Alimentatie-afspraken voor het huwelijk

Kunnen toekomstige echtgenoten het recht op partneralimentatie - bij een echtscheiding - voor hun huwelijk in de huwelijkse voorwaarden al voorkomen of uitsluiten? Deze vraag komt met enige regelmaat aan de orde. Volgens de adviseur van de Hoge Raad (ons hoogste rechtscollege) kan dit prima worden geregeld. Het arrest van de Hoge Raad volgt in november 2022, dus we moeten nog even wachten op de hoogste rechter. Dit betrof een cassatieprocedure in het belang der wet.

Echtscheiding regelen in huwelijkse voorwaarden

Wij adviseren regelmatig ondernemers en DGA's bij het opstellen van (juiste) huwelijkse voorwaarden. Echtgenoten willen veelal in deze huwelijkse voorwaarden al een nette afspraak over de gevolgen bij een echtscheiding. Bij ondernemers (en DGA's) is er bij een echtscheiding vaak discussie over het inkomen. Moet het dividend worden meegenomen? Hoe omgaan met rekening-courantopnamen? etc.

Echtgenoten geven er soms de voorkeur aan om de partneralimentatie in de huwelijkse voorwaarden te regelen. Ook wil men soms afzien van partneralimentatie. Notarissen vinden het lastig om een nihilbeding op te nemen in de huwelijkse voorwaarden, omdat ze bang zijn voor een mogelijke klacht bij een echtscheiding. Als een notaris de bepaling al wil opnemen in de huwelijkse voorwaarden, dan zal hij / zij dit toelichten met een (uitgebreide) brief waarin wordt opgenomen dat de bepaling wellicht niet werkt. Een dergelijke bepaling kan namelijk - aldus de notaris - nietig zijn.

In de wettekst (en parlementaire geschiedenis) zijn er gelukkig wel aanknopingspunten te vinden dat een nihilbeding in de voorhuwelijkse voorwaarden geldig is. De Hoge Raad en diverse andere rechters hebben uitspraken gedaan waaruit volgt dat een dergelijke bepaling omtrent het afzien van partneralimentatie niet is toegestaan (nietig). Edoch een beroep op de bepaling is soms wel toegestaan, dit omdat een beroep op het nietige beding - onder omstandigheden - in strijd is met de redelijkheid en billijkheid.

Mening advocaat-generaal inzake afzien van partneralimentatie

De advocaat-generaal is van mening dat de wettelijke bepaling over de nietigheid van overeenkomsten waarbij wordt afgezien van partneralimenatie zou moeten kunnen. Overeenkomsten tussen partijen waarbij van verschuldigd levensonderhoud wordt afgezien vallen onder de contractsvrijheid tussen echtgenoten. Een nihilbeding is in de voorhuwelijkse alimentatieovereenkomst echter soms wel aan te vechten. Onder omstandigheden kunnen partijen de rechter - op grond van de wet - vragen het nihilbeding te wijzigen of terzijde te stellen.

Noot afzien van partneralimentatie

In huwelijkse voorwaarden hadden partijen afgesproken dat er geen partneralimentatie verschuldigd is bij beëindiging van het huwelijk. Dit kwam aan de orde bij een zaak bij het Gerechtshof Den Haag op 17 januari 2017. De vrouw stelt dat het beding nietig is. De rechtbank is het met de vrouw eens (artikel 1:400 lid 2 BW). Een beroep van de vrouw hierop is niet in strijd met de redelijkheid en de billijkheid. De man gaat in hoger beroep tegen de uitspraak. Het Gerechtshof kiest de route van artikel 1:158 BW, partijen kunnen in overleg afzien van een bijdrage inzake levensonderhoud. De man is van mening dat dit artikel een uitzondering is op artikel 1:400 BW. Ook het gerechtshof is echter van mening dat de vrouw - in redelijkheid - een beroep kan doen op de nietigheid van deze bepaling. De advocaat-generaal gaat in zijn toelichting uitgebreid in op de wet en de doctrine. Zijn conclusie is dat het afzien van partneralimentatie moet kunnen. De contractsvrijheid tussen partijen moet voorop staan. Zowel een lagere alimentatie of het afzien van alimentatie moet tot de mogelijkheden behoren. Een nihilbeding is echter niet altijd onaanvaardbaar. Het speelveld wordt iets duidelijker en hopelijk zullen notarissen eerder bereid zijn om mee te denken over dergelijke bepalingen in de huwelijkse voorwaarden.

Bron geen alimentatie bij echtscheiding

AG 13 mei 2022 ECLI:NL:PHR:2022:457

DJ