Getuigenverhoor FIOD ambtenaar

Een creatieve stap bij een lopend FIOD onderzoek, roep de betrokken personen op voor een voorlopig getuigenverhoor ! Dit kan ook werken bij een lopend boekenonderzoek.

Getuigenverhoor bij strafrechtelijk FIOD onderzoek

Hieronder behandelen wij een arrest van de Hoge Raad en een uitspraak van het Gerechtshof inzake het mogen verhoren van FIOD medewerkers en Officieren van Justitie tijdens een lopend FIOD onderzoek. De uitspraken geven leuke en interessante mogelijkheden om FIOD ambtenaren en werknemers van de Belastingdienst te horen als getuige. Via deze route kunnen belastingplichtigen meer informatie krijgen gedurende (of na) een FIOD onderzoek. De overheid wilde dit getuigenverhoor niet en kwam in actie, de rechter staat het getuigenverhoor gewoon toe. De FIOD ambtenaren moeten dus "de belofte" of "eed" afleggen en antwoorden geven.

Het is van essentieel belang dat het verzoekschrift voor het getuigenverhoor juist en met een uiterst kritische blik wordt opgesteld. Als het getuigenverhoor uitsluitend is gericht om informatie over het lopende onderzoek te krijgen, wordt dit getuigenverhoor afgewezen. Noem in het verzoekschrift voldoende feiten en omstandigheden waaruit de conclusie kan worden getrokken dat het getuigenverhoor niet uitsluitend is gedaan om bewijs te krijgen over de (lopende) strafzaak. Dit is te doen !

Horen van FIOD ambtenaren

Is het mogelijk om mensen van de FIOD, Belastingdienst of Openbaar Ministerie te horen gedurende een FIOD (strafrechtelijk) onderzoek? Dit via een (civiel) getuigenverhoor waarbij diverse vragen worden gesteld, wellicht over het lopende onderzoek. De Hoge Raad heeft hier zijn oordeel over gegegeven en komt tot de volgende conclusies:

1. Ja, een getuigenverhoor moet kunnen.
2. Dat tijdens het getuigenverhoor dezelfde feiten als in het onderzoek worden bevraagd / onderzocht is geen belemmering of reden om het verzoek om de getuigen te horen af te wijzen.
3. De vragen moeten zorgvuldig worden gesteld, als een antwoord op een vraag een verstoring van het (lopende) strafrechtelijke onderzoek tot gevolg heeft, mag deze vraag niet worden gesteld. Dit is een lastige en dunne lijn die onduidelijkheid kan veroorzaken.

De Hoge Raad (7 september 2018) legt een belangrijke beperking aan.

• Als het stellen van vragen het onderzoek belemmert, dan mogen deze vragen niet worden gesteld, resp. hoeven deze niet te worden beantwoord. Wie gaat dit beoordelen? Weet de rechter exact waar het onderzoek over gaat?
• Het belang van het strafrechtelijk onderzoek wordt belangrijker gevonden dan de waarheidsvinding tijdens het getuigenverhoor. Het moet dan wel gaan om "zwaarwegende belangen".
• Het moet gaan om een "bestaand" zwaarwegend belang. Dit kan dus op een gegeven moment voorbij zijn en duurt niet eeuwig.
• Als het getuigenverhoor enkel wordt gedaan om bewijs te verkrijgen gedurende een strafrechtelijk onderzoek, dan mag deze geen doorgang vinden.

De Hoge Raad verwijst de zaak voor nader onderzoek naar het Gerechtshof Arnhem - Leeuwarden. Dit zet nog even dunnetjes de tanden in deze principiële zaak.

1. Volgens het Gerechtshof is niet / onvoldoende aannemelijk dat uitsluitend om het getuigenverhoor is verzocht om bewijs te krijgen voor het (lopende) strafrechtelijke onderzoek.
2. Het Gerechtshof heeft weinig informatie over het lopende strafrechtelijke onderzoek en kan bij gebreke hiervan niet vaststellen of dit onderzoek wordt verstoord, dus moet er gewoon antwoord worden gegeven.

Noot fiscaal jurist over horen belastingambtenaar of FIOD

In dit geval mogen de ambtenaren van de Belastingdienst en / of FIOD gewoon worden verhoord tijdens een getuigenverhoor. De rechter die betrokken is bij dit getuigenverhoor moet kritisch beoordelen of bepaalde vragen moeten worden beantwoord. Dit zal een uitdaging worden. De vragen die worden gesteld moeten uiterst zorgvuldig en slim worden gesteld. De lijn is dun, het gebied grijs, maar er zijn uitdagingen genoeg. De samenwerking tussen fiscaal juristen en advocaten komt hier mooi tot uiting. Ook bij boekenonderzoeken kan een getuigenverhoor belangrijke informatie opleveren.

In deze zaak ging het om een procedure tegen een vermogensbeheerder. De aanleiding voor het onderzoek was een brief van de boekhouder van het bedrijf aan de Amerikaanse Belastingdienst. De Amerikanen sturen een tip aan de FIOD en hiermee was het spel op de wagen. Het ging om ongeveer € 8 miljoen aan beheervergoedingen die achterover zijn gedrukt (verduistering en witwassen). De brief is volgens de vermogensbeheerder vals.  De vermogensbeheerder wilde in een civiele procedure enkele personen van de FIOD en de Belastingdienst (en het OM) aan de tand voelen. Rechters en de Nederlandse staat vonden dit een slecht idee. De Hoge Raad was het met de vermogensbeheerder eens, een normaal getuigenverhoor moet gewoon kunnen. Het moet echter niet zo zijn dat het getuigenverhoor de strafzaak doorkruist op essentiële onderdelen en zwaarwegende belangen zich verzetten tegen het getuigenverhoor. In dit geval wordt ook de "boekhouder / werknemer" opgeroepen als getuige. De kantonrechter en het Gerechtshof vinden dat ambtenaren van de Belastingdienst (en hun collega's van de FIOD / OM) niet gehoord mogen worden, dit doorkruist immers het lopende strafrechtelijke onderzoek. De Hoge Raad denkt hier gelukkig anders over. Lees wel even de conclusie van de adviseur van de Hoge Raad (komt tot ander oordeel dan de Hoge Raad).

Bron getuigenverhoor in FIOD zaak

Hoge Raad d.d. 7 september 2018 (ECLI:NL:HR:2018:1433)

Gerechtshof Arnhem Leeuwarden d.d. 30 januari 2019 (ECLI:NL:GHARL:2019:846)