Bestuurder dubbel aansprakelijk voor schulden failliete BV

Eén van de voordelen van het drijven van een onderneming in een BV is een beperkte aansprakelijkheid. Doordat de BV rechtspersoonlijkheid bezit, is zij zelf verantwoordelijk voor nakoming van haar (fiscale) verplichtingen en aansprakelijk voor eventuele schade. Als bestuurder bent u hier in principe niet aansprakelijk voor. Als het flink tegenzit moet u er juist voor zorgen dat u die aansprakelijkheid niet alsnog over zichzelf afroept. Onder omstandigheden kunt u namelijk wel aansprakelijk zijn voor de schulden van uw BV.

Essentie bestuurdersaansprakelijkheid bij faillissement 

• De fiscale bestuurdersaansprakelijkheid is de wettelijke verplichting van bestuurders om de belastingverplichtingen van hun bedrijf (rechtspersoon) te voldoen.

• Als een rechtspersoon failliet gaat en er sprake is van onbetaalde belastingschulden kan de curator namens de schuldeisers (de belastingdienst) de bestuurder (s) in prive aansprakelijk stellen. Dit zal meestal door de curator in overleg met de Belastingdienst plaatsvinden. De belastingdienst kan ook haar vorderingen indienen bij de curator. Het is echter ook mogelijk dat beide partijen (de curator en de belastingdienst) apart de bestuurder (s) "aanvallen". Maak dus gelijktijdig met beide partijen afspraken.

• De aansprakelijkheid geldt voor de formele/ statutaire bestuurders maar ook voor de feitelijke bestuurders. De naheffingsaanslag wordt dan opgelegd aan de bestuurders in prive. De bestuurder kan als tegen bewijs stellen dat betalingsonmacht is gemeld, dat de bestuurder niet verantwoordelijk is of dat hij/zij tijdig heeft ingegrepen.

• Het is belangrijk om zicht te realiseren dat de bestuurdersaansprakelijkheid vanuit de curator en vanuit de belastingdienst bij u in prive terecht kan komen.

• De aansprakelijkheid van bestuurders in ondergebracht in artikel 36 invorderingswet, de leidraad (onder 36.1) en 2:248 BW

• In dit artikel behandelen wij een arrest van de Hoge Raad uit 2023

Checklist en valkuilen bij bestuurdersaansprakelijkheid

De twee belangrijkste valkuilen zijn

1. de bestuurdersaansprakelijkheid op grond van de Wet Bestuurdersaansprakelijkheid bij Faillissement (de WBF) en
2. de bestuurdersaansprakelijkheid op grond van de Wet bestuurdersaansprakelijkheid (hierna: de WBA).

Volgens de WBF kan de curator u bij faillissement van de BV aansprakelijk stellen bij kennelijk onbehoorlijk bestuur (u heeft er als bestuurder een potje van gemaakt). Dat moet de curator bewijzen. Soms moet u bewijzen dat het niet aan u ligt (vb. ondeugdelijke administratie, cijfers niet gepubliceerd, boeken niet bewaard).

Voor de fiscale schulden is de WBA meer van belang. De bestuurder is aansprakelijk voor de zakelijke belastingschulden (o.a. omzetbelasting en loonbelasting) van de BV als de betalingsonmacht (de BV kan die schulden niet betalen) niet (tijdig) bij de belastingdienst is gemeld. Dan wordt uitgegaan van onbehoorlijk bestuur.

WBA en WBF bij faillissement

Beide aansprakelijkheidsstellingen kunnen naast elkaar bestaan. Dat ondervond een ondernemer recent. Zijn BV raakte failliet en de curator stelde een onderzoek in en meende dat sprake was van onbehoorlijk bestuur. Ter afwending van de aansprakelijkheid sloot de ondernemer een deal met de ontvanger: Enkel en alleen om van de gehele zaak af te zijn en onder voorwaarde dat uitdrukkelijk wordt afgezien van verdere aansprakelijkstellingen van iemand van de familie en/of een gelieerde vennootschap hierbij het voorstel om in totaal een bedrag te voldoen van € 31.000. De curator ging akkoord en daarmee was de kous af.

Voor de belastingdienst echter niet. Na de opheffing van het faillissement kwam de belastingdienst op de koffie voor de door de BV onbetaald gelaten aanslagen loonbelasting van voor faillissement. Op grond van artikel 36 van de Invorderingswet 1990 werd de ondernemer aansprakelijk gesteld.

Voorkoming van dubbele aansprakelijkstelling

In de Leidraad invordering is bepaald dat er bij dubbele aansprakelijkheid naar moet ‘worden gestreefd om slechts één van de regelingen toe te passen. Als een rechtspersoon waarop dit artikel van toepassing is, failleert en de ontvanger is voornemens de bestuurder(s) van de gefailleerde rechtspersoon aansprakelijk te stellen, neemt hij contact op met de curator om te overleggen over de vraag wie tot aansprakelijkstelling zal overgaan. Aansprakelijkstelling door de curator geniet de voorkeur, tenzij blijkt dat de bewijspositie van de ontvanger sterker is.’

Dubbele aansprakelijkheid kan onbehoorlijk bestuur door de belastingdienst opleveren

Die tamelijk vage tekst (streven, contact zoeken, voorkeur) sluit niet uit dat er toch dubbele aansprakelijkheidstelling plaatsvindt. Wel verordonneert de Hoge Raad dat er een fatsoenlijke belangenafweging moet zijn:

“Indien de ontvanger [van de belastingdienst] op grond van artikel 36.1, derde alinea, van de Leidraad gehouden is contact op te nemen met de curator, maar de ontvanger dit nalaat, kunnen de omstandigheden van het geval meebrengen dat zijn daarop volgende beschikking tot aansprakelijkstelling in strijd is met algemene beginselen van behoorlijk bestuur. In dit verband zal moeten worden beoordeeld of deze aansprakelijkstelling de (gewezen) bestuurder een nadeel toebrengt dat de ontvanger in overeenstemming met de strekking van artikel 36.1 van de Leidraad had behoren te vermijden.”

Het is nu aan een ander hof om te onderzoeken welke omstandigheden er waren om de curator niet te raadplegen en welke omstandigheden mogelijk kunnen leiden tot de conclusie dat de belastingdienst heeft gehandeld in strijd met een of meer algemene beginselen van behoorlijk bestuur.

Wordt vervolgd….

Opmerking fiscaal jurist inzake bestuurdersaansprakelijkheid

Het is nog maar de vraag of onze ondernemer wegkomt met de deal die hij met de curator heeft gesloten. Hij is in elk geval niet per definitie van de belastingdienst af, wat hij waarschijnlijk wel had gedacht.

Zwaar weer en een faillissement zijn niet altijd af te wenden. Wat u wel kan doen, is zorgen voor een deugdelijke administratie, tijdige publicatie van de cijfer en melding bij de belastingdienst als de aanslagen niet kunnen worden betaald (en wacht niet in de hoop dat het volgende maand wel goedkomt).

Raadpleeg altijd een van onze deskundigen. Die kunnen veel ellende voorkomen!

Jurisprudentie bij ‘Bestuurder dubbel aansprakelijk voor schulden failliete BV

Hoge Raad 14 april 2023, ECLI:NL:HR:2023:563

Gerechtshof Den Haag 19 juni 2020, ECLI:NL:GHDHA:2020:1208

Rechtbank Den Haag 5 november 2019, ECLI:NL:RBDHA:2019:12474