Uw B.V. en de bedrijfsopvolging: overdracht aandelen

Een derde van de familiebedrijven wil de zaak verkopen. Dat blijkt uit een onderzoek gehouden onder ondernemers in 2013. Veel van deze familiebedrijven worden in de vorm van een B.V. (besloten venootschap) uitgeoefend.  Er zijn diverse manieren om uw onderneming over te dragen. In dit artikel behandelen wij een overdracht door de verkoop van aandelen door een vader aan zijn zoon. Het aternatief, de overdracht met behulp van cumulatief preferente aandelen, wordt hier beschreven. 

De bedrijfsopvolgingsregeling kan de belastingheffing over de waarde van uw bedrijf beperken van 35% - 40% tot 4% - 8%. (afhankelijk van de waarde van uw bedrijf). Hoe werkt dit? Bel gerust eens voor een vrijblijvend gesprek met één van onze fiscaal juristen.

Bedrijfsopvolging in 2023 gunstiger

Opvolgers die een onderneming erven of geschonken krijgen zijn minder belasting kwijt over deze verkrijging. De vrijstelling is in 2023 verhoogd van € 1.134.403 (2022) tot € 1.205.871 (2023). Tot zo'n € 1,2 miljoen is de erfenis of schenking dus belastingvrij, boven de grens is 83% van de waarde vrijgesteld voor belastingheffing. De opvolger moet de onderneming wel 5 jaar voortzetten en moet het om een echt bedrijf (materiële  onderneming) gaan. De BOR wordt in 2023 of 2024 aangepast (minder gunstig). 

Nieuws bedrijfsopvolging 2023

Tijdens prinsjesdag 2022 is duidelijk geworden dat er nog geen nieuwe regeling is opgenomen in de belastingplannen voor 2023. Het kabinet komt dit najaar met een eigen visie op de toekomst voor deze regeling. Adviseur en (familie) bedrijven hebben dus nog even tijd !

De Bedrijfsopvolgingsregeling staat al jaren onder druk. Dit komt met name omdat uit verschillende rapporten (allen voor corona) volgt dat de regeling niet meer nodig is omdat familiebedrijven voldoende liquide zijn.  De inkomstenbelasting bij een bedrijfsopvolging bedraagt 26,9% (cijfers 2023) en de erf of schenkbelasting 20% (over eerste € 100.000 slechts 10%). De totale belastingdruk is normaal dus ongeveer 40%.

Door de bedrijfsopvolgingsregeling is de effectieve druk veelal slecht 4%. De eerste € 1.100.000 (afgerond) vrijgesteld en over het meerder zelfs 83%. Dit wordt onder de nieuwe regeling een minder gunstig. Waarschijnlijk gaat de heffing van de genoemde 4% naar 25 - 30%. Wanneer de aangepaste regeling ingaat is onduidelijk, wij verwachten in 2024.

Uitgangspunten

Er is een vader, DGA met een holding B.V. en een werkmaatschappij B.V. De onderneming moet in verband met de leeftijd van vader worden overgedragen aan de zoon. Vader hoeft geen belang te houden in de onderneming, maar heeft de opbrengst (de waarde) niet volledig nodig. Dat komt goed uit, omdat financiering bij een bank veelal problematisch is. Gelukkig is er sprake van een holdingstructuur, dat maakt de opvolging wat eenvoudiger en fiscaal voordeliger. Het alsnog optuigen van een holdingstructuur kan ook, maar dan zijn er vervreemdingstermijnen die de opvolging onnodig zouden kunnen vertragen. Wel is het van belang te beoordelen of de verbreking van een eventuele fiscale eenheid Vpb nog tot problemen leidt. Dit aspect bespreken wij elders.

