Fiscaal strafrecht

In het Nederlandse belastingrecht leidt gelukkig niet elke fiscale fout tot strafrechtelijke vervolging. De laatste tijd zien we echter wel steeds vaker dat belastingplichtigen en adviseurs via de strafrechtelijke route worden vervolgd. In dit onderdeel diverse artikelen over dit onderwerp.

Nieuws 2023 inzake protocol AAFD

Het Protocol AAFD staat voor Protocol Aanmelding en Afdoening van Fiscale Delicten en delicten op het gebied van douane en toeslagen. Omdat fiscale delicten vaak zowel bestuursrechtelijk als strafrechtelijk kunnen worden afgehandeld, volgt uit artikel 5:44 lid 1 Awb en artikel 243 lid 2 Sv dat het één het ander uitsluit, tot zover de wet (una via beginsel en in verlengde hiervan het ne bis in idem beginsel, dus geen dubbele straf van dezelfde persoon voor hetzelfde feit). Er moet dus een keuze worden gemaakt: of fiscaal "aanpakken" of strafrechtelijk, dit volgt meestal uit het overleg tussen FIOD, OM en de belastingdienst. Voor dit overleg van de "weegploeg" is er sinds 1 juli 2023 een nieuw protocol.  In de kern de wijzigingen:

1. Nadeel tenminste € 100.000. Vanaf 1 juli 2023 geldt dit ook voor zaken waarin het nadeel onvoldoende bepaalbaar is. Er moet wel sprake zijn van een vermoeden van opzet.
2. Er is binnen Europa een nieuwe entiteit, het Europees Openbaar Ministerie. Het EOM is een onafhankelijk orgaan van de Europese Unie en onderzoekt en vervolgt strafbare feiten die de financiële belangen van de EU kunnen schaden. Soms zullen zaken dus aan het EOM moeten worden voorgelegd, het AAFD is dan buiten beeld.
3. AAFD is ook van toepassing op strafbare feiten uit de Wet op de internationale bijstandsverlening (WIB).
4. Daarnaast wordt de evolutie van het boetesysteem nog benoemd (zoals de deelnemersboete (artikel 67 letter o AWR / artikel 5:1 AWB) en de mogelijkheid om namen van overtreders openbaar te maken (artikel 67 letter r AWR).

Samenloop strafrecht en belastingrecht

Het strafrecht en het belastingrecht lopen soms samen op. Als iemand in een strafzaak verdacht wordt van belastingfraude, dan moet u er rekening mee houden dat u gelijktijdig (of volgtijdig) te maken krijgt met strafrecht en belastingrecht. Lees hierover dit uitgebreide artikel.

De strafrechtelijke procedure in de praktijk

Indien er gekozen wordt voor strafrechtelijke vervolging, dan kunnen de gevolgen voor de betrokkene ernstig zijn. Alleen al het onderzoek dat wordt verricht wanneer iemand verdacht wordt van het plegen van een fiscaal strafbaar feit, wordt vaak als zeer belastend ervaren. Het komt veelvuldig voor dat tijdens dat onderzoek verdachten worden vastgezet om langdurig te worden verhoord, hun huis en werkplek overhoop worden gehaald op zoek naar bewijzen en allerlei mensen uit hun zakelijke en privéomgeving worden gehoord. Indien het tot een veroordeling komt, kunnen voorts serieuze straffen worden opgelegd. Ging het tot een aantal jaren geleden meestal om straffen als het opleggen van voorwaardelijke gevangenisstraffen, taakstraffen en boetes, tegenwoordig komt het steeds vaker voor dat de strafrechter overgaat tot het opleggen van een onvoorwaardelijke gevangenisstraf, die men moet doorbrengen in een gevangenis. Bestraffing wegens het plegen van een fiscaal strafbaar feit kan daarnaast ook iemands toekomstperspectieven schaden (bijvoorbeeld omdat het dan lange tijd onmogelijk is om bepaalde functies uit te oefenen).

De opsporingsambtenaren van de FIOD-ECD, de dienst die bij fiscale delicten het opsporingsonderzoek verricht, zijn in de regel goed opgeleid en zeer bedreven in verhoortechnieken. In de praktijk komt het dikwijls voor dat verdachten bij FIOD-verhoren door bijvoorbeeld overrompeling, uitgeoefende druk of handige toepassing van psychologische inzichten verklaringen afleggen waarvan zij later spijt krijgen. Het is dan ook zeer verstandig om direct de hulp van een gespecialiseerde advocaat in te roepen zodra men wordt verdacht van het plegen van een fiscaal strafbaar feit. Hetzelfde geldt in het geval men vreest mogelijk in de toekomst als verdachte te zullen worden aangemerkt. Zo’n gespecialiseerde advocaat kan mensen behoeden voor het maken van onnodige misstappen en helpen de best mogelijke verdediging te voeren.