Einde van de FOR in zicht

Momenteel is het fiscale landschap volop in ontwikkeling, zo ook de Fiscale Oudedagsreserve (hierna: FOR). Staatssecretaris Van Rij heeft in de Voorjaarsnota 2022 aan het kabinet meegedeeld dat hij van plan is de FOR af te schaffen met ingang van 1 januari 2023. In dit artikel zetten we de huidige regeling nogmaals voor u uiteen en beschrijven wij de gevolgen van de beoogde afschaffing.

Hoe zat het ook alweer met de FOR?

De FOR is een regeling voor ondernemers binnen de Inkomstenbelasting, meer specifiek opgenomen in artikel 3.67 Wet op de Inkomstenbelasting 2001. Onder voorwaarden kunnen IB-ondernemers  doteren aan de FOR, zodat deze dotatie de fiscale winst verlaagt. In het jaar van dotatie aan de FOR betaalt men daardoor minder belasting. Wanneer de IB-onderneming wordt gestaakt valt de FOR vrij, waardoor in het stakingsjaar de FOR de fiscale winst verhoogt. De FOR is in feite een belastinglatentie die gedurende de dotatiejaren verder wordt opgebouwd.

In het jaar van staken is het mogelijk een stakingslijfrente te bedingen, waardoor in het jaar van staken niet over de volledig vrijgevallen FOR hoeft worden afgerekend. In de praktijk is dit nog wel eens onhaalbaar, omdat ondernemers vaak onvoldoende liquide middelen hebben om de gerealiseerde stakingswinst af te storten bij een erkende verzekeraar. Mocht dit wel mogelijk zijn, is niet meer de vrijgevallen FOR ineens belast, maar de afzonderlijke lijfrente-uitkeringen. Dit kan zorgen voor een tariefvoordeel, omdat de dotatie destijds de fiscale winst drukte die belast was tegen het hoogste tarief in box 1 (49,5%), terwijl de lijfrente-uitkeringen zijn belast tegen het lage tarief van 37,07% of wellicht zelfs 19,17% voor AOW-gerechtigden.

Het doteren aan de FOR is echter niet onbeperkt mogelijk. Zo moet allereerst worden voldaan aan het urencriterium. Daarnaast mag maximaal 9,44% van de winst gedoteerd worden aan de FOR, daarbij is de maximale dotatie beperkt tot € 9.632. Verder zal nog rekening moeten worden gehouden met het ondernemingsvermogen. De opgebouwde FOR valt namelijk vrij wanneer de FOR niet hoger is dan het huidige ondernemingsvermogen en zich één van de navolgende situaties voordoet:

·         U voldoet in het huidige én vorige kalenderjaar niet aan het urencriterium;
·         U hebt op 1 januari van het kalenderjaar de AOW-leeftijd bereikt;
·         U staakt de onderneming (geheel of gedeeltelijk).

Hoe om te gaan met de reeds opgebouwde FOR

Als de huidige plannen worden aangehouden, mag vanaf 1 januari 2023 niet meer gedoteerd worden aan de FOR. Hoe zal dan omgegaan moeten worden met de FOR die al op de balans staat van veel ondernemers? Staatsecretaris Van Rij geeft aan dat de bestaande FOR nog wel op basis van de huidige regels kan worden afgewikkeld. Echter, hier is nog niet alles over verduidelijkt. Zo is nog niet duidelijk of de FOR vanaf 1 januari 2023 nog mag worden doorgeschoven bij ontbinding van de huwelijksgemeenschap (art. 3.59 lid 3 Wet IB), bij staking door overlijden (3.62 lid 3 Wet IB) of naar een andere ondernemer (3.63 lid 7 Wet IB).

In de brief aan de Tweede Kamer waarin antwoorden worden gegeven op vragen n.a.v. de Voorjaarsnota, geeft Van Rij aan dat circa 80.000 ondernemers jaarlijks doteren aan de FOR. Daarbij wordt gemiddeld € 6.000 gedoteerd per ondernemer. Het nadeel voor de ondernemers wordt geraamd op € 109 mln., omgerekend € 1.360 per ondernemer.

Noot fiscaal jurist

Over de dotatie aan de FOR zijn binnen de fiscale praktijk gemengde gevoelens. In feite is er sprake van het vormen van een belastinglatentie, waarbij de ondernemer vaak vergeet dat hier in de toekomst nog over moet worden afgerekend. Daarnaast is vaak bij het staken van de onderneming onvoldoende liquide middelen voorhanden, waardoor veelal het fiscale voordeel dat was beoogd teniet wordt gedaan door de volledige vrijval van de FOR in de stakingswinst.

Heeft u vragen of doteren aan de FOR voor u zinvol is in 2022 of wellicht zelfs nog in 2021, neem dan gerust eens contact op met één van onderstaande adviseurs.

Bronnen

Voorjaarsnota 2022, 22 mei 2022.
Kamerbrief fiscale beleids- en uitvoeringsagenda, 3 juni 2022.
Aanbiedingsbrief schriftelijke vragen voorjaarsnota 2022, 10 juni 2022.