Cumulatief preferente aandelen en bedrijfsopvolging

Cumulatief preferente aandelen (cumprefs) worden veel gebruikt bij de vormgeving van een bedrijfsopvolging binnen bijvoorbeeld familiebedrijven. De reden voor een cumpref is dat de senioren (de aandeelhouders) nog niet direct het gehele belang in hun bedrijf willen schenken en / of er liever nog geen geld aan de Belastingdienst wordt betaald inzake de bedrijfsopvolging. Ook speelt mee dat de volgende generatie (opvolgers) via een cumpref nog niet direct alle winsten van het bedrijf krijgen. Wij adviseren diverse familiebedrijven bij een voorgenomen bedrijfsopvolging. Hierbij nemen wij het gehele of een deel van het traject (inclusief overleg met de Belastingdienst) over. Heeft u vragen? E-mail gerust een vrijblijvend met één van onze fiscalisten.

Bedrijfsopvolging in 2023 gunstiger

Opvolgers die een onderneming erven of geschonken krijgen zijn minder belasting kwijt over deze verkrijging. De vrijstelling is in 2023 verhoogd van € 1.134.403 (2022) tot € 1.205.871 (2023). Tot zo'n € 1,2 miljoen is de erfenis of schenking dus belastingvrij, boven de grens is 83% van de waarde vrijgesteld voor belastingheffing. De opvolger moet de onderneming wel 5 jaar voortzetten en moet het om een echt bedrijf (materiële  onderneming) gaan. De BOR wordt in 2023 of 2024 aangepast (minder gunstig). 

Hoe werken cumulatief preferente aandelen?

Vaak worden de gewone aandelen omgezet in cumprefs. Na deze omzetting heeft de cumpref-aandeelhouder jaarlijks recht op een vast percentage aan dividendrendement. De gewone aandeelhouder (vaak de opvolgers) krijgen dan de overwinsten, dus de winst die overblijft na aftrek van het cumpref-dividend. Als er in enig jaar geen (of een deel van) het dividend wordt uitgekeerd aan de cumpref-aandeelhouder, dan cumuleert dit recht en blijf dit recht dus voor de volgende jaren staan. Stel dat de waarde van de aandelen € 5.000.000 bedraagt en deze worden omgezet in cumprefs tegen 6%, dan krijgen de cumpref-houders dus eerst 6% van € 5.000.000 (= € 300.000), eventueel hogere winsten gaan dan naar de gewone aandeelhouder.

Als op enig moment het moment van bedrijfsopvolging in beeld komt aan de volgende generatie, dan kan dit door een schenking of inkoop van aandelen plaatsvinden. Fiscaal-vriendelijk kan dit dus nog steeds via de bedrijfsopvolgingsfaciliteit (4.17 Wet IB / artikel 35b SW).

Hoe werkt een cumpref-structuur bij een bedrijfsopvolging?

Cumprefs of preferente aandelen geven recht op een vast percentage van de winst welke is gekoppeld aan de waarde van de aandelen. Ook heeft de preferente aandeelhouder het recht om als eerste een greep in de 'winstkas' te doen. Zij hebben dus voorrang op een deel van de winst. Als de winst in enig jaar niet wordt (of kan worden) betaald en dit recht doorschuift naar het volgende jaar, dan spreken we over cumulatief preferente aandelen. De cumpref-aandeelhouder deelt niet in de waardedaling of waardestijging van de aandelen, deze zijn voor de gewone aandeelhouder. Kort en goed:

1. Recht op een vast dividendrendement over een vaste waarde van de onderneming;
2. Voorrang van het winstrecht voor de gewone aandeelhouder;
3. Het recht op dividend wordt bij uitstel later alsnog betaald;
4. Er is geen recht op waardeveranderingen van de onderneming.

Het werkt dus vrij eenvoudig. Het bedrijf wordt gewaardeerd (in overleg met de Belastingdienst) en vervolgens worden deze aandelen belastingvrij omgezet in cumprefs. Tevens worden er tegen nominale waarde nieuwe aandelen uitgegeven aan de opvolgers. Dit gehele traject kan dus zonder belastingheffing of belastingbetaling plaatsvinden. De oude waarde van de aandelen - inclusief een jaarlijks vast rendement - wordt aan de oude aandeelhouders betaald. De toekomstige waarde-aangroei van het bedrijf en de overwinst komen toe aan de opvolgers. De oud-aandeelhouders met cumprefs worden ook wel gezien als bank, zij financieren het bedrijf, echter krijgen geen rente maar dividend. Bij een advisering omtrent een bedrijfsopvolging via cumprefs is derhalve het volgende van essentieel belang:

1. De waardering van de aandelen (veelal zo laag mogelijk);
2. Het vast dividendpercentage (veelal zo laag mogelijk);
3. De verwachtingen voor de toekomst;
4. De vrije cashflow binnen het bedrijf.

De waarde van de onderneming en de hoogte van het dividendrendement vormen vaak een stevige discussie met de Belastingdienst. De Belastingdienst zet op dit moment vaak hoog in door de waardering te baseren op de DCF-methode en voor het dividendpercentage in te zetten op 7 tot 10 procent (en soms zelfs meer). Als het percentagen en / of de waarde te hoog is, dan moet de bedrijfsopvolging op een andere wijze worden vormgegeven. Lees hiertoe eens dit besluit uit 2018, bijvoorbeeld onderdeel 4.

Het is verstandig om de opvolgers ook zelf geld te laten inbrengen (agio) en / of een prijs te vragen voor de nieuwe gewone aandelen, dit om discussie omtrent een lucratief belang te voorkomen (artikel 3:92a Wet IB).

