Belastingheffing DGA bij overlijden
Regelmatig vraag een DGA aan ons "hoeveel belasting moet ik betalen bij mijn overlijden?". Als de aandelen in zijn bedrijf (BV) een substantiele waarde vertegenwoordigen kan dit behoorlijk oplopen. De afrekening bij overlijden van de DGA kan zonder een goede voorbereiding oplopen tot zo'n 45% over de (werkelijke) waarde van de aandelen in de BV. Als een DGA in gemeenschap van goederen is getrouwd zal bij zijn of haar overlijden de afrekening plaatsvinden over 50% van de waarde van de aandelen.
Huwelijkse voorwaarden DGA en overlijden
Veel DGA's trouwen echter op huwelijkse voorwaarden. Op die wijze blijven de aandelen die zij in hun bedrijf houden, volledig in hun eigendom. Het gewenste gevolg is dat bij een eventuele echtscheiding de (dan) ex-partner geen recht heeft op de helft van de waarde van de aandelen. Hier is niets mis mee. De schoen gaat echter wringen in de situatie van (aanstaand) overlijden. De keerzijde van de medaille is namelijk dat ingeval van vererving, de achterblijvende partner 100% van de aandelen verkrijgt. Over de volledige meerwaarde van het aandelenpakket moet dan inkomstenbelasting en erfbelasting worden voldaan, tenzij gebruik wordt gemaakt van een fiscale faciliteit.
Aanmerkelijk belang en overlijden DGA
Als een DGA komt te overlijden, moet er erfbelasting en inkomstenbelasting worden betaald. De erfbelasting bedraagt maximaal 20% en de inkomstenbelasting 33% (eerste € 67.000 : 24,5%). Als er onvoldoende vermogen in de bv is opgenomen (of in liquide vorm aanwezig is), kunnen er problemen ontstaan. Als na het overlijden van de DGA bij zijn bv nog aanslagen vennootschapsbelasting worden opgelegd, kunnen de erfgenamen hiervoor ook nog aansprakelijk worden gesteld.
Als de partner erft geldt er een vrijstelling van zo'n € 800.000, pas daarboven is sprake van heffing van erfbelasting. Voor de kinderen is de vrijstelling een stuk lager namelijk € 25.000 per kind.
DGA met een actieve onderneming en overlijden
Als sprake is van een actieve onderneming in de BV (of in de werkmaatschappij) dan is er (soms) recht op een substantiele vrijstelling, dit kan op grond van de bedrijfsopvolgingsregeling (of BOR). Om voor de vrijstelling in aanmerking te komen moet de DGA bij zijn overlijden de aandelen minimaal 1 jaar in bezit hebben (bij een schenking voor overlijden is deze termijn 5 jaar). De vrijstelling bedraagt in dergelijke gevallen ruim € 1.300.000 en 83% over het meerdere. De heffing komt in dergelijke gevallen uit op zo'n 4% over de waarde van de nalatenschap (erfenis), in plaats van 20%. De erfgenamen moeten de aandelen dan wel 5 jaar in bezit houden en de onderneming gedurende deze periode voortzetten.
Ook de box 2 heffing (aanmerkelijk belang heffing) kan bij overlijden worden doorgeschoven naar de erfgenamen. Voor deze vrijstelling gelden (gelukkig) geen bezits- of voortzettingseisen.
Tip 1: het testament moet wel juist zijn opgesteld, soms kan door het testament een beroep op de bedrijfsopvolgingsregeling niet (of minder voordelig) worden opgezet.
Tip 2: Deze bedrijfsopvolgingsregeling wordt in 2025 iets aangepast.
Tip 3: Bij een BV met beleggingsvermogen kan geen gebruik worden gemaakt van de BOR regeling. De gecombineerde heffing is dan dus ruim 45%. In dergelijke gevallen is het verstandig om een flexibel (keuze) testament op te stellen, hierdoor kan bij overlijden de meest gunstige keuze worden gemaakt. Ook kan wellicht het beleggingsvermogen worden omgezet in een actieve onderneming, door bijvoorbeeld een 5% (of 10%) belang in een actieve onderneming te kopen.
Tip 4: In sommige gevallen is het verstandig om te huwelijkse voorwaarden om te zetten in een gemeenschap van goederen. Dit moet in overleg met de notaris - op uiterst zorgvuldige wijze - plaatsvinden.
Huwelijkse voorwaarden, DGA en overlijden
Veel DGA's trouwen op huwelijkse voorwaarden. Bij een echtscheiding is dit slim, omdat dan immers het vermogen niet hoeft te worden gedeeld met de ex-partner. Bij overlijden kunnen er echter problemen ontstaan, de langstlevende partner moet dan immers over 100% van de waarde afrekenen. In de huwelijkse voorwaarden kan een finaal verrekenbeding bij overlijden worden opgenomen, een dergelijk beding kan dit probleem deels (voor de erfbelasting) oplossen.
