Het inkomensbegrip in huwelijkse voorwaarden (en echtscheiding)

Bij het opstellen van huwelijkse voorwaarden komen partners voor verschillende keuzes te staan. Een van de belangrijkste aspecten is de definitie van ‘inkomen’. Dit begrip lijkt op het eerste gezicht vanzelfsprekend, maar kan bij een echtscheiding voor grote problemen zorgen als het niet goed is gedefinieerd. In dit artikel leggen we uit waarom een duidelijke omschrijving van inkomen essentieel is en welke valkuilen je kunt tegenkomen. De meeste discussie over inkomen ontstaat bij ondernemers en DGA's .

Wat zijn huwelijkse voorwaarden?

Huwelijkse voorwaarden zijn afspraken die partners maken over de verdeling van hun vermogen en inkomen tijdens en na het huwelijk. Deze voorwaarden worden vastgelegd in een notariële akte en kunnen betrekking hebben op zaken zoals eigendom van bezittingen, schulden, en de verdeling van inkomsten.

Wat verstaan we onder ‘inkomen’ in huwelijkse voorwaarden?

Inkomen kan op verschillende manieren worden gedefinieerd. In de praktijk zien we vaak dat dit wordt beperkt tot het salaris uit loondienst of winst uit onderneming. Maar wat als een van de partners bonussen, aandelenopties of een forse winstuitkering ontvangt? Of wat als er sprake is van huurinkomsten, dividenduitkeringen of pensioenopbouw? Het inkomensbegrip in huwelijkse voorwaarden verwijst naar de manier waarop het inkomen van beide partners wordt gedefinieerd en verdeeld. Dit begrip is cruciaal omdat het bepaalt welk deel van het inkomen moet worden verrekend of verdeeld tussen de partners bij echtscheiding.

Wanneer ‘inkomen’ niet nauwkeurig is gedefinieerd in de huwelijkse voorwaarden, kan dit leiden tot conflicten over wat wel en niet onder de gezamenlijke afspraken valt. Dit kan bijvoorbeeld gevolgen hebben voor verrekenbedingen, waarin partners afspreken dat zij hun inkomen periodiek verrekenen.

Waarom is het inkomensbegrip bij huwelijkse voorwaarden belangrijk?

1. Duidelijkheid en voorspelbaarheid: het vastleggen van een duidelijk inkomensbegrip zorgt voor transparantie en voorkomt misverstanden. Partners weten precies welk inkomen wordt meegenomen in de verrekening en hoe dit wordt berekend.
2. Voorkomen van conflicten: een goed gedefinieerd inkomensbegrip kan toekomstige conflicten voorkomen. Bij een scheiding is het duidelijk welke inkomsten moeten worden verdeeld, wat juridische geschillen kan verminderen.
3. Bescherming van beide partners: het inkomensbegrip beschermt beide partners door ervoor te zorgen dat er een eerlijke verdeling van het inkomen plaatsvindt. Dit is vooral belangrijk als één van de partners aanzienlijk meer verdient dan de ander.
4. Flexibiliteit: huwelijkse voorwaarden met een duidelijk inkomensbegrip bieden flexibiliteit. Partners kunnen afspraken maken die passen bij hun specifieke situatie, bijvoorbeeld door bepaalde inkomsten uit te sluiten van de verrekening.

Veel problemen ontstaan er vaak bij ondernemers. Bij een breed inkomensbegrip kunnen ook niet uitgekeerde en/of opgepotte winsten onder het inkomensbegrip vallen. Hiermee is een deel van uw onderneming of BV (grotendeels) van uw partner. Zie hiertoe ondermeer de uitspraak van de Rechtbank Den Haag d.d. 15 november 2022 (ECLI:NL:RBDHA:2022:12427).

Praktijkvoorbeeld inzake inkomensbegrip bij huwelijkse voorwaarden

In een recente zaak bij het Gerechtshof 's-Hertogenbosch (ECLI:NL:GHSHE:2023:842) werd het belang van een duidelijk inkomensbegrip in huwelijkse voorwaarden benadrukt.

Wat speelde er in deze zaak?

• De zaak betrof een hoger beroep tussen een man en een vrouw die in 2016 zijn gescheiden. De vrouw stelde dat het periodiek verrekenbeding in hun huwelijkse voorwaarden niet was nageleefd.
• De partners hadden huwelijkse voorwaarden opgesteld met een periodiek verrekenbeding, wat inhield dat zij jaarlijks hun niet-bestede netto-inkomen bij helfte moesten verdelen.

