De bedrijfsopvolgingsregeling bij overname en uitbreiding

De Hoge Raad heeft op 29 mei 2020 een tweetal arresten gewezen aangaande de toepassing van de bezitseis van de bedrijfsopvolgingsregeling. Daarbij gaat het specifiek op de bedrijfsopvolgingsregeling zoals opgenomen in de Successiewet 1956 en betrekking heeft op de schenk- en erfbelasting. Bij de bedrijfsopvolgingsregeling speelt vaak ook nog de heffing van inkomstenbelasting (box 1 of box 2). De twee arresten die op 29 mei 2020 door de Hoge Raad zijn gewezen zullen we hierna beide behandelen. Het betrof in beide situaties een holding met meerdere werkmaatschappijen. De aanleiding is mede omdat de belastingdienst haar oordeel heeft gegeven over de interpretatie van deze arrest (kennisgroep standpunt)

Overname kas of liquiditeit en bedrijfsopvolging

De heer X wil zijn ondernemingen (zeg een holding met 10 deelnemingen) overdragen aan zijn kinderen. In de holding is ook 3 miljoen euro aan cash, dit bedrag is bedoeld voor een toekomstige overname van een bedrijf. Dit bedrag zou mogen worden gezien als ondernemingsvermogen, zeg een overnamekas en/of investeringsgelden. Als er echter wordt geinvesteerd in een nieuw bedrijf wordt niet voldaan aan de bezitseis. De reguliere zienswijze is dat bij de beoordeling van ondernemingsvermogen moet worden gekeken op grond van geconsolideerde uitgangspunten. De aankoop van een nieuwe deelneming kan dan dus worden gezien als een objectieve uitbreiding van een onderneming (mits de nieuwe deelnemingsactiviteiten in lijn liggen met de bestaande activiteiten). De Belastingdienst en Hoge Raad kijken hier echter anders naar, zie hiertoe Hoge Raad d.d. 29 mei 2020 ECLI:NL:HR:2020:867 en  ECLI:NL:HR:2020:990. Ook in een recenter kennisgroepstandpunt wordt dit nader toelicht (Kennisgroep Belastingdienst d.d. 3 oktober 2023). De oplossing is om de uitbreiding vorm te geven via een activa/passiva transactie en niet via de aankoop van de aandelen in een deelneming (probleem bezitseis).

Aanpassing bedrijfsopvolging in 2025 en/of 2026

De tweede kamer heeft in april 2024 gesproken over een versobering van de BOR (initiatiefwetsvoorstel groenlinks PVDA). De meerderheid van de tweede kamer wil hier niet aan. In april 2024 is een internetconsultatie begonnen. De huidige BOR lijkt gewoon in stand te blijven, wel met wat kleine aanpassingen. De belangrijkste maatregelen welke vermoedelijk worden doorgevoerd :

1. 2024: vastgoed dat aan derden wordt verhuurd valt niet meer onder de BOR en de DSR
2. 2025: vrijstelling €1.325.253, over meerdere is 17% belastbaar.
3. 2026: minimaal belang 5% voor toepassing BOR (DSR later)
4. 2025: kopen bedrijf en dan schenken moeilijker maken, minimumbezitseis van 1 jaar naar 5 jaar
5. 2025: herstructureringen zullen niet langer een beperking opleveren voor de bezits- en voortzettingseis
6. 2025: minimum voortzettingseis van 5 jaar naar 3 jaar
7. 2025: verkrijger thans minimaal 3 jaar in dienstbetrekking, dit vervalt in 2025
8. 2025: vrijstelling 100% tot € 1.500.000, over meerdere is 30% belastbaar

Overname activa en passiva en bedrijfsopvolgingsregeling

In de eerste procedure zag de discussie op middels een activa passiva overgenomen onderneming in dezelfde branche. Hier heeft de Hoge Raad geoordeeld dat het hier ging om de uitbreiding van de objectieve onderneming die reeds werd gedreven. Dit met als gevolg dat de aangekochte activa en passiva niet werd gezien als een nieuwe onderneming waar de bezitstermijn opnieuw voor zou gelden. In deze procedure kon de begiftigde met succes een beroep doen op de bedrijfsopvolgingsregeling uit de Successiewet 1956.

Overname aandelen bij bedrijfsopvolgingsregeling

In de tweede procedure zag de discussie op de verkrijging van een 100% aandelenbelang in een tweetal vennootschappen. Het betroffen in de ogen van de rechtbank meerdere objectieve ondernemingen. Hierover zou nog een discussie gevoerd kunnen worden aangezien de activiteiten redelijk in de lijn lagen met die van de vennootschappen waarin reeds langere tijd een belang werd gehouden. De Hoge Raad oordeelt in deze procedure echter dat het gaat om twee objectieve ondernemingen waarvoor de bezitstermijn opnieuw aanvangt op het moment van de verkrijging. In deze procedure kon de begiftigde geen beroep doen op de bedrijfsopvolgingsregeling uit de Successiewet 1956.

Uit bovenstaande procedures zou geconcludeerd kunnen worden dat wanneer men een aandelenbelang verwerft er een nieuwe bezitstermijn aanvangt en dat wanneer het een activa/passiva transactie betreft er geen nieuwe bezitstermijn aanvangt. Deze conclusie is echter te kort door de bocht. Men dient namelijk feitelijk te toetsen of sprake is van een objectieve onderneming die uitbreidt of dat er een objectieve onderneming wordt aangekocht.

Kennisgroepstandpunt belastingdienst inzake BOR en overname of uitbreiding

De Kennisgroep van de Belastingdienst heeft aanvullend op de arresten een standpunt ingenomen over de uitbreiding van het subjectieve belang in de onderneming. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om een holding die een 75% belang had in een werkmaatschappij en dit belang uitbreidt naar 100%. De kennisgroep is in die situaties van mening dat voor de bijgekochte 25% de bezitstermijn opnieuw zal aanvangen.

Of dit standpunt rechtens juist is vragen wij ons af. Het zou goed mogelijk zijn dat de belastingrechter in een dergelijke procedure anders beslist.

Noot fiscaal jurist inzake uitbreiding en bedrijfsopvolgingsregeling

Indien men bezit is in het kader van de bedrijfsopvolgingsregeling is het verstandig na te denken over het uiteindelijke doel. Daarbij kan overwogen worden een uitbreiding van een belang of aankoop van een nieuwe deelneming al door de beoogd bedrijfsopvolger te laten verkrijgen.

Wilt u meer informatie over een juiste toepassing van de bedrijfsopvolgingsregeling dan kunt u contact opnemen met een van de auteurs van dit artikel

Bron BOR en bezitseis bij uitbreiding

Arrest HR 29 mei 2020, ECLI:NL:HR:2020:867

Arrest HR 29 mei 2020, ECLI:NL:HR:2020:990

Standpunt kennisgroep belastingdienst inzake bezitseis op uitbreidingen