Derdenonderzoek van de Belastingdienst

Vragen van de Belastingdienst over een ander. Wat te doen?

De Belastingdienst heeft talloze middelen om informatie te vergaren die voor uw belastingheffing van belang kan zijn. Als de informatie die u kunt verschaffen niet voldoende is of de Belastingdienst wil de juistheid daarvan controleren, kan ook informatie ingewonnen worden bij anderen. Daarvoor bestaat een wettelijke regeling (artikel 53 AWR). De administratieplichtigen (lees: ondernemers) zijn verplicht aan zo'n inlichtingenverzoek mee te werken.

Dat informatierecht van de Belastingdienst heeft wel zijn beperkingen. Zo mag het niet te belastend zijn voor de bevraagde, moet duidelijk zijn waar het om gaat, moet die informatie niet eenvoudig elders zijn te vinden, etc.

Wat mag de Belastingdienst opvragen bij een derdenonderzoek?

Als derde bent u verplicht gegevens te verstrekken die uit uw eigen administratie blijken ten aanzien van anderen die van belang kunnen zijn voor de belastingheffing van die ander. Het is maar de vraag of het inwinnen van informatie die meer algemeen in het kader van de belastingheffing van belang kan zijn is toegestaan. Denk aan brancheonderzoek, dat later gebruikt kan worden voor de belastingheffing van ondernemers in die branche.

Grens bij derdenonderzoek Belastingdienst

Die is nooit helemaal duidelijk. Wel is duidelijk dat het geen phishing expedition mag worden. Dus het niet zo breed stellen van vragen en dat herhalen tot het weleens 'beet' zou kunnen zijn. Naar onze mening moet de door de Inspecteur gevraagde informatie in ieder geval voor de bevraagde zelf direct uit diens administratie moet kunnen worden gehaald.

Een concreet geval deed zich recent voor. Een belastingplichtige had een bonusregeling ondergebracht in de fiscaal-vriendelijke werkkostenregeling. De Belastingdienst was het daar niet mee eens, omdat het niet gebruikelijk zou zijn in de branche om dergelijke regelingen te hebben en onder te brengen in de werkkostenregeling. Als dat niet gebruikelijk is, kan de belastingplichtige het ook niet toepassen.

Om aan zijn bewijs te voldoen, had de inspecteur aan 88 branchegenoten vragen gesteld over het gebruik en de toepassing van de werkkostenregeling bij bonussen.

Een brancheonderzoek als derdenonderzoek is niet toegestaan

Met de adviseur van de Hoge Raad, A-G Niessen zijn wij van mening dat een brancheonderzoek ten behoeve van de belastingheffing van een concrete belastingplichtige niet is toegestaan onder artikel 53 van de AWR, waarbij medewerking verplicht is en niet-medewerking met sancties kan worden bestraft. Uit het verband tussen artikel 53 AWR en artikel 47 AWR volgt dat de aan de inspecteur verleende bevoegdheid niet ziet op brancheonderzoek, maar op onderzoek ten behoeve van één of wellicht enkele specifieke belastingplichtigen.

Onder het mom van vragen staat vrij, menen wij dat de Belastingdienst van alles en nog wat mag vragen. Antwoorden is dan niet verplicht. Als de Belastingdienst de wettelijke bepaling gebruikt om informatie te vergaren onder de verplichting te antwoorden (en te dreigen met sancties), dienen die vragen concreet en op de belastingplichtige direct betrekking te hebben. Een brancheonderzoek is onder die wettelijke bepaling dus niet mogelijk.

Gebruiken van informatie uit derdenonderzoek

Anders dan A-G Niessen, menen wij dat de resultaten van het ten onrechte onder artikel 53 AWR verrichte brancheonderzoek niet tegen de belastingplichtige mogen worden gebruikt.

De A-G meent dat de fout beperkt is, omdat vragen mag, alleen niet onder artikel 53 AWR, de geringe impact hiervan op belanghebbende en dat belanghebbende geen tegenbewijs heeft geleverd. Alle drie de elementen onderschrijven wij niet. Doorgaans is de verstrekking van gegevens aan de Belastingdienst voor ondernemers geen prioriteit.

• Het resultaat van het brancheonderzoek zal zeer beperkt zijn als het niet onder de druk aan de plicht en sancties van artikel 53 AWR is gebeurd.
• Ten tweede zal de belanghebbende inderdaad weinig merken van het onderzoek zelf (dat is immers niet bij hem), de impact van de resultaten des te meer.
• Ten derde omdat de belanghebbende niet de wettelijke middelen heeft om tegenonderzoek te doen.

Conclusie derdenonderzoek Belastingdienst

Bij onderzoeken mag de Belastingdienst ver gaan, maar er zijn grenzen. Vraag daarom altijd waarom het gaat, over wie en wat de wettelijke grondslag is voor de vragen. Dus bespreek een vragenbrief of informatieverzoek anderszins (beleefde achteloze e-mails komen steeds vaker voor!) altijd met uw deskundig adviseur. En heeft u deze niet? Bel of mail gerust met één van onze deskundigen.

Bron derdenonderzoek Belastingdienst