Echtscheiding en woning in 2011

Als u vanaf 2011 in scheiding ligt en u de woning verlaat, komt uw hypotheekrenteaftrek in gevaar.

Partnerschap in 2011

Door een wetswijziging in 2011 ontstaan er problemen voor mensen die gaan scheiden. Vanaf 2011 eindigt een fiscaal huwelijk op de datum van de scheiding, of eerder als de (duurzame) samenleving wordt beëindigd. Als u dus niet meer op hetzelfde adres staat inschreven en het verzoek tot echtscheiding is ingediend, bent u geen fiscaal partner meer.

Het fiscaal partnerschap voor gehuwden eindigt als ze een verzoek tot echtscheiding bij de Rechtbank hebben ingediend en niet meer in hetzelfde huis wonen. Als de man de woning verlaat voordat de scheiding rond is, blijft hij fiscaal partner, edoch zijn hoofdverblijf is ergens anders. Zijn deel van de hypotheekrente komt dan te vervallen. Zijn vrouw kan haar deel van de hypotheekrente nog wel aftrekken.

Fiscaal partnerschap herleeft bij niet ontvankelijk echtscheidingsverzoek

De kennisgroep van de belastingdienst heeft in maart 2024 gekeken naar het fiscaal partnerschap als er sprake is van een niet ontvankelijk echtscheidingsverzoek. Wat zijn de gevolgen voor het fiscale partnerschap?

• Voorbeeld: Echtpaar dienst op 11 november 2021 een verzoek tot echtscheiding in bij de Rechtbank. De man wordt uitgeschreven op het woonadres per deze datum (in basisadministratie). Het echtscheidingsverzoek wordt op 1 maart 2022 niet ontvankelijk verklaard. Deze wordt op 1 juni 2022 onherroepelijk. Ook na 1 maart 2022 blijven beide ex partners op andere woonadressen wonen.
• Periode tot 11 november 2021: Fiscaal partnerschap op grond van artikel 5a, eerste lid, onderdeel a, AWR. Echtgenoten worden als fiscaal partners aangemerkt vanaf het sluiten van het huwelijk tot ontbinding door overlijden of echtscheiding (artikel 1:149 BW).
• Periode 11 november 2021 tot 1 maart 2022: Geen fiscaal partnerschap. Ondanks het ingediende echtscheidingsverzoek is het huwelijk nog niet ontbonden. Echter, door inschrijving op verschillende woonadressen in de BRP en het ingediende verzoek tot echtscheiding, wordt aan de cumulatieve voorwaarden van artikel 5a, vierde lid, AWR voldaan, waardoor geen sprake is van fiscaal partnerschap. Zie ook de hiermee samenhangende kamerstukken en de brief van de staatssecretaris uit 2010.
• Periode 1 maart 2022 tot 1 juni 2022: Geen fiscaal partnerschap. Het echtscheidingsverzoek is niet-ontvankelijk verklaard, maar de niet-ontvankelijkverklaring is nog niet onherroepelijk. Gedurende deze periode is er, conform artikel 5a, vierde lid, AWR, geen sprake van fiscaal partnerschap.
• Periode vanaf 1 juni 2022: Hervatting van fiscaal partnerschap. Na de onherroepelijke niet-ontvankelijkverklaring van het echtscheidingsverzoek, en bij gebrek aan een nieuw verzoek tot echtscheiding, is opnieuw sprake van fiscaal partnerschap conform artikel 5a, eerste lid, onderdeel a, AWR.
• Juridische beoordeling (a) Artikel 5a, eerste lid, onderdeel a, AWR: Definitie van fiscaal partnerschap gebaseerd op de burgerlijke staat van echtgenoten; (b) Artikel 1:149 BW: Bepaalt dat het huwelijk eindigt door ontbinding na overlijden of echtscheiding; (c) Artikel 5a, vierde lid, AWR**: Biedt een uitzondering op de hoofdregel van fiscaal partnerschap indien een echtscheidingsverzoek is ingediend en de echtgenoten niet meer op hetzelfde adres in de BRP staan ingeschreven; (d) Artikel 358, tweede lid, Rv**: Stelt de beroepstermijn vast op drie maanden, waarna een rechterlijke beslissing onherroepelijk wordt.

Problemen vanaf 2011

Iedereen die gescheiden is gaan leven maar nog niet is gescheiden heeft sinds 2011 een probleem. Vanaf 2011 bent u verplicht fiscaal partner van elkaar (dus met uw ex). Als u al een nieuwe partner heeft, kunt u geen fiscaal partner meer zijn met hem of haar. Dit kunt u oplossen door een verzoek tot echtscheiding in te dienen.

Als u een nieuwe woning koopt en nog geen verzoekschrift hebt ingediend, ontstaat er fiscaal een complexe situatie. U bent dan namelijk nog fiscaal partner en zou dan dus maar 1 eigen woning kunnen hebben. Als de wet goed wordt gelezen gaat dit goed, maar ik zou mijn handen er nog niet voor in het vuur steken.

Normale situatie vanaf 2011

Als u gaat scheiden, een scheidingsverzoek indient, het huis verlaat en ergens anders gaat wonen, bent u geen fiscaal partner meer. U heeft nog maximaal 2 jaar recht op hypotheekrenteaftrek, ondanks dat u niet meer in de woning woont resp. de woning niet meer uw hoofdverblijf is. Oorspronkelijk stond dit anders in de wet, maar dit is aangepast.

Uitbreiding partnerbegrip in 2011

Het fiscaal partner begrip wordt in 2011 uitgebreid met:

1. ongehuwd samenwonenden met een notarieel samenlevingscontract;
2. ongehuwd samenwonenden zonder notarieel samenlevingscontract die samen een kind hebben, voor een pensioenregeling als partner gelden of samen een eigen woning hebben.

Bron

Brief Staatssecretaris 5 november 2010: Motie en toezegging inzake het partnerbegrip.