Bezwaar maken bij de belastingdienst: hoe moeilijk kunnen ze het maken?
Een blauwe envelop op de deurmat, zelden met een inhoud waar je blij van wordt. Meestal betalen. Als u het met de hoogte van het bedrag niet eens bent, kunt u bezwaar maken. Kan nu tegen alles bezwaar worden gemaakt en is er een geëffend pand?
Nee dat kan niet !
Gesloten stelsel binnen fiscale wetgeving bij bezwaarprocedure
Het begint al met een chicane in de wet. Bezwaar is alleen mogelijk als tegen het besluit beroep kan worden ingesteld. Waartegen beroep kan worden ingesteld is geregeld in Hoofdstuk 8 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb): tegen besluiten van een bestuursorgaan. Een hele reeks besluiten is van beroep uitgesloten. Maar tegen alles wat resteert staat dan wel beroep open.
Om beroep in te kunnen stellen moet je wel eerst bezwaar maken (artikel 7:1 Awb). Je moet dus eerst kijken of je de volgende stap mag zetten (in beroep gaan bij de rechter) voordat je de eerste stap kunt zetten (bezwaar maken).
Dat is het algemene verhaal. In belastingzaken was dat niet moeilijk genoeg. Daar kun je alleen in bezwaar (en beroep) tegen belastingaanslagen en bepaalde in de wet aangewezen beschikkingen (bepaalde besluiten). Dat heet het gesloten stelsel van rechtsbescherming. Als we deze dubbel toegangspoort al gepasseerd zijn, zijn we nog niet in het walhalla. Zie voorbeeld bezwaarschriften.
Termijnen bezwaarprocedure
Zes weken heb je de tijd om tegen een aanslag (of beschikking) in bezwaar te komen (artikel 6:7 Awb). Daarna is het einde oefening. Weliswaar kijkt de belastingdienst er zelf nog wel naar, maar kan de beslissing niet meer worden voorgelegd aan de rechter. Deze zogenoemde ambtshalve beoordeling vindt alleen plaats als het bezwaar binnen vijf jaar na het belastingjaar wordt ingediend.
Heb je bijvoorbeeld een aftrekpost in 2025 en de belastingdienst kent die toe na bezwaar, betekent dat niet dat die ook alsnog wordt toegekend voor de eerdere jaren, ook niet als de situatie toen exact hetzelfde was. Doorgaans komt dat nog wel goed in de ambtshalve beoordeling, maar zonder rechtsbescherming en maximaal 5 jaar.
Op zich wordt de termijn van zes weken streng gehandhaafd behalve als u er echt niets aan kunt doen (6:11 Awb). In de praktijk wordt dit haakje in de rechtspraak steeds meer gebruikt (maar beperkt tot echt wel schrijnende situaties). Wees dus op tijd en doet het aangetekend want we zien steeds vaker dat de post niet of niet tijdig wordt bezorgd (en de rechter houdt nog te vaak de PostNL de hand boven het hoofd).
Als je eenmaal door de poort bent en nog op tijd ook, is het nog niet helemaal feest. Ook dan moet je tijdig motiveren waarom je het niet met een aanslag eens bent. Doe je dat niet binnen de gegeven tijd (en aanmaning), ga je nog door de zijdeur af. Dan volgt een zogenoemde niet-ontvankelijkverklaring.
Geen lagere aanslag mogelijk: geen rechtsbescherming
In bezwaar tegen een concrete aanslag moet je wel een financieel belang hebben. Het bezwaar moet kunnen leiden tot een lagere aanslag. Bijvoorbeeld een bedrag is weliswaar aftrekbaar, maar blijft onder een wettelijke drempel (vb. bij giften) waardoor de aanslag niet lager kan worden. Ook dan heb je geen poot om op te staan. Ook niet als in andere jaren de drempel wel wordt gehaald (ieder jaar staat op zich en steeds moet bezwaar worden gemaakt).
