Fiscale boete of gevangenisstraf

FIOD invallen, boekenonderzoeken en fraudebestrijding staan hoog op de agenda de laatste jaren. In 2014 is er een nieuwe Wet aanpak fraude toeslagen en fiscaliteit ingevoerd (artikel 69a AWR). Normaal krijgt u een boete als u niet of niet tijdig uw belasting heeft betaald, de Belastingdienst kan echter ook kiezen voor een strafrechtelijke route met maximaal 6 jaar.

Boete bij te laat betalen

Normaal krijgt u een verzuimboete (artikel 67c AWR) als u uw belasting te laat heeft betaald. De boete bedraagt maximaal zo'n € 5.200. Als u niet zo'n keurige belastingbetaler bent en als er dus sprake is van opzet of grove schuld, dan kan de boete (artikel 67f AWR) worden verhoogd tot 100% van de te weinig betaalde of afgedragen belastingen.

Door allerlei fraudes bij toeslagen kwam er een nog strengere maatregel. Echte fraudeurs (kwaadwillenden) moeten via strafvervolging uiteindelijk de gevangenis in (artikel 69a AWR). Naast de gevangenisstraf kunt u ook nog een boete (in geld) krijgen. Door deze nieuwe wetgeving kunnen fraudeurs en oplichters nog beter worden aangepakt. De bepaling is zeker niet bedoeld voor mensen die simpelweg hun belasting niet kunnen betalen omdat er geen geld is, de goedwillende ondernemer of particulier hoeft zich dus normaal gesproken geen zorgen te maken. Als u om uitstel van betaling vraagt of betalingsonmacht heeft gemeld, dan hoeft u zich geen zorgen te maken (artikel 69c lid 3).

Fiscale boete of verbeurdverklaring

Een (fiscale of geld) boete is niet aftrekbaar (artikel 3.14 lid 1 onder c Wet IB). Het kan namelijk niet zo zijn dat een straf minder pijn doet doordat de boete aftrekbaar is. Ook boetes, kosten en lasten die hiermee (of met een misdrijf) samenhangen zijn niet aftrekbaar (mits belastingplichtige onherroepelijk is veroordeeld). Uit de wet, de wetsgeschiedenis en enkele uitspraken van rechters volgt echter wel dat verbeurdverklaringen gewoon aftrekbaar zijn. De verbeurdverklaring is een straf (sanctie) in het strafrecht waarbij de rechter bepaalt dat de belastingplichtige de (veroordeelde) eigendom over een voorwerp (of geld) verliest en waarbij de staat die eigendom verkrijgt. Als het voordeel wordt belast en dit voordeel wordt afgenomen dan is het (financieel) logisch dat dit aftrekbaar is (artikel 3.14 lid 3 wet IB). Aftrek zal plaatsvinden in het jaar waarin de ontneming feitelijk heeft plaatsgevonden. Tot zover is het helder.

In een uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam d.d. 15 mei 2014 (ECLI:NL:GHAMS:2014:3208) oordeelde deze belastingkamer echter anders. Het Gerechtshof stelde dat de verbeurdverklaring - onder omstandigheden - niet aftrekbaar was omdat deze samenhangt met criminele kosten (artikel 3.14 lid 1 onderdeel d wet IB). Dit is echter "onder omstandigheden". Omdat de Hoge Raad er verder niks mee deed is het nog gissen hoe dit moet worden gezien. Het lijkt erop dat een verbeurdverklaring niet aftrekbaar is deze moet worden gezien als een (punitieve) straf of sanctie. Een normale verbeurdverklaring (ontnemingsactie)  is dus gewoon aftrekbaar omdat deze moet worden gezien als de voldoening van straf (geldbedrag).

Verzuimboete en strafververvolging

De Hoge Raad oordeelt in 2022 dat de strafrechtelijke vervolging van een natuurlijk persoon wegens een belastingverzuim wel mogelijk is, ook al is aan de BV een fiscale sanctie opgelegd. De DGA wordt namelijk als prive persoon (natuurlijk persoon) vervolgd in de hoedanigheid van de persoon die de opdracht heeft gegeven aan het door BV begane feit (feitelijke leiding). Daarnaast is er een verschil tussen de aard en ernst van het strafbare feit en de oplegging van de verzuimboete. De zaak wordt deels afgerond en wel verwezen.

Noot fiscaal jurist over boete of gevangenisstraf

De Belastingdienst kan soms stevig ten strijde trekken. In een procedure bij het Gerechtshof was duidelijk dat er niet tijdig was betaald. De ondernemer (B.V.) had ook geen uitstel van betaling aangevraagd en / of betalingsonmacht gemeld. De rechter was echter zorgvuldig in haar afweging. Er was geen sprake van een fraudeur of boef (kwaadwillende), er kon simpelweg niet worden betaald. Als niet is aangetoond dat er sprake is van een "boef", dan heeft de wetgever niet voor ogen gehad dat hiervoor artikel 69a AWR moet worden toegepast. De Belastingdienst heeft voldoende middelen (beslag, etc.) om belastingplichtigen die niet betalen aan te pakken, iemand hoeft dan niet direct de gevangenis in. Als iemand niet kan betalen, dan hoeft hij nog niet zomaar de gevangenis in, aldus het Gerechtshof. De wetgeving is geschreven om fraudeurs aan te pakken.

De Belastingdienst moet via de reguliere kanalen proberen belastingaanslagen te innen. Hierbij moet de Belastingdienst correct, netjes en voortvarend te werk gaan. Als de Belastingdienst dit niet doet (of als dit niet lukt), dan noemen we dit "pech". Het moet dan niet mogelijk zijn om iemand de gevangenis in te jagen.

Vragen over fiscale boetes? Bel gerust voor een vrijblijvende afspraak.

Bron geldboete of gevangenisstraf

Gerechtshof Arnhem -  Leeuwarden d.d. 13 februari 2019 (ECLI:NL:GHARL:2019:1244)