Rechten Belastingdienst boekenonderzoek

Door een uitspraak van de rechter worden de rechten van de Belastingdienst bij een boekenonderzoek wellicht beperkt. In dit artikel een nadere toelichting. In dit artikel behandelen wij de procedure bij de Rechtbank (gunstig voor belastingplichtige) en het Gerechtshof (gunstig voor de Belastingdienst) inzake informatie van een parkeer-app. Zoals uit onderstaande uitspraak volgt, heeft de Belastingdienst verregaande bevoegdheden om informatie op te vragen.

Rechten belastingdienst bij boekenonderzoek

Het boekenonderzoek is een controle van uw aangiften en administratie. Het kan gaan om een onderzoek over een periode of om controle van bepaalde onderdelen van uw aangiften en administratie. Een boekenonderzoek wordt altijd van tevoren aangekondigd, aldus de internetsite van de Belastingdienst. Omdat wij de komende jaren meer boekenonderzoeken verwachten (waaronder deelonderzoeken over de werkkostenregeling, subsidies, afdrachtverminderingen (zoals WVA) en loonheffingen), maken wij hier inzichtelijk wat u mogelijk staat te wachten.

De bevoegheden van de Belastingdienst bij een onderzoek gaan redelijk ver. Het is echter wel van belang dat de Belastingdienst zich aan spelregels heeft gehouden.

Rechtbank uitspraak omtrent verstrekken informatie aan Belastingdienst

De Rechtbank Oost-Brabant in Den Bosch heeft een redelijk opmerkelijke uitspraak gedaan. Het bedrijf SMS Parking hoeft geen parkeergegevens van klanten aan de Belastingdienst te verstrekken. De Belastingdienst wilde deze informatie ontvangen om te kunnen kijken waar een automobilist zijn auto heeft geparkeerd (reden waarschijnlijk: controleren kilometeradministratie). Volgens de rechter vormt dit een te grote inbreuk op de privacy van de burger.

De rechter is vlot en helder. De Belastingdienst schendt de privacy van burgers door klakkeloos extreem grote hoeveelheden op te eisen om te kijken of er toevallig ook bruikbare informatie tussen zou kunnen zitten. In dit kader ging het om ruim 2 miljoen parkeertransacties welke in 2012 zijn verwerkt. De Belastingdienst wilde op basis van deze kentekengegevens kijken of belastingplichtigen wellicht het privégebruik met de auto van de zaak hebben verzwegen. De informatie van SMS Parking wordt dan dus vergeleken met de kilometeradministratie van de belastingplichtige.

Deze uitspraak is volgens ons de eerste heldere uitspraak over een zogenaamde phishing expedition. Het verzoek van de Belastingdienst is zo omvangrijk, dat dit niet valt te combineren met een regulier boekenonderzoek en / of verzoek bij derden om informatie te verstrekken. In 1974 deed de Hoge Raad een uitspraak in cassatie waarbij is aangegeven dat de Belastingdienst vrijwel alles mag vragen, deze tijd is echter anders dan de situatie in 2013. We hebben nu privacywetgeving en Europees recht.

De Belastingdienst moet bij het opvragen van informatie rekening houden met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Een onderdeel hiervan is het beginsel van proportionaliteit. De grens welke hierbij kan gelden heeft de rechter nog niet strak omschreven, maar dit zal de Hoge Raad waarschijnlijk wel gaan doen in 2014. De Belastingdienst heeft al aangekondigd om in hoger beroep te gaan, gezien het belang is dit logisch.

Gerechtshof inzake rechten belastingplichtige

De Belastingdienst is in hoger beroep gegaan inzake hiervoor genoemde uitspraak. Het bedrijf SMS Parking wordt door het Gerechtshof in het ongelijk gesteld en moet de informatie aan de Belastingdienst verstrekken. De belangrijkste reden is dat de kentekeninformatie niet direct naar een persoon herleidt.

Rechten Belastingdienst bij informatieverzoek

De rechten van de Belastingdienst op grond van de wet (met name artikel 47 en 53 AWR) zijn ruim geformuleerd. Meestal zal een informatieverzoek ook onder een dergelijke bepaling ressorteren. Vaak zal de informatie ook voor de belastingheffing van belang kunnen zijn. Als u veel informatie heeft verzameld, zit er altijd wel iets bij waar u iets mee kunt, is dan de stelling. Het kan echter wel zo zijn dat de Belastingdienst door het verzoek het subsidiariteitsbeginsel en het proportionaliteitsbeginsel schendt. In dit kader kan worden verwezen naar artikel 8 EVRM (recht op bescherming voor zijn privéleven) en de relevante privacywetgeving.

Bij het opvragen van informatie behoeft het niet vooraf vast te staan dat deze informatie relevant is (Hoge Raad, 22 september 2006). Het gaat immers om inlichtingen, boeken en andere gegevensdragers of de inhoud daarvan waarvan de raadpleging van belang kan zijn voor de vaststelling van de feiten welke invloed kunnen uitoefenen op de belastingheffing ten aanzien van een belastingplichtige / derde.

Het kan echter wel zijn dat sprake is van zekere mate van overkill (proportioneel) of dat sprake is van een strijdigheid met een ander algemeen beginsel van behoorlijk bestuur of Europese Wetgeving. Dit komt thans eindelijk eens aan de orde. Iedereen moet gewoon zijn of haar auto kunnen parkeren zonder dat de overheid deze informatie zomaar krijgt.

De Belastingdienst vraagt een grote bak informatie op en kijkt vervolgens of er nog "hits" zijn. Als dit zonder beperking ongeclausuleerd mogelijk zou zijn, worden de rechten van de Belastingdienst wel erg ver opgerekt. De Belastingdienst kan dit redelijk eenvoudig oplossen door informatie gericht op te vragen met een bepaald doel (Rechtbank Amsterdam d.d. 8 november 2011), dus niet vissen in open zee maar op een gerichte en goede visplek !

In de onderhavige casus mocht de Belastingdienst ook nog ruim € 1.300 aan kosten voor de parkeerorganisatie vergoeden. We wachten het Hoge Beroep maar eens af !

Gevolgen voor de parkeerpraktijk

Een aantal organisaties heeft hun informatie al aan de Belastingdienst verstrekt, door de uitspraak in Hoger Beroep zal de Belastingdienst bij alle organisaties die informatie van auto's vastleggen informatie gaan opvragen. Dergelijke organisaties zullen de informatie korter gaan bewaren, dit om toekomstige problemen te voorkomen.

Update 29 april 2015: parkeergegevens blijven voortaan geheim

De algemeen directeur van de Belastingdienst, de heer Blokpoel, is tot het inzicht gekomen dat het gebruik van parkeergegevens te ver gaat wat betreft de privacy van belastingplichtigen. Ook al mag het volgens de rechter dus wel, de Belastingdienst zal parkeergegevens niet langer opvragen voor het controleren van rittenadministraties. Reeds verzamelde informatie is intussen door de Belastingdienst vernietigd.