Risico van een cumpref-structuur

Als het overleg met de Belastingdienst stroef of lastig gaat verlopen (hoge waarde / hoog dividend rendement), dan kunnen er grote risico's ontstaan voor de onderneming en / of de opvolgers. Als er een tijdje geen dividend op de cumprefs kan worden betaald, kan er een groot risico binnen de onderneming ontstaan. Er is geld nodig voor de cumprefs, maar het bedrijf kan ook geld nodig hebben voor vervangings- of uitbreidingsinvesteringen. De cumpref-verplichting kan dan als een erg schadelijke loden last voor de aandeelhouders en het bedrijf gaan voelen. Van een fiscaal-vriendelijke overdracht komt dan helemaal niks terecht, simpelweg omdat de winsten even tegenvallen en het dividendrendement moet worden betaald (en oploopt).

Bij een overdracht tegen een lening kan dit probleem natuurlijk ook ontstaan. Echter bij een cumpref-structuur geeft in de praktijk een hele andere dynamiek. De opvolgers hebben het gevoel dat ze voor niks aan het werk zijn, omdat er via de gekozen structuur simpelweg niks overblijft voor de opvolgers en wellicht zelfs hun arbeidsvergoeding onder druk komt te staan. Families kunnen hierdoor redelijk over elkaar heenvallen.

Bij een cumpref-structuur moet dus duidelijk binnen de familie worden besproken dat de bomen niet altijd snel richting de hemel groeien. Wat ga je doen bij tegenvallende resultaten door bijvoorbeeld een crisis of gewijzigde marktomstandigheden?

Oplossen problemen binnen cumpref-structuur

Stel dat het cumpref-dividend een aantal jaren niet kan worden betaald en dit als een molensteen om de nek van de familie gaat hangen. Wat kun je dan nog doen? We gaan er dan wel vanuit dat de waarde van de onderneming nog gelijk is aan de waarde van de cumpref-aandelen (inclusief achterstallig dividend).

De meest voor de hand liggende oplossing is om het dividendrendement te verlagen en / of de nominale waarde van de cumpref-aandelen te verminderen. Feitelijk is dit hetzelfde als het afwaarderen van een zogenaamde verkoperslening (bij verkoop aandelen tegen een schuld). Afwaarderen van de nominale van de cumprefs is niet eenvoudig, er zijn immers bindende afspraken met de Belastingdienst gemaakt. Met terugwerkende kracht het percentage of de waarde verlagen is redelijk kansloos, tenzij er hele bijzondere omstandigheden zijn (zoals de coronaperiode, een soort overmachtsituatie).

Een waarderingsdeskundige zal ook terecht stellen dat een afwaardering van de waarde (of het dividendrendement) automatisch een hogere waarde van de gewone aandelen tot gevolg zal hebben, dit kan dan weer een schenking impliceren (zonder toepassing BOR). Als hetgeen wordt afgeboekt / prijsgegeven geen waarde heeft, kan dit anders zijn, dit vraagt wel om een goede onderbouwing.

Overleg over een verlaging van het dividendpercentage is veelal wel met de Belastingdienst te bespreken. Dan wel goede toelichting geven waarom de wereld er nu anders uitziet dan oorspronkelijk. Ook de waarde van het cumpref-aandeel kan hierbij worden meegenomen. Een belangrijk argument voor een verlaging kan zijn:

• Andere marktomstandigheden;
• Crisissituatie;
• Bedrijfsbelang / continuïteit in het gedrang door cumpref-structuur;
• Onderbouwing waarom cijfers achterblijven (en prognoses ook).

Eventueel kunnen de cumpref-aandelen ook weer worden omgezet in gewone aandelen, dus echt weer terug bij af. Vervolgens kunnen deze aandelen - onder de BOR - worden geschonken aan de opvolger. Ook kunnen de cumpref-aandelen - eerder dan gepland of gewild - worden geschonken aan de opvolgers, dit kan immers tegen de waarde op dat moment.

Als de senioren nog geld nodig hebben voor hun pensioen, kan ook worden overwogen om de cumpref-aandelen te laten inkopen door de rechtspersoon. Aandachtspunt hierbij is wel of er voldoende vermogen aanwezig is (aansprakelijkheid aandeelhouders).

Noot fiscaal jurist inzake bedrijfsopvolging

De cumpref-structuur kan prima werken en is meestal een mooie structuur bij een bedrijfsopvolging binnen de familie. De oud-eigenaren krijgen jaarlijks een mooi rendement om van te leven en daarnaast gaat de toekomstige waarde-aangroei alvast naar de kinderen.

Als echter de resultaten binnen de onderneming tegenvallen, kan een cumpref-structuur heel slecht uitwerken en grote problemen veroorzaken. Bij financiële groei kan een cumpref-structuur prima werken, als het tegenzit is de structuur fataal voor de toekomst van het bedrijf.

Onze ervaring leert dat ondernemers een overdracht tegen een (gedeeltelijke) lening of via een zogenaamde pre exit (met financiering bancaire instelling) vaak beter begrijpen dan een cumpref-structuur, dit komt omdat de ondernemer de gevolgen van een cumpref-structuur niet altijd even goed kan doorgronden. Fiscaal is de cumpref-structuur echter veelal de meest gunstige route, dat moet wel worden gezegd. Dit komt temeer omdat niet altijd de betaalde rente aftrekbaar is.

Voor ons als adviseur is het belangrijk dat de klant krijgt wat hij voorstaat, maar ook begrijpt wat hem of haar wordt geadviseerd. In de praktijk zien wij dat dit vaak niet helemaal helder is, temeer als er sprake is van tegenwind.

DJ