Stappenplan opvolging en financiering

1. Zoon richt een holding B.V. op. Deze B.V. gaat fungeren als aandeelhouder van de werkmaatschappij en eventueel in een later stadium als pensioen B.V.
2. Er wordt een zakelijke koopsom voor de onderneming vastgesteld. Omdat het hier een transactie tussen vader en zoon is, zal de Belastingdienst dit in beginsel niet per definitie als zakelijk beschouwen. Als er derden, niet familie, bij betrokken zijn, wordt dit wat eenvoudiger aannemelijk te maken. De waarde wordt in overleg met een adviseur vastgesteld en aan de Belastingdienst voorgelegd. Er is sprake van een bedrag aan goodwill en er zijn stille reserves in materiële vaste activa. De Belastingdienst gaat met de berekening akkoord. 
3. De verkoopopbrengst van de aandelen (boekwinst en realisatie goodwill en stille reserves) wordt door de verkopende holding van vader belastingvrij ontvangen. Deze opbrengst valt onder de deelnemingsvrijstelling. De koopsom, te betalen door de kopende holding vennootschap van de zoon, is door de B.V. niet fiscaal aftrekbaar. Omdat er dus een belastingclaim over de stille reserves bij de koper ontstaat en er geen afschrijving mogelijk is, wordt er bij de koopprijs rekening gehouden met een korting wegens een belastingschuld, de latente vennootschapsbelasting. De prijs wordt dus verlaagd met deze belastinglatentie.
4. De holding van vader verkoopt de aandelen aan de nieuw opgerichte holding van de zoon, de notaris maakt de akte van levering.
5. De koopsom wordt schuldig gebleven, de notaris stelt een overeenkomst van geldlening op en daarin worden bepalingen opgenomen met betrekking tot aflossing, rente en zekerheden.
6. Aangezien de onderneming in dezelfde B.V. blijft, hoeven er geen nieuwe contracten, huur- en arbeidsovereenkomsten te worden gesloten. Ook blijven de bestaande BTW- en loonbelastingnummers veelal bestaan.
7. De zoon krijgt met de koop van de aandelen in de werkmaatschappij een schuld aan de holding van vader (en eventueel aan de bank) en er ontstaat een rentelast. Tegenover deze rentelasten heeft de holding geen fiscaal inkomen en zou dus een verlies opbouwen. Door een fiscale eenheid aan te gaan, vanaf het moment van overname, kunnen deze rentelasten direct jaarlijks worden verrekend met winsten uit de werkmaatschappij. Hiervoor moet tijdig een verzoek worden gedaan bij de Belastingdienst. Let wel: bij een gedeeltelijke overdracht van de aandelen kan geen fiscale eenheid worden gevormd.
8. Beoordeeld moet worden waar de dienstbetrekking van de zoon wordt aangegaan: bij de holding of de werkmaatschappij. Er moet een arbeidsovereenkomst en (eventueel) een managementovereenkomst worden opgesteld. Er moet een gebruikelijk loon worden vastgesteld, lees hier meer.
9. De zoon gaat aan de slag en vader is als adviseur nog bij de zaak betrokken. Hij krijgt geen salaris meer uit de onderneming.
10. De schuldvordering aan de B.V. van vader wordt geleidelijk afgelost.

Voltooien opvolging

In deze fase is vader financieel nog betrokken bij de onderneming. Na verloop van tijd wil vader de eventueel resterende vordering op de B.V. van zijn zoon kwijt. Het aflossen van de vordering is nog niet geheel voltooid. De volgende stappen kunnen, afhankelijk van de feitelijke situatie, worden gezet.

• Overdragen aandelen van de holding van vader aan de (holding) B.V. van zoon.
• Schenken van de aandelen in de holding van vader aan de (holding) B.V. van zoon. 

Voordeel van deze structuur

Deze structuur is relatief eenvoudig en de overdracht is direct afgerond. Vader verkoopt zijn pakket aandelen en de zoon is kapitein op zijn schip. Eventueel kunnen de aandelen gecertificeerd worden, om zo de zeggenschap mede bij vader te houden. Afhankelijk van de schuld aan (de B.V. van) vader zijn de zakelijke verhoudingen direct verbroken. Vader verkoopt de aandelen en krijgt de opbrengst. Vooral in gezinnen met meerdere kinderen is dat wellicht wenselijk, omdat er geen vermogensoverdracht door schenking plaatsvindt. De waarde wordt in overleg vastgesteld.

Nadeel van deze structuur

Het nadeel is dat met deze structuur niet optimaal gebruik kan worden gemaakt van de bedrijfsopvolgingsfaciliteiten in de inkomstenbelasting en schenk- en erfbelasting. Over deze faciliteiten leest u hier meer. Deze wijze van overdracht wordt vaker gebruikt bij overdracht aan derden.