Boete belastingadviseur & Wall of Shame

Hé, psst, belastingadviseur ... BOE !!

De boete van de belastingadviseurs

Inleiding boete voor belastingadviseurs en openbaarmaking naam

Belastingen zijn leuk, zo leuk dat we ons beroep ervan hebben gemaakt. Belasting betalen is minder, maar wel noodzakelijk. Wij staan u dan ook graag bij de staatsruif te vullen met uw bijdrage. Niet minder dan vereist, maar zeker niet meer dan nodig. Wij faciliteren u dus bij uw belastingverplichtingen, dit op deskundige wijze en met de wettekst en jurisprudentie als onze bijbel. Nu zijn er natuurlijk altijd mensen met een lagere belastingmoraal. Ook zij zoeken de fiscaal meest gunstige weg. En daar wringt nu de schoen. Binnen de grenzen van de wet is dat toegestaan. Sommigen noemen dat wel belastingontwijking, wat is toegestaan. Belastingontduiking echter niet.

Belastingontwijking versus belastingontduiking

De Belastingdienst ziet de belastingadviseur – terecht – als belangenbehartiger van de belastingplichtige. Er is echter een sterke tendens waarneembaar, waarin de Belastingdienst de adviseur meer ziet als partner-in-crime. Voeg daarbij de maatschappelijke trend waarin de ‘fair share’ gedachte (ieder zijn eerlijke deel, eventueel los van de - gebrekkige - wetgeving) doorgedrongen is en ook belastingontwijking als moreel niet meer aanvaardbaar is.

Openbaarmaking naam belastingadviseur op internet

De belastingadviseur wordt meer en meer de duimschroeven aangedraaid. We konden al bestuursrechtelijk geweigerd worden als vertegenwoordiger (artikel 2:2 Awb) en strafrechtelijk is ook het nodige mogelijk. Dat was beperkt tot excessen (de adviseur van de voetbaltrainer die wist dat hij onjuiste aangiften namens hem deed) maar meer strafrechtelijke vervolging ligt in het verschiet. Ook kan een adviseur bestuursrechtelijk worden beboet als hij (met de belastingplichtige) medepleger of medeplichtig is aan een fiscaal vergrijp.

Melden internationale structuren

Vanaf 1 juli 2020 zijn belastingadviseurs gehouden om – als onbezoldigd belastingambtenaar – internationale structuren te melden bij de belastingdienst (noot 1) . Die verplichting gaat erg ver. Hoe ver zal de toekomst uitwijzen. Duidelijk is wel dat er terugwerkende kracht is. Vanaf 1 juli moeten adviseurs binnen twee maanden alles melden voor (adviezen over) structuren vanaf 25 juni 2018. Meteen een zinvolle vakantiebesteding voor menig adviseur?? In sommige gevallen moet u zelf melden (geen adviseur, adviseur buiten de EU of adviseur met verschoningsrecht (advocaat).

Wwft en UBO en belastingadviseur

Naast het melden van structuren moeten we ook goed op de hoogte zijn van de achtergronden van onze klanten. In de strijd tegen witwassen en terrorisme moeten wij ook (onbetaald) ons steentje bijdragen. Er zijn velerlei verplichtingen voor klantonderzoek in de Wwft (Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme) en het vaststellen van de uiteindelijk gerechtigde bij ondernemingen (UBO, Ultimate Beneficial Owners).

Onjuist aangifte doen voor klant is niet fiscaal beboetbaar bij adviseur

Het is standaard praktijk dat de adviseur (via de geautomatiseerde systemen) aangifte doet voor de klant. Indien die aangifte onjuist blijkt te zijn, kan de adviseur geen fiscale boete krijgen. Recent oordeelde de Hoge Raad (noot 2) dat het een kwaliteitsdelict is, dat alleen gepleegd kan worden door degene die op basis van de wet aangifte moet doen (en dat is de klant zelf, c.q. de bestuurder van de B.V.). Strafrechtelijke vervolging is echter wel mogelijk (art. 225 Sr: ‘valsheid in geschrift’. De vraag komt op of de adviseur van de bekende voetbaltrainer wel op de juiste gronden is veroordeeld ... (noot 3).

De belastingadviseur als medepleger van een fiscale uitglijder

Niet alleen de belastingplichtige die een fiscale overtreding begaat, kan een fiscale boete aan de broek krijgen, maar ook diens adviseur. De wet (art. 5:1 Awb) voorziet namelijk in de beboeting van een medepleger. Medeplegen is zwaarder dan medeplichtig. Voor medeplichtigheid hoeft slechts het misdrijf te worden bevorderd of vergemakkelijkt. Voor medeplegen is een nauwe en bewuste samenwerking nodig. Bijvoorbeeld als de adviseur het initiatief heeft genomen tot een niet toegestane belastingbesparing kan deze medepleger zijn als de belastingplichtige daarvan op de hoogte is (en ook meewerkt). Een aardig voorbeeld is de notaris die rommelt met side-letters om zo overdrachtsbelasting (voor de klant) terug te krijgen (noot 4).

