Beleggingsvermogen en bedrijfsopvolging

De bedrijfsopvolgingsregeling (in de schenk en erfbelasting) is een gunstige regeling om (materiele) bedrijven over te dragen aan bijvoorbeeld uw kinderen. Beleggingsvermogen of liquide middelen vallen niet onder deze regeling (of de doorschuifregeling, DSR in de inkomstenbelasting). Het wordt interessant als beleggingsvermogen - bijvoorbeeld via aflossing van schulden of voor toekomstige investeringen - kan worden omgevormd in ondernemingsvermogen. Voor beleggingsvermogen of liquide middelen geldt namelijk deze gunstige regeling niet.

Afschaffing doelmatigheidsmarge per 1 januari 2025

Er was tot 2025 nog een doelmatigheidsmarge in de BOR en DSR, dit wilde zeggen dat eventueel aanwezig beleggingsvermogen tot een maximum van 5% van het ondernemingsvermogen toch kwalificeert voor de BOR en DSR, deze regeling is per 2025 komen te vervallen.

Procedures inzake doelmatigheidsmarge resp. beleggingsvermogen bij BOR of DSR

In dit artikel behandelen wij een uitspraak van het Gerechtshof Den Haag d.d. 9 januari 2025 ECLU:NLGHDHA:2025:20. Ook komen andere procedures over dit onderwerp aan de orde. In een eerder artikel hebben wij al arresten van de Hoge Raad behandeld, namelijk Hoge Raad d.d. 29 mei 2020 ECLI:NL:HR:2020:867 en ECLI:NL:HR:2020:990. Ook in een recenter kennisgroepstandpunt wordt dit nader toelicht (Kennisgroep Belastingdienst d.d. 3 oktober 2023). De oplossing is om de uitbreiding vorm te geven via een activa/passiva transactie en niet via de aankoop van de aandelen in een deelneming (probleem bezitseis). Ook in een uitspraak van de Rechtbank Den Haag d.d. 9 maart 2017 (ECLI:RBDHA:2017:3400) en in hoger beroep Gerechtshof Den Haag d.d. 15 november 2017 (ECLI:NL:GHDHA:2017:3353) kwam dit onderwerp al aan de orde. In deze procedure was er sprake van € 3.000.000 aan liquide middelen. De rechtbank was van mening dat het schip geen ondernemingsactiviteit was. Het Gerechtshof was het hier niet mee eens en gaf het gelijk aan belanghebbende.

In de procedure bij het Gerechtshof Den Haag d.d. 9 januari 2025 ECLU:NLGHDHA:2025:20 ging het om een DGA die een deel van zijn aandelen (in een supermarkt BV) had geschonken aan zijn broer.

Naheffing door inspecteur wegens aanmerkelijk belang

De man had geen inkomen uit aanmerkelijk belang aangegeven. De inspecteur legde een naheffing op en stelde het vervreemdingsvoordeel vast op €246.000,-. De inspecteur vond dat de doorschuifregeling slechts gedeeltelijk toepasbaar was vanwege overtollige liquide middelen in de BV.

Overtollige liquide middelen en beleggingsvermogen

Volgens de inspecteur bedroeg het ondernemingsvermogen van de BV €1.111.699,-, terwijl €601.490,- als duurzaam overtollige liquide middelen moest worden gezien en daarom als beleggingsvermogen werd bestempeld. De man stelde dat dit bedrag nodig was voor de aankoop en verbouwing van een pand, maar kon dit onvoldoende onderbouwen.

Correctie door inspecteur terecht

Het hof oordeelde dat de inspecteur terecht was uitgegaan van een nominale verkrijgingsprijs van €100,- per aandeel. De man had geen bewijs geleverd dat een andere waarde moest worden aangehouden. Het hof bevestigde verder dat slechts een deel van de liquide middelen als ondernemingsvermogen kon worden beschouwd, aangezien de man geen concrete verbouwingsplannen en begrotingen had overgelegd.

