Rijdende rechter of Robotrechter in belastingzaken
De belastingrechtspraak loopt redelijk vol (38.000 zaken per jaar komen binnen en 30.000 worden er per jaar afgehandeld, cijfers 2023). Fiscale rechters worden gek van alle formaliteiten en vastleggingen. Ons systeem in Nederland loopt vast door regels, interne procedures en vele vastleggingen. Dit speelt bij vele publieke diensten, zoals de zorg, het onderwijs maar dus ook in onze fiscale wereld. Dagelijks worden veel rechters en fiscale adviseurs lastig gevallen met administratief gedoe, dit terwijl we liever met de inhoud en advisering bezig zijn. Kan dit niet sneller en praktischer? Wat kan AI voor ons betekenen?
Ik heb op dit moment een griepje en dus tijd om uitzending gemist te kijken (ja het gaat al weer iets beter) en bezig te zijn met onze eigen AI software. Kunnen we op grond hiervan tot een betere procespraktijk komen? Ik denk het wel.
De fiscale rijdende rechter brengt hoop
Tijdens een (uitlopend) griepje heb je tijd om eens grappige tv programma’s te kijken via NPO start of ander kanaal. Nu zat ik te kijken naar “de rijdende rechter” en “voor de rechter”. Frank Visser bekijkt een situatie, laat mensen mondeling hun standpunt toelichten op locatie en tijdens een hoorzitting en doet vervolgens mondeling uitspraak. Hiermee is de zaak afgedaan. Waarom doen we dit niet bij eenvoudige belastingzaken?
Achterstanden rechtspraak lopen op
De komende jaren zullen de achterstanden oplopen, nieuwe mensen zijn lastig te krijgen, AI zal nog niet helemaal zijn intrede doen, fiscale procedures (over box 3, vastgoed, BOR, emigraties, excessief lenen, etc.) zullen toenemen. Door deze arbeidsdruk zal het ziekteverzuim verder stijgen en tevens zal er vaker (immateriele) schadevergoeding (i.v.m. lange doorlooptijd) moeten worden betaald.
Een rechter moet altijd het gehele traject van een procedure uiterst grondig doorlopen en na de zitting de uitspraak zorgvuldig en juist uitwerken (met uitzondering van 80a procedures bij de Hoge Raad natuurlijk). Een mondelinge uitspraak is mogelijk (8:67 AWB) echter fiscaal zien we dit nog weinig, omdat ook dan alle feiten/gronden en overwegingen moeten worden weergegeven.
Hulp van AI bij mondelinge uitspraak
Het zou mooi zijn als we bij eenvoudige (of kleinere zaken, bijvoorbeeld met belang tot € 2.500) de route van de rijdende rechter mogen volgen. De rechter roept partijen bijeen voor een zitting en legt in heldere “AI taal” uit wat er aan de hand is, wat de wet zegt, wat zijn overwegingen zijn en wat dan de uitspraak is. Dit wordt vervolgens tijdens de zitting op een A4tje vastgelegd en hiermee is de zaak klaar. Als iemand dan nog in beroep zou willen zou deze partij om een dossierinzage bij de rechter en/of een uitgebreide uitspraak kunnen vragen (dit tegen een kostenvergoeding). We zien een dergelijke handelswijze op dit moment al bij eenvoudige strafzaken bij de politierechter.
Vorenstaande is voor de rechter, de belastingplichtige en de belastingdienst prettig omdat er dan vlot duidelijkheid is en in normale mensentaal wordt gesteld wat er aan de hand is en wat de conclusie is.
AI in de fiscale rechtspraak, de robot rechter
Al sinds 2019 wordt er binnen de rechtspraak gesproken over AI. Een robotrechter is echt zo gek nog niet. Immers een robotrechter heeft nooit de griep (ik nu wel), is nooit chagrijnig, kent alle algemene beginselen, staat niet in de file en valt niet onder de arbeidstijdenwet. Uit vele onderzoeken is op te maken dat de juiste AI software in ruim 80% van de gevallen tot een juiste uitkomst komt.
Wat je wel mist in de uitspraak is de menselijke maat, de fiscale ontwikkelingen, belangenafweging en “om denken”. Hoger beroep hoeft niet omdat de rechter ook dan tot dezelfde conclusie komt.
De juridische medewerkers kunnen dus de uitspraak laten voorbereiden door AI (als hulpmiddel en slimme digitale collega). Voor de uiteindelijke uitspraak is de menselijk maat, ratio, logica en rechtsontwikkeling nodig, hiervoor blijven mensen noodzakelijk, het blijft immers maatwerk, dat zal een algoritme lastig begrijpen.
Fiscale adviseur en AI
Aan de advieskant kan wellicht AI ook helpen bij het voorspellen van de juridische uitkomst, dit voorkomt een fiscale procedure (soms) aan de voorkant. De door ons kantoor ontwikkelde AI tool heeft al ruim 75.000 fiscale uitspraken ingelezen en kan op grond van wetgeving, uitspraken van rechters, commentaren en vele boeken advies geven en casussen voorspellen. Klik hier voor een intro film. Hierbij is en blijft het van essentieel belang dat een de beantwoording wordt getoetst (bronvermelding) wordt ontdaan van fiscale hallucinaties en dat de uitgebreide motivering door een mens wordt getoetst op logica en juistheid. Meer dan een extreem slimme collega (die onbetrouwbaar of onberekenbaar kan zijn) is het dus niet, maar wel een extreem handig hulpmiddel die nieuwe inzichten en tijdsbesparingen zal opleveren.
Ons AI programma kan het volgende prima weergeven
- De feiten van de zaak
- Een korte en bondige samenvatting van de zaak
- Formaliteiten (niet ontvankelijk)
- Overzicht van vergelijkbare zaken en vindplaatsen in fiscale databestanden (bronvermelding)
- Combinatie advies voor uw klant waarbij fiscale boeken, commentaren en rechtspraak wordt geraadpleegd
Conclusie over de rijdende of robot rechter
Er zijn in Nederland 2.700 rechters (en ruim 10.000 rechtspraak medewerkers) die jaarlijks worden overspoeld met 1.400.000 nieuwe zaken. Voor ruim € 50 euro kun je al naar de rechtbank (WOZ zaken), dus de drempel is laag. Het aantal procedures zal de komende jaren alleen maar toenemen, het aantal fiscale rechters/ adviseurs echter niet direct.
Als we via AI de instroom kunnen beperken (voorspellen fiscale procedure) en de het traject bij de rechter kunnen verkorten (AI als hulpmiddel en mondelinge uitspraken) kunnen we overbelasting voorkomen en blijven we allemaal lekker aan het werk met de dingen waar we goed in zijn. Wilt u informatie over onze AI Software of een vrijblijvende demo? Stuur gerust een bericht via onderstaand formulier.
Bron bestanden
Ai in de fiscale rechtspraak (2019)
AI en de wetenschappelijke mogelijkheden
