Echtscheiding en schenking

Wij zijn wekelijks betrokken bij echtscheidingen, veelal van ondernemers. Onze rol hierbij is om de waarde van de onderneming te bepalen, behoefte en draagkracht juist vast te stellen, bedrijven te onderzoeken, dividenden en onttrekkingen in beeld te brengen maar vaak ook om in overleg met de advocaat te onderzoeken of de spelregels wel eerlijk worden ingevuld en er niet wordt gesjoemeld met cijfers of jaarrekeningen (in het zicht van de echtscheiding). In dit artikel kijken we naar de vermogensverschuiving bij boedelverdeling, soms is hierbij sprake van een belaste schenking.

Vermogensverschuiving en belaste schenking bij een echtscheiding

De belangrijkste onderdelen bij een echtscheiding zijn het ouderschapsplan, de alimentatie en de vermogensverdeling. Vaak wordt in compromis gekomen tot een passende oplossing. Hierbij kan het zijn dat de rijke echtgenoot - tijdens de onderhandelingen - onverplicht vermogen wil geven aan zijn of haar ex partner, dit om ervoor te zorgen dat beide partijen na de echtscheiding een financieel zorgeloos leven kunnen blijven voeren. Fiscaal is in dergelijke gevallen soms sprake van een belaste schenking, zie dit arrest van de Hoge Raad uit 1994 (even zoeken want het is niet gepubliceerd). In dit arrest nam de ex partner genoegen met minder vermogen dan waar ze recht op had.

Het probleem is dat vrijwel de gehele schenking belast is (voor echtgenoten geldt een beperkte vrijstelling van een paar duizend euro).

Meestal wordt in overleg met de advocaat gekozen voor een robuste oplossing, bijvoorbeeld het samenwonen omzetten in een huwelijk (met voorwaarden) of het wijzigen van de huwelijkse voorwaarden voorafgaand aan de echtscheiding. In voorkomende gevallen worden soms ook de huwelijkse voorwaarden opgeheven waardoor er een gemeenschap van goederen gaat ontstaan. Volgens de jurisprudentie is in dergelijke gevallen geen sprake van een schenking. Dit geldt ook als er een beperkte gemeenschap wordt gecreëerd, zie Hoge Raad 7 mei 2021, ECLI:NL:HR:2021:708. Er wordt een beperkte gemeenschap van goederen gemaakt waarin de man €4.000.000 inbrengt en de vrouw niets. In deze gemeenschap worden beide partners voor 50% eigenaar (gerechtigd). Bij de scheiding wordt deze gemeenschap verbroken en krijgt de vrouw € 2.000.000 (zonder schenkingsrecht).

Een oplettende fiscalist zou kunnen denken dat er hierbij sprake is van een samenstel van rechtshandelingen met als enige echte doel het ontwijken van de schenkbelasting, de zogenaamde fraus legis situatie. Hier is geen klip en klaar antwoord op te geven, het is wel van belang dat er een redelijk tijdsverloop is tussen de verschillende momenten. In een uitspraak van de Hoge Raad op 15 maart 2013 ECLI:NL:HR:2013:BY0548 is duidelijk geworden dat een geregistreerd partnerschap voor 1 dag veel gedoe kan veroorzaken.