijgaan.

Tip: Bij geschillen met de Belastingdienst is het verstandig om na te gaan of de relevante inspecteurs op de hoogte zijn van alle feiten. In complexe zaken kan het nuttig zijn om dit expliciet te vermelden in uw correspondentie. Vraag hiertoe om een dossierinzage, zowel van het papieren als digitale dossier!

 Jurisprudentie: vertrouwensbeginsel in de Rechtspraak

De jurisprudentie rondom het vertrouwensbeginsel laat zien dat dit beginsel een krachtige bescherming biedt aan belastingplichtigen, maar dat het zorgvuldig moet worden toegepast. De belastingplichtige moet voldoen aan zijn **informatiezorgplicht**, wat betekent dat hij de Belastingdienst correct en volledig moet informeren. Daarnaast mag de beslissing van de Belastingdienst niet in strijd zijn met de wet, anders kan het beroep op het vertrouwensbeginsel alsnog worden afgewezen.

In de praktijk zien we echter dat de Hoge Raad steeds vaker oog heeft voor de zogenoemde "menselijke maat" in belastingzaken. Dit houdt in dat de belastingplichtige in redelijkheid mag vertrouwen op toezeggingen of handelingen van de Belastingdienst, ook als deze niet altijd perfect verlopen. Een recente uitspraak van de Staatsraad Advocaat-Generaal heeft dit verder verduidelijkt, waarbij hij pleit voor meer aandacht voor het burgerperspectief.

Tip: Heeft de inspecteur in uw zaak een standpunt ingenomen waar u op vertrouwt? Houd er rekening mee dat dit niet zomaar kan worden teruggedraaid, tenzij er sprake is van bijzondere omstandigheden, zoals een wetswijziging. Wij kunnen u helpen om uw rechten te beschermen en bezwaar of beroep aan te tekenen als de Belastingdienst haar standpunt herziet.

Noot fiscaal jurist inzake vertrouwensbeginsel

Het vertrouwensbeginsel en de regels rond navordering bieden belastingplichtigen belangrijke bescherming tegen willekeurige of onjuiste handelingen van de Belastingdienst. Toch blijft de toepassing ervan vaak complex en is het verstandig om juridische ondersteuning in te schakelen. Of het nu gaat om een beroep op het vertrouwensbeginsel of om de vraag of een inspecteur een navorderingsaanslag mag opleggen: een goed onderbouwd bezwaar kan het verschil maken.

Let erop dat een rechter niet ambtshalve de beginselen van behoorlijk bestuur gaat toetsen, u moet hierop dus wel een beroep doen,

Heeft u te maken met een navorderingsaanslag of twijfelt u of de Belastingdienst haar afspraken nakomt? Ons team van ervaren fiscale juristen staan klaar om u te ondersteunen. Neem gerust contact met ons op voor een vrijblijvend adviesgesprek. Wij helpen u graag om uw rechten te verdedigen en eventuele fiscale risico's te minimaliseren.