Bedrijf overdragen aan personeel

Op enig moment zal de directeur-grootaandeelhouder (DGA) nadenken over de verkoop of overdracht van zijn bedrijf. Als overdracht in de familie niet direct zou kunnen, is de overdracht aan het personeel wellicht te overwegen. In dit artikel enkele aandachtspunten voor een dergelijke overdracht. Wilt u hierbij advies, neem dan contact op met onze experts.

De staatssecretaris is van mening dat ons fiscale landschap prima werkt voor werknemersparticipaties, dat hierbij de wereld om hem heen er heel anders over denkt is bijzonder (zie kamervragen 28 oktober 2024). Volgens de staatssecretaris zijn er geen fiscale belemmeringen voor het toekennen van werknemersparticipaties (zie vraag 6), uit onze praktijk volgt een geheel ander beeld. Dat er belasting moet worden betaald is prima, edoch de problemen inzake de waardering van de aandelen, lange doorlooptijd bij de belastingdienst en de niet aftrekbaarheid van diverse kosten blijven gewoon op tafel liggen.

Personeel als bedrijfsopvolger

Het voordeel van het verkopen aan een medewerker / personeelslid is dat hij / zij de onderneming goed kent. Of deze persoon ook leiding kan geven aan het bedrijf is vaak wel de vraag, laat dit ook door een derde beoordelen. Het personeelslid moet, naast een vakman of vakvrouw zijn, ook verstand hebben van de strategie, financiën, HR-beleid en een visie hebben over de toekomst. Ook is ondernemerschap wenselijk.

Klanten ervaren praktische problemen bij werknemersparticipatie

Onze ervaring leert dat het opzetten van een werknemersparticipatie vaak gedoe gaat opleveren. De belangrijkste problemen zijn:

1. Waardering van het bedrijf
2. Lange doorlooptijd van verzoeken inzake vooroverleg over de waardering en de voorwaarden
3. Nieuw box 3 stelsel (en toekomstige onzekerheid)
4. Niet aftrekbaarheid van kosten inzake werknemersparticipaties

Deze problemen volgen ook uit een landelijk onderzoek. In een motie van enkele kamerleden (Bontenbal en Marijnissen) komen deze problemen ook naar voren. De staatssecretaris heeft hierop schriftelijk gereageerd en wil in overleg met de Belastingdienst bekijken of het allemaal iets praktischer en sneller zou kunnen. Verder hoeven we van de overheid en/of de belastingdienst niet veel te verwachten, een gemiste kans, het binden van mensen aan een organisatie zou een stuk eenvoudiger en vlotter moeten kunnen. De brieven hieromtrent kunt u hier raadplegen:

1. Brief financiele werknemersparticipaties (23 september 2024)
2. Beslisnota d.d. 16 september 2024
3. Brief staatssecretaris d.d. 9 december 2022
4. Position Paper Financiele werknemersparticipaties (9 december 2022)
5. Kamervragen inzake verplichte winstdeling door bedrijven tegen inflatie (8 juni 2022)

Memo over waardering en fiscale kwalificatie werknemers- en managementparticipaties

Voor onderliggende informatie bekijk ook deze info uit een Woo verzoek over werknemers - en managementparticipaties (augustus 2023). In het openbaar gemaakte memo van de belastingdienst wordt ingegaan op de fiscale kwalificatie, waardering en waarderingsafslagen met betrekking tot een werknemers- of managementparticipatie. In dit memo komen de volgende onderdelen aan de orde:

• zakelijke derdenprijs;
• sprake van een lucratief belang;
• verwachtingswaarde aandelen;
• korting op zakelijke vastgestelde prijs;
• beoordeling prognose;
• waarderingsrange / exit envy;  

Dit besluit in combinatie met een eerder memo inzake de waardering van aandelen in bedrijven en start ups (juli 2020) geeft een mooi kijkje in de fiscale keuken van de belastingdienst. In een ander memo (juni 2022) wordt nader gekeken naar de waarderingsmethoden die de belastingdienst toepast. In het kennisgroep standpunt uit juni 2023 wordt inzicht gegeven in de waardering van aandelen met een vervreemdingsverbod.

Nieuws bedrijfsopvolging

De Bedrijfsopvolgingsregeling staat al jaren onder druk. De regeling wordt vermoedelijk per 2022 (of wellicht eerder) versobert. De inkomstenbelasting bij een bedrijfsopvolging bedraagt 26,9% (cijfers 2021) en de erf of schenkbelasting 20% (over eerste € 100.000 slechts 10%). De totale belastingdruk is normaal dus ongeveer 40%.

Door de bedrijfsopvolgingsregeling is de effectieve druk slecht 4%. De eerste € 1.100.000 (afgerond) vrijgesteld en over het meerder zelfs 83%. Dit wordt onder de nieuwe regeling een stuk minder gunstig. Waarschijnlijk gaat de heffing van de genoemde 4% naar 25 - 30%.

Werknemersparticipatie

Voor een werknemersparticipatie zijn de volgende zaken van belang:

1. Waarde onderneming: wat is de waarde van de onderneming en kan de onderneming eventueel lichter worden gemaakt (via overdracht activa, zoals het bedrijfspand of de materiële vaste activa). Wellicht is een herstructurering wenselijk, dit via een zogenaamde tussenholding of letteraandelen.
2. Betaling koopsom: is het voor de werknemer mogelijk om het bedrijf te betalen? Dit kan via een bank of externe investeerder (of met eigen middelen, welke vaak onvoldoende zijn).
3. Fiscale consequenties: de verkoop van een bedrijf aan een werknemer is een transactie welke bij de Belastingdienst onder een vergrootglas ligt. Het is een zogenaamde besmette transactie, als de waarde te laag is kan sprake zijn van (belast) loon. De voorwaarden moeten derhalve zakelijk zijn en wellicht is afstemming met de Belastingdienst noodzakelijk. Er zijn ook fiscale mogelijkheden om een bedrijf fiscaal gunstig aan een werknemer over te dragen. De werknemer moet hiertoe minimaal 36 maanden in dienstbetrekking zijn bij de onderneming.
4. Overeenkomsten: het vastleggen van de afspraken is vakwerk, een ervaren adviseur is wenselijk. Ook is het van belang dat uw werknemer een eigen adviseur in de hand gaat nemen, dit om discussies zoveel mogelijk te voorkomen. Als u niet tot overeenstemming komt, moet het niet zo zijn dat de werknemer vertrekt en / of er andere conflicten ontstaan. Externe adviseurs kunnen dit voorkomen.

Vragen over een werknemersparticipatie

Wij adviseren regelmatig bij een werknemersparticipatie. Heeft u vragen of opmerkingen, neem dan gerust contact op met één van onze specialisten. Wij werken veelal samen met een externe accountant.