Algehele gemeenschap van goederen
Het aangaan van een huwelijk in algehele gemeenschap van goederen is sinds 1 januari 2018 niet meer de standaard. Toch komt deze variant in de praktijk nog regelmatig voor. Onder dit regime is sprake van volledige boedelmenging. Alle goederen zijn gedeeld eigendom, tenzij sprake is van een uitzondering (zoals aan de persoon verknochte goederen). Door deze algehele gemeenschap van goederen, is de partner van de bedrijfseigenaar reeds gerechtigd tot 50% van de waarde van de aandelen. In beginsel blijft de uitoefening van het stemrecht voorbehouden aan de bedrijfseigenaar. Na overlijden gaat de beschikkingsbevoegdheid over de aandelen dan over naar de erfgenamen. Niet zelden leidt dit tot een gebrek aan besluitvorming en daadkracht. De STAK (Stichting Administratiekantoor) kan daarvoor uitkomst bieden. In dit artikel laten wij de STAK verder buiten beschouwing.
Huwelijkse voorwaarden met finaal verrekenbeding
Het gevolg van een verrekenbeding is, dat de partners met elkaar afspreken dat zij anders met elkaar zullen afrekenen dan strikt volgt uit de goederenrechtelijke verhoudingen. Een finaal verrekenbeding houdt in dat op een gefixeerd moment zo’n situatie zich voor zal doen. Dat is meestal het moment van echtscheiding of overlijden. Dit zijn momenten waarop het huwelijk eindigt. Een dergelijk verrekenbeding heeft geen gevolgen voor eigendomsverhoudingen (goederenrechtelijke werking). De bedrijfseigenaar blijft dus 100% eigenaar van de aandelen in zijn bedrijf. Wel is sprake van verbintenisrechtelijke werking. Dit leidt ertoe dat bij inwerkingtreding van het verrekenbeding, vorderingen en schulden ontstaan die geheel los bezien moeten worden van de eigendomsverhoudingen.
De partner van de bedrijfseigenaar krijgt bij het overlijden van de bedrijfseigenaar een verrekeningsvordering ter grootte van de waarde van de aandelen. Bij de overledene komt een evenzo groot bedrag op als verrekeningsschuld. Hierdoor verkleint de nalatenschap. Voor de eigendomsverhouding heeft dit – zoals beschreven – echter in het geheel geen gevolgen. Wat er effectief gebeurt, is dat de vermogens worden samengeteld en vervolgens wordt afgerekend alsof er sprake was van een gemeenschap van goederen.
Met finale verrekenbedingen kan een aanzienlijke besparing op de erfbelasting worden gerealiseerd. Door de verrekeningsschuld die ontstaat als gevolg van het finale verrekenbeding, wordt het vermogen van de bedrijfseigenaar in ons voorbeeld verkleind en daarmee krimpt ook de omvang van de nalatenschap. Uiteraard heeft dit ook een keerzijde: indien de bedrijfseigenaar niet als eerste overlijdt, is van een besparing op de erfbelasting geen sprake, maar eerder van een vergroting van de verschuldigde erfbelasting. Uit divers onderzoek is echter gebleken dat, mits de bedrijfseigenaar nog enige tijd in leven blijft, deze hogere erfbelasting kan worden ‘terugverdiend’ door het verkregen vermogen te laten renderen.
Huwelijkse voorwaarden zonder finaal verrekenbeding
Bij afwezigheid van een finaal verrekenbeding, ontstaan geen vorderingen en schulden bij overlijden. De waarde van de aandelen gaat zonder enige verrekening over op de partner van de bedrijfseigenaar. De gevolgen hiervan zien we niet zozeer terug in de eigendomsverhouding met betrekking tot de aandelen, maar wel in de waarde van de nalatenschap waarover erfbelasting moet worden voldaan.
Advies DGA bij trouwen of overlijden
Ruim 80% van alle DGA's heeft geen duidelijk plan bij overlijden. Bij ruim 50% ontbreekt zelfs een goed testament. Via een paar eenvoudige adviezen (bedrijfsopvolgingsregeling, aanpassen huwelijkse voorwaarden, testament, schenken tijdens leven) kan veel erfbelasting en inkomstenbelasting worden voorkomen. Het is dus van essentieel belang dat u als DGA eens nadenkt over de mogelijke gevolgen van uw overlijden.
Wij adviseren wekelijks ondernemers en DGA's over mogelijke problemen en mogelijkheden bij het aangaan van een huwelijk, samenwonen of overlijden. Wij denken dan mee bij het opstellen van huwelijkse voorwaarden en / of adviseren de DGA bij het tijdens het huwelijk herzien van de huwelijkse voorwaarden. Neem bij vragen gerust eens contact op met één van onderstaande adviseurs om uw situatie door te spreken.
Bron overlijden DGA
Gerechtshof Amsterdam 5 februari 2015 ECLI:NL:GHAMS:2015:329