Dergelijke boetes worden niet vaak opgelegd. Bovendien is daarvoor toestemming van het Ministerie nodig, zodat alleen sprekende gevallen in aanmerking komen. Er is wel een toename zichtbaar, dus de adviseur is gewaarschuwd.

The Wall of Shame voor belastinadviseurs

Sinds 1 januari 2020 is er een nieuwe loot aan de stam om de adviseur in zijn hok te duwen. Als aan de adviseur een fiscale boete is opgelegd, kan diens naam worden gepubliceerd (noot 5), met naam en toenaam, de hoogte van de boete en de aard van de boete staan dan voor vijf jaar op de site van de Belastingdienst.

Let wel: voor een boete is niet vereist dat de adviseur er zelf beter van geworden is. Bovendien hangt hem een ‘beroepsverbod’ boven het hoofd. De schuldige van de benoemde strafbare feiten, in zijn beroepsuitoefening begaan, kan namelijk van de uitoefening van dat beroep worden ontzet (noot 6).

Vanuit de beroepsorganisaties is sterk tegen deze wet gereageerd (noot 7). Terecht. (Vrijwel) nergens in het strafrecht worden namen van overtreders gepubliceerd, terwijl dit niet een hard-core strafrecht is. De feiten zijn meestal vele jaren geleden gepleegd. Tijdelijke publicatie is een utopie (internet vergeet niets). Feitelijk is beroepsuitoefening niet meer mogelijk. Voor de echt slechte gevallen zijn daarvoor andere methoden. En dan zijn er nog de privacy-perikelen.

Hoe graag wij als fiscaal juristen ook verlost willen zijn van concurrerende ‘rotte appels’, is dit niet de methode. Er zijn al meer dan genoeg (illegale) zwarte lijsten binnen de Belastingdienst (noot 8). Daarbij, een bonafide klant kan met eenvoudig googelen meestal wel de kwaliteit van een adviseur inschatten om de malafide adviseurs te ontlopen.

Malafide klanten willen we niet en die vinden hun weg toch wel naar de malafide adviseur, met of zonder publicatie of beroepsverbod.

De rechter kan belastingadviseur nog helpen

Jawel, een beetje. De Staatssecretaris heeft geprobeerd de kosten van de belastingheffing op de adviseur te verhalen. Dat was een geval waarin een adviseur voor zo’n 4.000 klantjes de aangifte invulde met verzonnen zorgkosten, waardoor zij een teruggaaf kregen. De Belastingdienst wilde de kosten van het herzien van die teruggaven verhalen. De adviseur zou zo voor bijna 4 ton aan kosten moeten vergoeden. De adviseur van de Hoge Raad (A-G Wattel) wil daar niet aan (noot 9).

In een arrest van de Hoge Raad d.d. 15 september 2020 is gebleken dat een adviseur niet altijd als medepleger kan worden gezien als er opzettelijk onjuist of onvolledig aangifte is gedaan (artikel 69.2 AWR), dit in tegenstelling tot de uitspraak van het Gerechtshof. De Hoge Raad verwijst naar een eerder arrest (ECLI:NL:HR:2020:121), inhoudende dat als aangifte ingediende gegevensdrager uitsluitend kan worden aangemerkt als ‘bij belastingwet voorziene aangifte’ indien die aangifte is gedaan door degene op wiens belasting- of betalingsplicht die aangifte betrekking heeft of door degene die uit hoofde van art. 42 tot en met 44 AWR als vertegenwoordiger van belasting- of betalingsplichtige kan optreden en dat art. 47 tot en met 51 Sr diverse mogelijkheden bieden om degene die anders dan als pleger betrokken is bij onjuist of onvolledig doen van bij belastingwet voorziene aangifte, onder specifieke voorwaarden strafrechtelijk aansprakelijk te stellen voor die betrokkenheid.

Noot fiscaal jurist of wall of shame

Belastingen zijn leuk. Daar begonnen we mee. Dat blijft het ook. De toenemende regelgeving, geboden en verboden, verplichtingen en risico’s, boetes en aansprakelijkheden, meldplichten en suppleties, nemen hand over hand toe. Daar tussendoor laveren en ook nog een goed advies geven; laat dat maar aan ons over. Hoe ruwer de zee, hoe meer wij in ons element zijn.

Wij doen niet mee aan de grote bangmaak-show en gaan vrolijk door met ons werk. Naar eer en geweten.

Wij kunnen ons voorstellen dat belastingplichtigen (zoals mensen met het toeslagen probleem) zelf een lijst willen maken van belastingambtenaren die op een openbare lijst moeten staan, via de wettelijke route is dit niet mogelijk maar op het internet is veel mogelijk. De Belastingdienst heeft vorig jaar al mensen ontslagen wegens fraude, wellicht dat de Belastingdienst zelf ook een voorzet kan geven voor een dergelijke lijst. De mensen die bij de Belastingdienst worden ontslagen solliciteren wellicht in de adviespraktijk, wij zouden graag voordien weten of de sollicitant wordt verdacht van fraude, dus zo gek is de lijst nog niet.

Loopt u ook tegen bovenstaande problemen aan, of heeft u een - gewoon - fiscaal probleem, aarzel dan niet en neem contact met ons op.