Standpunten van partijen

• Vrouw: zij stelde dat het verrekenbeding niet was uitgevoerd en vorderde verrekening van het totale vermogen van beide partijen op de peildatum.
• Man: hij betoogde dat het verrekenbeding te onbepaald was om afdwingbaar te zijn en dat er geen overgespaard inkomen was om te verrekenen. Hij voerde aan dat alle inkomsten en uitgaven via hun vennootschap onder firma liepen en dat de winsten al waren verdeeld volgens de overeengekomen winstverdeling.

Oordeel van het Hof

• Verrekening van inkomen: het hof oordeelde dat het periodiek verrekenbeding niet was uitgevoerd tijdens het huwelijk. Volgens artikel 1:141 lid 3 BW wordt het vermogen van de partijen vermoed te zijn gevormd uit hetgeen verrekend had moeten worden, tenzij de man kon bewijzen dat dit niet het geval was.
• Uitleg van huwelijkse voorwaarden: het hof gebruikte de Haviltex-maatstaf om de huwelijkse voorwaarden uit te leggen. Het oordeelde dat de ondernemingswinsten ook in de verrekening moesten worden betrokken, omdat dit redelijkerwijs de bedoeling van de partijen was.
• Bewijsvermoeden: de man slaagde er niet in om het bewijsvermoeden te weerleggen. Het hof concludeerde dat de waarde van de woning en de winsten uit de vof in de verrekening moesten worden betrokken.

Uitspraak

• Verrekening: de man werd veroordeeld om €125.596,02 aan de vrouw te betalen voor de afwikkeling van de huwelijkse voorwaarden.
• Vof: de man moest de vrouw 40% van de waarde van de vof betalen, na aftrek van de belastinglatentie.

Waarom de Definitie van het inkomensbegrip van belang is

De definitie van het inkomensbegrip is van cruciaal belang, zoals blijkt uit deze uitspraak, om de volgende redenen:

1. Juridische duidelijkheid: in deze zaak was er onenigheid over de vraag of het periodiek verrekenbeding was nageleefd. Een duidelijke definitie van het inkomensbegrip had kunnen voorkomen dat de man en vrouw verschillende interpretaties hadden van wat er precies verrekend moest worden.
2. Bewijsvoering: het hof moest beoordelen of het vermogen van de partijen was gevormd uit hetgeen verrekend had moeten worden. Zonder een duidelijke definitie van het inkomensbegrip was het voor de man moeilijker om aan te tonen dat het vermogen niet uit overgespaard inkomen was gevormd.
3. Rechtvaardige verdeling: de vrouw stelde dat de ondernemingswinsten ook verrekend moesten worden, terwijl de man dit betwistte. Het hof oordeelde dat de ondernemingswinsten wel degelijk in de verrekening moesten worden betrokken. Een duidelijke definitie van het inkomensbegrip had deze discussie kunnen voorkomen en had gezorgd voor een rechtvaardige verdeling van het inkomen.
4. Voorkomen van misverstanden: het ontbreken van een duidelijke definitie leidde tot verschillende interpretaties en uiteindelijk tot een juridisch geschil. Dit benadrukt het belang van het expliciet vastleggen van wat onder inkomen wordt verstaan in de huwelijkse voorwaarden.

Hoe voorkom je problemen?

Om dergelijke complicaties te vermijden, is het verstandig om bij het opstellen van huwelijkse voorwaarden:

• een heldere en volledige definitie van het begrip ‘inkomen’ op te nemen.
• alle mogelijke inkomstenbronnen expliciet te benoemen.
• periodiek de huwelijkse voorwaarden te herzien, vooral bij veranderingen in inkomstenbronnen.

Noot fiscaal jurist inzake huwelijkse voorwaarden en inkomen

Het begrip ‘inkomen’ lijkt misschien vanzelfsprekend, maar zonder duidelijke omschrijving kan het bij een scheiding tot grote problemen leiden. Een goed doordachte en juridisch sluitende definitie in de huwelijkse voorwaarden voorkomt onnodige discussies en juridische complicaties. Laat je daarom altijd adviseren door een deskundige om ervoor te zorgen dat jouw huwelijkse voorwaarden toekomstbestendig zijn. Eventueel kunnen er staande het huwelijk ook nadere huwelijkse voorwaarden (wijzigingen in overeenkomst) worden opgesteld. Zijn er vragen of wilt u een vrijblijvende offerte? Stuur ons gerust een e-mail.