Fiscale tips inzake liquide middelen en bedrijfsopvolging

Doorschuifregeling en aanmerkelijk belang: De doorschuifregeling kan alleen worden toegepast voor zover de waarde van de aandelen toerekenbaar is aan ondernemingsvermogen. Zorg voor een duidelijke onderbouwing van de samenstelling van het vermogen.
Liquide middelen en ondernemingsvermogen: Niet alle liquide middelen in een BV worden automatisch als ondernemingsvermogen gezien. Duurzaam overtollige middelen worden als beleggingsvermogen bestempeld en kunnen de fiscale voordelen beperken.
Bewijslast bij investeringsplannen: Wil je liquide middelen als ondernemingsvermogen aanmerken, zorg dan voor een heldere begroting, investeringsplannen en onderbouwing van de noodzaak ervan.
Goedkoopmansgebruik en redelijkheid: De fiscus accepteert alleen het toerekenen van liquide middelen aan ondernemingsvermogen als deze een zakelijke functie hebben binnen de onderneming. Anders loop je risico op naheffingen en correcties.

Noot fiscaal jurist inzake liquide middelen en bedrijfsopvolging

Duurzaam overtollige lquiditeiten of beleggingen kunnen geen ondernemingsvermogen vormen.Liquiditeit die (aantoonbaar) wordt aangehouden voor bijvoorbeeld een overname wordt wel als ondernemingsvermogen gezien. Dit is weer een stuk lastiger als deze liquide middelen worden aangehouden in beleggingen of aandelen (dit kan discussie met de Belastingdienst veroorzaken).

Bedrijfsmiddelen die zowel zakelijk als privé worden gebruikt (gemengd gebruik) mogen naar keuze als ondernemingsvermogen op de balans worden gezet, dan wel als privévermogen buiten de onderneming blijven (keuzevermogen). Keuzevermogen dat op de ondernemingsbalans staat, kwalificeert vanaf 2025 alleen nog als ondernemingsvermogen voor de BOR/DSR voor zover dit vermogen daadwerkelijk binnen de onderneming wordt gebruikt. Let erop dat aandelen voor de schenkbelasting 5 jaar in bezit moeten zijn en bij vererving 1 jaar. De Hoge Raad heeft al eens bepaald dat voor uitbreidingsinvesteringen geen nieuwe bezitstermijn gaat lopen (geldt ook voor aankoop deelnemingen aldus de Hoge Raad in 2020), mits deze investeringen opgaan in de bestaande onderneming. Zie hiertoe het standpunt van de kennisgroep op 3 oktober 2023. De kennisgroep is - mede op grond van dit arrest van de Hoge Raad uit 2023 - van mening dat er bij aankoop van een deelneming een nieuwe bezitsperiode gaat gelden.

Ook als liquide middelen worden aangehouden om tijdelijke tegenwind (mindere resultaten) op te kunnen vangen kunnen tot het ondernemingsvermogen behoren, zie hiertoe Gerechtshof Amsterdam d.d. 14 januari 2020 (ECLI:NL:GHAMS:2020:736). Ook als het gaat om investeringen binnen het bedrijf gaat het soms goed (Rechtbank Noord Nederland d.d. 29 juni 2023 ECLI:NL:RBNNE:2023:2740). De Hoge Raad heeft in het Pottenbakkersarrest II geoordeeld dat voor de BOR alleen vermogensbestanddelen tot het ondernemingsvermogen worden gerekend die ten tijde van de verkrijging voor ondernemingsdoeleinden worden aangehouden. Al met al het is maatwerk !

Door vooraf goed te documenteren en tijdig fiscaal advies in te winnen, kun je verrassingen bij de Belastingdienst voorkomen! Vraag gerust een vrijblijvende offerte voor advisering en eventueel vooroverleg met de Belastingdienst. Zit u al in een juridische procedures dan geven wij graag een second opinion.