Daarnaast moet er wel een positief bedrag op een aanslag zijn. Een sprekend voorbeeld is de motorrijtuigenbelasting. Als u niet automatisch betaalt, krijgt u elke drie maanden een rekening. Dat is echter geen aanslag, zodat er geen bezwaar mogelijk is. Pas als u hem betaalt kunt u bezwaar maken tegen die betaling (afdracht). Maakt u bezwaar tegen de rekening en doet u verder niets, dan krijgt u een naheffingsaanslag (met boete). Daartegen is wel bezwaar mogelijk.
Eenmaal in de bezwaarprocedure
Zoals opgemerkt, moet je aangeven waarom de aanslag te hoog is (motiveren). Daar ligt de lat in principe raak, want u mag van alles roepen en het hoeft niet eens ‘raak’ te zijn. So far so good.
Om goed te kunnen motiveren waarom de aanslag te hoog is, wil je weten wat er aan de hand is, waarom de belastingdienst een standpunt inneemt en waarop dat is gebaseerd. Je wilt dus het dossier inzien. Dat inzagerecht heb je echter pas nadat je een motivering hebt ingediend. Bovendien is dat inzagerecht gekoppeld aan het hoorrecht (artikel 7:4 Awb).
Voordat de belastingdienst op het bezwaar beslist, krijg je de gelegenheid te worden gehoord (artikel 7:2 Awb). 10 dagen vooraf liggen de stukken (eenmalig) ter inzage bij de belastingdienst.
Er is dus in bezwaar geen recht op (inzage in) de stukken die de belastingdienst heeft als u niet wordt gehoord. Dus ook als u geen behoefte heeft te worden gehoord, dient u wel daarom te verzoeken om de stukken in te mogen zien.
Bij een verstandige belastinginspecteur lost zich dit probleem in de praktijk wel op, want die zal alle stukken uit zichzelf of op verzoek verstrekken. Als dat niet lukt volgt een rondje: summier motiveren, hoorrecht inroep en inzage vragen en daarop inhoudelijker motiveren. Omslachtig en ook dan kan het verstrekken van stukken niet of nauwelijks worden afgedwongen.
De heroverweging binnen de bezwaarprocedure
Bij een bezwaar moet de belastingdienst het besluit (de aanslag) heroverwegen (7:11 Awb). Dat mag niet door dezelfde persoon als degene die de aanslag heeft opgelegd. Vaak is lastig tot niet te achterhalen welke persoon de aanslag heeft opgelegd (of daarbij betrokken is geweest). Wel is het zo dat bij het horen, die persoon daarbij aanwezig mag zijn, maar moet dan wel in de minderheid zijn. Op zich kan dat een voordeel zijn omdat die persoon van de hoed en de rand weet. Aan de andere kant, komt het in de praktijk voor dat die persoon erg dominant in het dossier aanwezig is en het de vraag is in hoeverre echt sprake is van een heroverweging (door een ander.
Opmerking fiscaal jurist inzake bezwaar bij belastingdienst
De belastingdienst beschikt over een groot aantal rechten en bevoegdheden om tot een belastingheffing te komen. Die zijn bij lange na niet allemaal te toetsen in bezwaar en bij de rechter. Hoe daar tegen effectief in het geweer te komen is een specialisatie op zich.
Een bezwaarschrift lijkt op zich een eenvoudige procedure maar er moet door nogal wat ‘hoepeltjes te worden gesprongen’.
Het gesloten systeem mag best wat meer worden geopend en de termijnen kunnen echt wat ruimer. Misschien nog belangrijker is de – nu toch echt moderne – openheid: geef een belastingplichtige (digitaal) toegang tot zijn eigen dossier en zorg dat het actueel compleet is. Als er geprocedeerd wordt, moet uiteindelijk toch alles op tafel. Belastingplichtigen hebben recht om te weten wat er over hen bekend is en waarop de belastingdienst de beslissingen baseert.
Vragenbrieven van de belastingdienst gehad? Boekenonderzoek aangekondigd of aanslag opgelegd? Raadpleeg een van onze deskundigen.
